Semen

Spermselle, in hierdie geval menslik, is ’n primêre bestanddeel van normale semen en die deel wat die vroulike eiersel bevrug.

Semen is ’n taai, witterige uitskeiding van die manlike geslagsorgane. Dit bevat spermselle en bestaan uit afskeidings van die testikels, saadblasies, prostaat en Cowper se kliere. Dit word ook seminale vloeistof genoem.

Die semen van ’n individu wat geen siektes bevat nie, is onskadelik wanneer dit met die vel in kontak kom of ingesluk word. Semen kan wel die oordrag van seksueel oordraagbare infeksies soos MIV/vigs veroorsaak.

Fisiologie

Bevrugting

Spermselle kan vroulike eierselle inwendig of uitwendig bevrug, na gelang van die spesie. Viswyfies skiet byvoorbeeld hulle eiers, wat kuit genoem word, in die omgewing uit waar dit deur die mannetjies se spermselle bevrug word.

Inwendige bevrugting vind in die vroulike geslagsorgane plaas. Die eierselle word bevrug ná seksuele omgang. In die meeste gewerweldes, insluitende amfibieë, reptiele en voëls, vind bevrugting plaas deur die fisieke paring van die manlike en vroulike kloaak.[1] In soogdiere vind seks plaas deur die vagina.[2]

Menslike semen

Samestelling

Tydens ejakulasie beweeg sperma deur die saadbuise en meng met vloeistof van die saadblasies, prostaat en Cowper se kliere om die semen te vorm. Die saadblasies vervaardig ’n gelerige, taaierige vloeistof ryk aan fruktose en ander stowwe wat sowat 70% van menslike semen uitmaak.[3] Die prostaat se afskeiding is ’n dun, witterige (soms helder) vloeistof wat proteolitiese ensieme, sitroensuur, suurfosfatase en lipiede bevat.[3] Cowper se kliere skei ’n helder afskeiding in die buisholte van die uretra af om dit te smeer.[4]

Die seminale plasma van mense bavat ’n komplekse verskeidenheid organiese en anorganiese stowwe wat ’n voedings- en beskermingsmedium vir die spermselle verskaf tydens hulle reis deur die vroulike voortplantingstelsel. Die normale omgewing van die vagina is vyandelik vir spermselle omdat dit baie suur en taai is en immuniteitselle bevat. Die bestanddele van die seminale vloeistof probeer daarvoor vergoed. Basiese amiene soos putressien, spermien, spermidien en kadawerien is verantwoordelik vir die reuk en smaak van semen. Hierdie alkalië werk die suur omgewing van die vaginale kanaal teen en beskerm DNS in die sperma teen die suur.

Die bestanddele en bydraes van semen lyk soos volg:

Klier(e) Benaderde deel Beskrywing
Testikels 2-5% Sowat 200-500 miljoen spermselle of sperma word per ejakulasie uit die testikels vrygelaat. Die semen van ’n man wat ’n vasektomie gehad het, bevat geen sperma nie.
Saadbuisies 65-75% Onder meer aminosure, sitrate, ensieme, flaviene, fruktose (2-5 mg per ml semen,[5] die hoofenergiebron van spermselle), proteïene en vitamien C.
Prostaat 25-30% Onder meer suurfosfatase, sitroensuur, fibrinolisien en sink. (Die sinkvlak is sowat 135±40 mikrogram/ml vir ’n gesonde man.)[6]
Cowper se kliere < 1% Galaktose en slym (om die spermselle in die vagina en serviks beweegliker te maak deur dié streke minder taai te maak.
Menslike semen.

Voorkoms

Semen is gewoonlik deurskynend met ’n wit, grys of gelerige kleur. Bloed in die semen kan ’n pienkerige of rooierige kleur veroorsaak en kan dui op ’n mediese probleem as dit voortduur.[7]

Ná ejakulasie stol die laaste deel van die semen dadelik[8] en vorm bolletjies,[9] terwyl die eerste deel dit gewoonlik nie doen nie.[10] Ná ’n ruk (sowat 15-30 minute) werk antigene in die semen stolling teen.[11] Daar is al voorgestel dat stolling die semen in die vagina help bly,[8] terwyl ontstolling die sperma vrymaak om na die eierselle te swem.[8]

Verwysings

  1. ↑ Julian Lombardi (6 Desember 2012). Comparative Vertebrate Reproduction. Springer Science & Business Media. ISBN 978-1-4615-4937-6.
  2. ↑ Dewsbury, Donald A. "Patterns of copulatory behavior in male mammals." The quarterly review of biology 47.1 (1972): 1-33.
  3. ↑ 3,0 3,1 Mann, T (1954). "The Biochemistry of Semen". Londen: Methuen & Co; New York: John Wiley & Sons. Besoek op 9 November 2013. {cite journal}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  4. ↑ Guyton, Arthur C. (1991). Textbook of Medical Physiology (8th uitg.). Philadelphia: W.B. Saunders. pp. 890–891. ISBN 0-7216-3994-1.
  5. ↑ Harvey, Clare (1948). "Relation between the Volume and Fructose Content of Human Semen". Nature. 162 (4125): 812. doi:10.1038/162812a0. PMID 18121921.
  6. ↑ Canale, D.; Bartelloni, M.; Negroni, A.; Meschini, P.; Izzo, P. L.; Bianchi, B.; Menchini-Fabris, G. F. (1986). "Zinc in human semen". International Journal of Andrology. 9 (6): 477–80. doi:10.1111/j.1365-2605.1986.tb00909.x. PMID 3570537.
  7. ↑ "HealthCentral.com - Trusted, Reliable and Up To Date Health Information" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 April 2014. Besoek op 30 Desember 2016.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Gallup, Gordon G; Burch, Rebecca L (2004). "[Semen Displacement as a Sperm Competition Strategy in Humans]". Evolutionary Psychology. 2 (5): 12–23. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Oktober 2016. Besoek op 10 Januarie 2012.
  9. ↑ Dean, Dr. John. "Semen and sperm quality" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 November 2000. Besoek op 7 Desember 2006.
  10. ↑ Baker, R (1993). "Human sperm competition: Ejaculate adjustment by males and the function of masturbation". Animal Behaviour. 46 (5): 861. doi:10.1006/anbe.1993.1271.
  11. ↑ Balk, S. P.; Ko, YJ; Bubley, GJ (2003). "Biology of Prostate-Specific Antigen". Journal of Clinical Oncology. 21 (2): 383–91. doi:10.1200/JCO.2003.02.083. PMID 12525533.