Vasco Núñez de Balboa

Vasco Núñez de Balboa
Gebore	ca. 1475 Jerez de los Caballeros, Spanje
Sterf	21 Januarie 1519 Acla, Panama
Nasionaliteit	Spanje
Beroep	Conquistador
Bekend vir	Stigter van die eerste Spaanse stad op die Amerikaanse kontinent; leier van die eerste ekspedisie wat die Stille Oseaan vanuit die weste bereik.
Eggenoot	María de Peñalosa

Vasco Núñez de Balboa (Jerez de los Caballeros (Spanje), 1475 – Acla (Panama), 21 Januarie 1519) was 'n Spaanse conquistador, stigter van die kolonie te Darién in die huidige Panama en die stigter van die eerste Spaanse stad op die Amerikaanse kontinent. Hy was ook die leier van die eerste ekspedisie wat die Stille Oseaan vanuit die weste bereik het.^[1]

Balboa vaar in 1500 met Rodrigo de Bastidas na die Nuwe Wêreld. Op hierdie ekspedisie is die kus van Colombia en Panama verken. Daarna vestig hy hom as 'n planter op Hispaniola. Hy raak egter diep in die skuld, en vlug in 1510 as verstekeling aan boord van 'n skip van Martín Fernández de Enciso, wat gestuur is om die jong kolonie San Sebastián by die Golf van Urabá (in Colombia) te ondersteun. Die kolonie was egter al opgegee, en bowendien raak die voorraad in 'n skipbreuk verlore. Balboa lei 'n opstand teen Enciso, neem die leiding oor, en stig 'n nuwe kolonie, genaamd Darién, aan die westelike oewer van die golf.

Balboa word die de facto leier van die kolonie, nadat die gesag van sowel Enciso as Diego de Nicuesa, wat later as goewerneur na Darién gestuur is, verwerp word. Die kolonie sluit vrede met die Indiane wat daartoe bereid was, en onderwerp die res, waartydens groot hoeveelhede oorlogsbuit geneem is.

Balboa hoor van 'n groot see wat aan die oorkant van die berge sou lê, asook 'n ryk land verder suid (die Inkaryk in Peru). In September 1513 vaar hy na San Blas en steek Panama oor. Hy bereik die Stille Oseaan en neem dit summier (saam met elke kus wat daaraan grens) vir Spanje in besit. Hy noem dit Mar del Sur (Suidsee), omdat hy die oseaan vanaf die punt slegs na die suide kon sien. In Januarie 1514 keer hy na Darién terug.

Daar kry hy te make met Pedrarias de Ávila, wat as goewerneur na Darién gestuur is. Hoewel Balboa nie openlik teen Ávila gekant was nie, was daar 'n duidelike spanning tussen die twee manne.

Balboa steek weer Panama oor, en bou skepe aan die Pasifiese kus. Ávila was egter jaloers op Balboa se gewildheid, en was bang dat hy 'n onafhanklike regering aan die suidkus wil vorm. Hy laat Balboa arresteer op verdenking van verraad, en op 21 Januarie 1519 word Balboa onthoof.

Die kolonie in Darién sou spoedig weer verval. Die meeste inwoners trek na 'n nuwe kolonie wat Ávila aan die Pasifiese kus gestig het, en in 1524 word die kolonie deur Indiane verwoes en vervolgens verlate agtergelaat.

Panama het die veroweraar vereer deur 'n ridderorde, die Orde van Vasco Núñez de Balboa na hom te vernoem.

• Raymond Howgego: Encyclopedia of Exploration to 1800
• Andre Engels: Vasco Nuñez de Balboa
• Richard E. Bohlander (ed.): World Explorers and Discoverers