Vori

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

O vori ye o material blanco y duro que forma os catirons grans d'animals como os alifants, morsas y hipopotamos...

En o caso d'os alifants y hipopotamos ixos dients no corresponden a dients canins, son incisivos bien desembolicatos.

Antes de l'aparición d'o plastico ye un material muito usato pa fabricar teclas de piano, bolas de billar, botons y articlos de choyería.

A suya tonalidat se torna en mes amarillenca con o paso d'as anyatas. O peso especifico absoluto d'o vori ye entre 1,75 y 1,90 kg.

O vori se fa servir pa adorno de muebles y en a construcción d'asaber-lo d'obchectos tals como cepillos, peines, pomos de bastón u caixas.

Bi ha restriccions a la exportación y importación de vori por a mortalera d'aminals que producen este material, pero tamién bi n'ha un comercio ilicito.

En l'antiguedat os echipcios, os griegos, os hebreus feban servir vori como adorno en a decoración de salas, mueblos y templos. Salomón teneba un cadiera reyal de vori incrustato en oro. En Grecia bi heba muitas estatuas de vori, como por eixemplo as estatuas chigants d'Atena en o Partenón y de Zeus, que mediban 12 y 19 metros d'altaria respectivament. En estas esculturas meteban vori pa representar ixas partes d'o cuerpo que no cubriban os vestitos. Os romanos tamién emplegoron esta materia prima. L'arte bizantín fació muito uso d'o vori, por eixemplo os baixorrelieves de vori en as puertas d'a Ilesia de Santa Sofía en Costantinoble.