Henry Fonda

Henry Fonda
Vida
Nacimientu	Grand Island (es) , 16 de mayu de 1905
Nacionalidá	Estaos Xuníos
Muerte	Los Angeles, 12 d'agostu de 1982 (77 años)
Causa de la muerte	Cardiopatía
Familia
Padre	William Brace Fonda
Madre	Elma Herberta Jaynes
Casáu con	Margaret Sullavan (1931 – 1933); Frances Ford Seymour (1936 – m. 1950); Susan Blanchard (1950 – 1956); Afdera Franchetti (1957 – 1961); Shirley Maye Adams (en) (1965 – )
Fíos/es	Peter Fonda; Jane Fonda
Estudios
Estudios	Universidá de Minnesota ; Omaha Central High School (en)
Llingües falaes	inglés
Oficiu	actor de televisión, actor de cine, oficial naval, apicultor, guionista, actor de teatru, productor de televisión, actor, productor de cine
Altor	185 cm
Llugares de trabayu	Estaos Xuníos
Premios	ver Estrella de Bronce ; Estrella del Paséu de la Fama de Hollywood ; Eagle Scout ; Premiu Grammy a la meyor grabación d'audiollibru ; Premiu Tony al meyor actor d'una obra de teatru (1948) ; BAFTA Award for Best Foreign Actor (1958) : 12 Angry Men; Brunelleschi Lifetime Achievement Award (1978) ; Premiu Kennedy (1979) ; Óscar al meyor actor (1980) : On Golden Pond; Óscar honoríficu (1981) ;
Nominaciones	ver Óscar al meyor actor ; (10 febreru 1941): The Grapes of Wrath; Óscar a la meyor película ; (18 febreru 1958): 12 Angry Men; Premiu Tony al meyor actor d'una obra de teatru ; (1975); Óscar al meyor actor ; (11 febreru 1982): On Golden Pond;
Xéneru artísticu	western; spaghetti western (es)
Serviciu militar
Cuerpu militar	Armada d'Estaos Xuníos
Graduación	teniente junior (es)
Lluchó en	Segunda Guerra Mundial
Creencies
Partíu políticu	Partíu Demócrata
IMDb	nm0000020

Henry Jaynes Fonda (16 de mayu de 1905, Grand Island ^(es) – 12 d'agostu de 1982, Los Angeles) foi un actor de cine y teatru d'Estaos Xuníos, ganador de los premios Óscar, Globu d'Oru, BAFTA y Tony. En 1999, Henry Fonda foi nomáu pol American Film Institute como la sesta mayor estrella masculina na historia de Hollywood.^{[ensin referencies]}

Biografía

El cineasta John Ford, cuando nuna entrevista preguntóse-y qué yera'l cine pa él, contestó: "¿Usté vio caminar a Henry Fonda? Pos eso ye'l cine".

Esta frase valdría pa resumir la carrera de Fonda, unu d'esos mitos del cine que se fueron forxando a base de talentu puro y trabayu. Henry Jaynes Fonda nació'l 16 de mayu de 1905 en Grand Island (Nebraska), nel senu d'una familia d'orixe italianu. En terminando la so educación secundaria trabayó como "mozu pa tou" nuna oficina y, nesi periodu, empezó a coquetear cola interpretación. Nuna entrevista publicada nel númberu 175 de la revista Film Ideal de 1965, l'actor aseguró:

"Nun puedo esplicar cómo aporté a actor, la mio ambición nunca foi ser actor de cine. Nin siquier quería ser actor, enxamás pensé en selo, pero onde m'asocedió la idea foi nel teatru. Vi emburriáu al escenariu nun pequeñu teatru de Nebraska (...). Yo nun quería faer nada d'aquello, pero una amiga de la mio familia, Dorothy Brando (que depués tendría un fíu llamáu Marlon), dirixía viviegamente'l pequeñu teatru y, lliteralmente, llanzóme al escenariu."

Cuando "Hank" –como-y conocíen el so amigos– entendió que la interpretación podía ser un oficiu, decidió treslladase a Nueva York. En participando en numberoses obres de Broadway la so gran oportunidá llegó-y en 1934, al protagonizar la obra The Farmer Takes a Wife. L'ésitu foi tal que la Fox decidió afaela a la pantalla (The Farmer Takes a Wife de Victor Fleming, 1935) y faer a Fonda un contratu de llarga duración.

"De secute atopé con que m'ufiertaben tanto dineru por faer una película que, anque nun tenía nengún interés nello, pensé que sería estúpidu nun aceptar. Asina atopé convertíu n'actor de cine."

La flechada ente la cámara y la cara de Fonda –de ciudadanu honráu al que lo único que paez importar -y ye nun perder la dignidá– foi inmediatu. Esti aspeutu de la so mirada definir meyor que naide Peter Bogdanovich: "Cuando Henry Fonda diz daqué, crear... Ésta ye una cualidá de les verdaderes estrelles y naide tener más que Fonda."

De 1935 a 1981, Fonda desenvolvió una de les carreres más prolífiques (113 películes protagonizaes) y esitoses de la historia del cine. Los direutores se lo rifaban por que trabayara a los sos órdenes y él facer cola mayor naturalidá, como si actuar fuera un sestu sentíu. Empezóse-y a conocer col llamatu de "One-Take Fonda" (Una Toma Fonda), yá que consiguía al intre bordar el so papel, ensin precisar repitir decenes de vegaes tomar. Nos sos primeros años demostró la so valía en títulos como The Trail of the Lonesome Pine de Henry Hathaway (1936), You Only Live Once de Fritz Lang (1937), Jezabel de William Wyler (1938), Jesse James de Henry King (1939), Young Mr. Lincoln (1939) y Drums Along the Mohawk (1939), éstes últimes empobinaes por John Ford.

La década de los cuarenta foi la consagración absoluta, gracies ente otres a The Grapes of Wrath (1940), de nuevu a les órdenes de John Ford, y pola que recibió la so primer nominación al Óscar. La vida de dambos nesa dómina foi en paralelu, collaborando amás en My Darling Clementine (1946), The Fugitive (1947) y Fort Apache (1948). La segunda nominación al Óscar consiguir por 12 Angry Men de Sidney Lumet (1957).

Tamién trabayó xunto a otros munchos cineastes de sonadía, como King Vidor en War and Peace (1956), Alfred Hitchcock en The Wrong Man (1957), Edward Dmytryk en Warlock (1959), Otto Preminger en Advise and Consent (1962), Sergio Leone en C'era una volta il West (1968), y Joseph L. Mankiewicz en There Was a Crooked Man... (1970).

En 1980 concedióse-y el Óscar honoríficu por tola so carrera y, un añu dempués, recibió la estauína al meyor actor por On Golden Pond de Mark Rydell (1981), na qu'actuó xunto a Katharine Hepburn y la so fía Jane Fonda. Al poco tiempu, el 12 d'agostu de 1982, morría en Los Angeles.

"Fui condenadamente afortunáu por convertime n'actor. Actuar pa mi ye poneme una mázcara. La peor tortura que puede asocedeme ye nun tener una mázcara tres la que despintame."

Filmografía

(1935) The Farmer Takes a Wife
(1935) Way Down East
(1935) I Dream Too Much
(1936) The Trail of the Lonesome Pine
(1936) Spendthrift
(1936) The Moon's Our Home
(1937) Wings of the Morning
(1937) You Only Live Once ("You Only Live Once")
(1937) That Certain Woman
(1937) Slim
(1938) I Met My Love Again
(1938) Jezabel
(1938) Blockade
(1938) Spawn of the North
(1938) The Mad Miss Manton
(1939) Jesse James
(1939) Let Us Live!
(1939) The Story of Alexander Graham Bell
(1939) Young Mr. Lincoln
(1939) Drums Along the Mohawk
(1940) The Grapes of Wrath
(1940) Lillian Russell
(1940) The Return of Frank James
(1940) Chad Hanna
(1941) The Lady Eve
(1941) Wild Geese Calling
(1941) You Belong to Me
(1942) Rings on Her Fingers
(1942) The Male Animal
(1942) The Magnificent Dope
(1942) Seis destinos ("Tales of Manhattan")
(1942) La so última danza ("The Big Street")
(1943) Sergeant York ("Immortal Sergeant")
(1943) The Ox-Bow Incident
(1946) My Darling Clementine
(1947) Nueche eterna ("The Long Night")
(1947) The Fugitive ("The Fugitive")
(1947) Ente l'amor y el pecáu ("Daisy Kenyon")
(1948) Una encuesta llamada Milagru ("On Our Merry Way")
(1948) Fort Apache
(1955) Mister Roberts
(1956) War and Peace ("War and Peace")
(1956) L'home equivocáu ("The Wrong Man")

(1957) 12 Angry Men ("12 Angry Men")
(1957) The Tin Star
(1958) Stage Struck
(1959) Warlock
(1959) The Man Who Understood Women
(1962) Advise and Consent
(1962) The Longest Day ("The Longest Day")
(1962) How the West Was Won
(1963) Fiebre nel sangre ("Spencer's Mountain")
(1964) The Best Man
(1964) Puntu llende ("Fail-Safe")
(1964) La pícara soltera ("Sex and the Single Girl")
(1965) Los desbravadores ("The Rounders")
(1965) Primer victoria ("In Harm's Way")
(1965) Guerra secreta ("The Dirty Game")
(1965) Battle of the Bulge ("Battle of the Bulge")
(1966) El destín tamién xuega ("A Big Hand for the Little Lady")
(1967) Welcome to Hard Times
(1968) Los malvaos de Firecreek ("Firecreek")
(1968) Brigada homicida ("Madigan")
(1968) Tos, mios, nuesos ("Yours, Mine and Ours")
(1968) The Boston Strangler
(1968) C'era una volta il West ("Once Upon a Time in the West")
(1970) Too Late the Hero
(1970) The Cheyenne Social Club
(1970) There Was a Crooked Man...
(1971) Casta invencible ("Sometimes a Great Notion")
(1973) La culiebra ("-y Serpent")
(1973) Miércoles de ceniza ("Ash Wednesday")
(1973) Il mio nome è Nessuno
(1974) Mussolini: últimu actu ("Mussolini: Peracabo atto")
(1976) La batalla de Midway ("Midway")
(1977) Tentáculos ("Tentacoli")
(1977) Monte rusu ("Rollercoaster")
(1977) The Last of the Cowboys
(1978) Los nuevos lleones ("Il Grande attacco")
(1978) Fedora
(1978) The Swarm
(1979) Emerxencia ("City on Fire")
(1979) Wanda Nevada
(1979) Meteoru ("Meteor")
(1981) On Golden Pond o La llaguna dorada ("On Golden Pond")

Premios

Premiu Óscar

Añu	Categoría	Película	Resultáu
1981	Meyor actor	On Golden Pond	Ganador
1980	Óscar honoríficu		Ganador
1957	Meyor película	12 Angry Men	Nomáu
1940	Meyor actor	The Grapes of Wrath	Nomáu

Premiu Globu d'Oru

Añu	Categoría	Película	Resultáu
1981	Meyor actor - Drama	On Golden Pond	Ganador
1981	Premiu Cecil B. DeMille		Ganador

Premios BAFTA

Añu	Categoría	Película	Resultáu
1957	Meyor actor	12 Angry Men	Ganador

Bibliografía

Editorial El Gran Caíd S.L. (2005). Grandes Direutores: Sergio Leone - C'era una volta il West.

Referencies

↑ ^1,0 ^1,1 Biblioteca Nacional d'Alemaña. «Henry Fonda» (alemán). Gemeinsame Normdatei. Consultáu'l 14 ochobre 2015.
↑ «LIBRIS» (29 febreru 2016). Consultáu'l 24 agostu 2018.
↑ Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 30 avientu 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 Identificador de persona en The Peerage: p24948.htm#i249474. Data de consulta: 7 agostu 2020.
↑ Afirmao en: The Peerage. Llingua de la obra o nome: inglés. Autor: Darryl Lundy.
↑ Biblioteca Nacional de Francia. «autoridaes BNF» (francés). Consultáu'l 10 ochobre 2015.
↑ URL de la referencia: https://www.grammy.com/artists/henry-fonda/2123. Data de consulta: 24 febreru 2023.
↑ URL de la referencia: https://awards.bafta.org/award/1958/film.
↑ URL de la referencia: https://abcnews.go.com/Entertainment/slideshow/academy-award-lifetime-achievement-18401142/image-18402686.

Enllaces esternos

Wikiquote tien frases célebres suyes o que faen referencia a Henry Fonda.

Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Henry Fonda.

Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Henry Fonda.
Henry Fonda na Internet Movie Database (n'inglés)
. Informe semanal. Transcripción. Televisión Española. 14 d'agostu de 1982. min. 19:11.

[618d79774089a8da2a4609c916728f3a8941134e-1] 1,0 ^1,1 Biblioteca Nacional d'Alemaña. «Henry Fonda» (alemán). Gemeinsame Normdatei. Consultáu'l 14 ochobre 2015.

[30db6296ec3128e3b894b89445877c0df194d2fa-2] «LIBRIS» (29 febreru 2016). Consultáu'l 24 agostu 2018.

[503c8b8879ebe3e0e1614b921627708c0b8228ca-3] Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 30 avientu 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.

[ba78f1c2e142ea274770ebc979d426cd777e0dd5-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 Identificador de persona en The Peerage: p24948.htm#i249474. Data de consulta: 7 agostu 2020.

[3913844e06e055e8cd81608f22bad0e604d89d2d-5] Afirmao en: The Peerage. Llingua de la obra o nome: inglés. Autor: Darryl Lundy.

[a989600b7ce77cc70ec905689651b57de9a2c769-6] Biblioteca Nacional de Francia. «autoridaes BNF» (francés). Consultáu'l 10 ochobre 2015.

[53d3316db8b614ab0995dba8ab17664bf9b692e7-7] URL de la referencia: https://www.grammy.com/artists/henry-fonda/2123. Data de consulta: 24 febreru 2023.

[a357aaec4dde78d9f176488fd5f94ca75a5b5007-8] URL de la referencia: https://awards.bafta.org/award/1958/film.

[7be5a93a67615bf46c75e8d58298e9c3d08c02f1-9] URL de la referencia: https://abcnews.go.com/Entertainment/slideshow/academy-award-lifetime-achievement-18401142/image-18402686.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]