Horsens
 Horsens | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
| Alministración | |||
| País |  Reinu de Dinamarca | ||
| Estáu federáu | Dinamarca | ||
| Rexón alministrativa | Midtjylland | ||
| Conceyu | Horsens | ||
| Tipu d'entidá | ciudá | ||
| Cabezaleru/a del gobiernu | Peter Sørensen | ||
| Nome oficial | Horsens (da) | ||
| Nome llocal | Horsens (da) | ||
| Códigu postal |
8700 | ||
| Xeografía | |||
| Coordenaes | 55°51′43″N 9°51′07″E / 55.8619°N 9.8519°E | ||
  Horsens Horsens (Dinamarca)  | |||
| Superficie | 189 km² | ||
| Altitú | 5 m | ||
| Demografía | |||
| Población | 59 449 hab. (2020) | ||
| Porcentaxe |
100% de Horsens 4.48% de Midtjylland 1.02% de Dinamarca 1% de Reinu de Dinamarca | ||
| Densidá | 314,54 hab/km² | ||
| Más información | |||
| Fundación | sieglu XII | ||
| Prefixu telefónicu |
7 | ||
| Estaya horaria |
UTC+01:00 (horariu estándar) UTC+02:00 (horariu de branu) | ||
| Llocalidaes hermaniaes | Nokia, Blönduós, Moss, Karlstads y Chengdu | ||
| horsens.dk | |||
 | |||
Horsens ye una ciudá danesa na zona este de Xutlandia. Ye la capital del conceyu de Horsens. Tien 54.450 habitantes en 2012.
El conceyu tamién forma parte del área metropolitana de Xutlandia oriental, que tien 1,2 millones d'habitantes.[1]
Xeografía
Horsens asítiase nel estremu interior del fiordu de Horsens na zona oriental de Xutlandia. La ciudá ta arrodiada por un paisaxe típicu de morrenes con llombes de baxu altor y valles creaos polos glaciares mientres les postreres yeres glaciares. Atopar a unos 50 km al sur d'Aarhus y a 30 km al norte de Vejle, lo que ye a unos 200 km aproximao de Copenḥague.
Historia
Créese que'l nome Horsens provién de les pallabres en danés antiguu hors (caballu) y næs (territoriu). La designación de Horsenes utilizar a partir del sieglu XII.
Los restos más antiguos d'un asentamientu son un sitiu d'enterramientu paganu que se remonta al sieglu X. Mientres el sieglu XII los reis Svend III y Valdemar I acuñaron monedes na ciudá. Hacia l'añu 1200 la ciudá llogró'l so propiu códigu llegal.
Les escavaciones dexaron determinar que la ciudá espandir hacia l'añu 1300 con un foso qu'arrodiaba la ciudá y el so puertu. Na Edá Media la ciudá cuntaba con una ilesia parroquial —güei sumida—, una capiya real dedicada a Santiago Apóstol —actual ilesia del Salvador—, un monesteriu franciscanu, y un hospital (Helligåndshuset, "casa del Espíritu Santu") y un leprosario (Skt. Jørgensgården, "casa de San Jorge"), éstos últimos dos operaos pola Orde de San Juan nes contornes de la ciudá. En 1313 el rei Erico VI construyó un castiellu al oeste de la ciudá, llamáu Bygholm. El castiellu sería la residencia d'un señor feudal, pero eventualmente deterioróse y foi esmanteláu. Nel so llugar atópase anguaño una casona.
El sieglu XVI foi una bona dómina pa la ciudá, que creció fora de les muralles medievales. Sicasí, dende mediaos del sieglu XVI, la crisis qu'esperimentó'l país mientres les guerres contra Suecia afectó duramente a Horsens. La so economía entró en recesión, el puertu deterioróse, y abondó el comerciu illegal. Hasta finales del sieglu XVIII la ciudá empezó a recuperase, cuando ameyoró la infraestructura y estableciéronse delles fábriques.
Ente 1780 y 1808 hubo en Horsens una corte rusa. Los príncipes Catalina, Isabel, Pedro y Alejo de Rusia, hermanos del depuestu zar Iván VI, establecer en Horsens en permaneciendo 35 años cautivos en Rusia. L'exiliu de los príncipes foi un alcuerdu ente la zarina Catalina II —el so rival, pero quien yá non los vía como un peligru a los sos intereses—, la reina viuda Xuliana María de Brunswick-Wolfenbüttel —tida paterna de los príncipes— y el ministru Ove Høegh-Guldberg.
A principios del sieglu XIX empezó'l periodu d'industrialización y la población aumentó de forma considerable cuando muncha xente mover dende'l campu a la ciudá pa trabayar nes fábriques. Inauguróse la primer fundición de fierro danesa nes contornes de Copenḥague, como tamién fábriques testiles y de procesamientu de tabacu. En 1868 Horsens quedó coneutada a la llinia de ferrocarril de Xutlandia. La población aumentó 10 vegaes de 1830 a 1900, algamando la cifra de 22.000 habitantes, colo que se convirtió na quinta ciudá más poblada de Dinamarca.
La crecedera urbana siguió mientres el sieglu XX, sacante un pequeñu retrocesu nos años 1980. Nesti sieglu modernizáronse les instalaciones del puertu, que ye un centru importante na importación de madera de Suecia y Finlandia. Horsens foi una ciudá industrializada y de comerciu a gran escala, y na década de 1960 la ciudá yera unu de les principales centros de la industria alimentaria. Sicasí, Horsens viose siempres en competencia cola vecina Aarhus, resultando opacada frente a esta gran ciudá. En 2005 inauguróse un rastru de grandes dimensiones. El sector servicios, qu'en 2002 emplegó al 49% de la fuercia de trabayu, creció nos últimos años, ya inclúi hospitales y delles instituciones educatives.
Economía
Anguaño la ciudá traviesa un periodu de crecedera y desenvolvimientu de la mano del establecimientu de nueves industries en Horsens, y l'espansión d'actividaes esistentes. Equí asitiáronse un númberu importante de compañíes de la industria electrónico y gráfica. En Horsens atópase l'únicu muséu industrial de Dinamarca. Na ciudá tamién tien la so see'l VIA University College.
Cultura
Unu de los mayores eventos culturales de Dinamarca ye'l Festival añal medieval que se realiza l'últimu vienres y sábadu d'Agostu. El centru antiguu de Horsens tresformar nel mercáu medieval más grande del norte d'Europa, incluyendo actividaes y xuegos pa toles edaes, les families y los neños.
Educación
La institución educativa más grande ye'l Horsens VIA University College que ta ufiertando una amplia gama d'enseñances na so mayoría téunicos.
Prisión
De 1853 a 2006, la ciudá allugó la prisión de Horsens Statsfængsel, que los sos presos cumplíen condenes llargues. Un presu famosu incluyó al ex ministru de Xusticia Peter Adler Alberti.
La última execución en Dinamarca asocedió na cárcel en 1892, cuando Jen Nielsen foi degolláu nel patiu.
Carl August Lorentzen fíxose famosu pola so fuga de la cárcel en 1950, cuando cavó un túnel dende la so celda y escapo de la prisión. Cuando los guardias afayaron que nun taba, atoparon una nota ye la so celda coles pallabres "onde hai una voluntá hai un camín". Lorentzen foi prindáu a los pocos díes nuna granxa cercana.
Pero'l vieyu y desdexáu edificiu nun yera aptu pa una prisión moderna. En 2006 la prisión cerróse y abrióse la prisión de Xutlandia de nueva construcción. La nueva prisión asítiase tamién cerca de Horsens.
Dende'l so zarru, utilizar pa conciertos. Foi consideráu como'l llugar de celebración del Festival d'Eurovisión 2014, xunto con otros dos ciudaes en Dinamarca.
Residentes notables
- Bodil Kjær (1932-vivu), arquiteutu y diseñador de muebles
- Poul Borum (1934-1996) nació y crióse en Horsens.
- Vitus Bering (1681-1741), marín y esplorador, nacíu en Horsens.
Hermanancies
Horsens tien un alcuerdu d'hermanancia coles siguientes llocalidaes nórdiques:[2]
Referencies
- ↑ https://web.archive.org/web/20090225003300/http://www.blst.dk/NR/rdonlyres/D57AF934-C471-41Y6-A8B0-389AF80A94A6/0/Visionsoplaeg20082008.pdf
- ↑ Conceyu de Horsens. «Venskabsbyer» (danés). Consultáu'l 26 de xunu de 2012.
- «Departamentu d'Estadística de Dinamarca» (danés). Consultáu'l 26 de xunu de 2012.
- Dean Store Danske. «Horsens» (danés). Consultáu'l 26 de xunu de 2012.
- Dansk Center for Byhistorie (Centru Danés pa la Historia Urbana). «Danmarks Købstæder: Horsens » (danés). Consultáu'l 26 de xunu de 2012.
Enllaces esternos
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Horsens 
.- Web del conceyu de Horsens
- Website oficial turísticu de Horsens
- Nuevu Teatru de Horsens
- El Festival Européu Medieval en Horsens
- El Muséu Industrial de Dinamarca
- Krimimessen
