Naturgy
Naturgy | |
---|---|
negociu, empresa y empresa de capital abiertu | |
Llocalización | |
Sede | Madrid |
Direición | España |
Forma xurídica | sociedá anónima |
Historia | |
Fundación | 1991 |
Organigrama | |
Presidente | Francisco Reynés (febreru 2018) |
Direutor executivu | Francisco Reynés (febreru 2018) |
Sector | |
Industria | empresa de servicios públicos (es) |
Participación empresarial | |
Filiales | |
Propietariu de |
ver
|
Datos económicos | |
Bolsa de valores | Ibex 35 |
Parte de |
OTC Markets Group (es) GASNF |
Emplegaos | 6690 |
Web oficial | |
Naturgy Energy Group, S.A., que'l so nome comercial ye Naturgy, ye una empresa privada española dedicada a la xeneración, comercialización y distribución de gas natural y lletricidá. La so sede operativa ta nel edificiu Mare Nostrum del barriu de La Barceloneta, en Barcelona, España, ente que la so sede social ta, dende'l 6 d'ochobre de 2017, nel antiguu edificiu d'Unión Fenosa asitiáu na Avenida San Luis de Madrid.[1] El so actual presidente executivu ye Francisco Reynés Massanet relevando a Isidre Fainé que pasa a ostentar el cargu de Presidente d'honor.
Los sos oríxenes remontar a 1843 cuando se funda la Sociedá Catalana pal Allumáu por Gas, dedicada nel so orixe al allumáu públicu por gas na ciudá de Barcelona. A principios del sieglu XX reorientó parcialmente'l so negociu escontra'l sector llétricu pasando a ser llamada Catalana de Gas y Lletricidá. En 1991 Catalana de Gas fundir por absorción con Gas Madrid, creando Gas Natural. N'abril de 2009 llánzase una OPA sobre Unión Fenosa que-y dexa asimilar los activos de la compañía y comercializalos na so totalidá sol nome unificáu de Gas Natural Fenosa. El 27 de xunu de 2018 na Xunta Xeneral d'Accionistes 2018, alcordóse camudar el nome a Naturgy.[2]
Ye la segunda empresa qu'emite más tonelaes de CO2 equivalente n'España.[3]
Historia
Antecedentes
En 1841, el téunicu francés Charles Lebon y el financieru Pedro Gil y Babot consiguen en puya el contratu del allumáu públicu por gas de la ciudá de Barcelona, tres la instalación de faroles de gas nel centru de Madrid que tuvo llugar en 1832.[4]
En 1842 empieza la construcción, nel barriu de La Barceloneta, de Barcelona, de la primer fábrica de gas manufacturado d'España, qu'utiliza'l carbón como materia primo. Inaugúrense les primeres faroles del allumáu públicu por aciu gas na Ciudá Condal.
Constitución de la sociedá y espansión comercial
En 1843, créase la Sociedá Catalana pal Allumáu por Gas, que va estender les redes de gas pela ciudá de Barcelona y va introducir l'allumáu públicu y el particular. Darréu empecipia otres esplotaciones, como por casu les fábriques de gas de Sevilla y Ferrol. En 1846, cuando s'empecipia l'actividá de la Bolsa de Barcelona, la sociedá empieza a cotizar nos mercaos.
En 1896, y de la mano d'una multinacional francesa, la Sociedá Catalana pal Allumáu de Gas entra nel sector llétricu cola construcción de la Central Térmica Vilanova en Barcelona. Darréu desenvuelve otres centrales térmiques y saltos d'agua nel Pirinéu d'Huesca.
En 1912, la Sociedá Catalana pal Allumáu de Gas, qu'entrara nel sector llétricu, camuda'l so nome a Catalana de Gas y Lletricidá, S.A., ya integra tolos activos y participaciones llétriques na matriz del grupu. En 1963, empecipia, nes fábriques de gas manufacturado de Barcelona, el procesu de cambéu de les antigües fábriques de gas a partir de carbón a llinies de producción sobre la base de cracking catalíticu de naftes llixeres. En 1969, al traviés del so joint-venture con Exxon, Gas Natural, empecipia la era del gas natural n'España: establez contratos de suministru con Libia y Arxelia, constrúi un metanero con teunoloxía criogénica, pon en funcionamientu la planta de regasificación de Barcelona y desenvuelve asina'l mercáu del GNL nel país. En 1987, Catalana de Gas y Lletricidá, S.A. camuda de nome a Catalana de Gas, S.A.
En 1991, surde Gas Natural SDG, al fundise Catalana de Gas, Gas Madrid y de los activos de distribución de gas enriáu apurríos pol grupu Repsol, entós inda perteneciente al Institutu Nacional d'Hidrocarburos. Darréu, la compañía adquier Enagás, una empresa estatal española dedicada al tresporte y la regasificación que les sos aiciones finalmente viende en 2009.
En 1992, naz la Fundación Gas Natural. Cuenta con un muséu, el Muséu del Gas, allugáu na ciudá de Sabadell, provincia de Barcelona.
A partir de 1992, el Grupu Gas Natural empecipia la so espansión internacional cola entrada nel mercáu arxentín, dan-y una llicencia de distribución de gas en Buenos Aires.
En 1996, entra en funcionamientu'l gasoductu Magreb-Europa, que coneuta la Península Ibérica colos xacimientos arxelinos de gas natural de Hassi R'Mel. El grupu cunta tamién con una fábrica en Damietta, Exiptu, que comparte cola empresa italiana ENI y que güei s'atopa paralizada pola situación política d'esi país y pola falta de gas.[5]
En 1997, Gas Natural entró nos mercaos de Brasil, Méxicu y Colombia, colo que'l grupu consigue afitar la so presencia en Llatinoamérica.[6] En reforzando la so presencia nestos países, espandió los sos negocios tamién a Chile y Panamá.[5]
En 2003, la empresa empieza a tener presencia en Puertu Ricu por tener el 47,5% de les aiciones de EcoEléctrica.[6] En 2012, Gas Natural subcribió un contratu cola Autoridá d'Enerxía Llétrica p'aprovir a Puertu Ricu de gas.[6]
En 2012, Llatinoamérica yá representaba 2/3 de los beneficios internacionales de la compañía.
Aprovechando la privatización del sector llétricu n'España, Gas Natural entra en 2002 nel negociu de la venta d'lletricidá cola puesta en marcha de la so primer planta de xeneración llétrica de ciclu combináu en San Roque.
Abrió oficines n'Alemaña y Holanda.[6] En Portugal convertir nel primer operador independiente, con un 15% nel segmentu industrial. El so filial Gas Natural Europe llogra una axudicación nel suministru de gas de la rexón de París pa dar suministru de gas mientres 2 años a 208 conceyos del área metropolitana.[6]
La progresiva importancia de les anovables lleva al grupu a entrar nel negociu eólicu nel añu 2002, cola adquisición de la sociedá SINIA XXI de les sos participaciones en diversos parques d'España.
Les operaciones de trading de gas, empecipiaes en 1999, rematen en 2005, cola constitución de Repsol Gas Natural LNG, pal trading, comercialización y tresporte de GNL, según el desenvolvimientu de proyeutos d'esploración.
Ente 2005 y 2009, Gas Natural afitar nel sector llétricu, realizando diversos aproximamientos a empreses de la competencia. Tres meses de turbies negociaciones, realízase una OPA contraria escontra Endesa, que fracasa. Finalmente, n'abril de 2009 llánzase una OPA sobre Unión Fenosa que-y dexa asimilar los activos de la compañía y comercializalos na so totalidá sol nome unificáu de Gas Natural Fenosa. Con esa adquisición, el grupu llogró un oxetivu estratéxicu: la creación del primer grupu integráu de gas y lletricidá d'España.
En payares de 2011, Gas Natural Fenosa empieza l'esplegue de redes llétriques (smart grid) n'España,[7] Según la empresa, p'ameyorar la calidá del serviciu y dexar que los veceros xestionen el so consumu de forma eficiente. Pa 2013 ta prevista la instalación de 600.000 "contadores intelixentes".
En 2012, Gas Natural robla un contratu col grupu estauxunidense Cheniere p'abastecese de gas llicuao y otru del mesmu tipu col grupu indiu Gail.[6]
En ochobre de 2017, el conseyu d'alministración decide treslladar la sede de GNF a Madrid pola incertidume xenerada ante la posible secesión de Cataluña.[8]
El 27 de xunu de 2018, Gas Natural Fenosa pasa a denominase Naturgy.[9]
Operación d'adquisición d'Unión Fenosa
N'abril de 2009, la Ufierta Pública d'Alquisición d'Aiciones (OPA) formulada por Gas Natural sobre'l capital social d'Unión Fenosa foi aceptada por 317 655 538 aiciones, representatives del 34,75 % del capital social de la llétrica y del 69,54 % de los derechos de votu a los que la ufierta dirixir de forma efectiva.
Tres la lliquidación de la OPA, que'l so periodu d'aceptación concluyó'l día 14 d'abril, Gas Natural pasó a ser titular d'un 84,77 % del capital social d'Unión Fenosa, y, una vegada liquidaos los preseos financieros suscritos con diverses entidaes bancaries y un contratu de compraventa d'aiciones, la participación xube al 95,22 % del capital social de la llétrica.
A finales d'abril, los conseyos d'alministración de los dos compañíes aprobaron el proyeutu de fusión per absorción d'Unión Fenosa y d'Unión Fenosa Xeneración.
Conseyu d'alministración
El conseyu d'Alministración de Naturgy ta presidíu por Salvador Gabarró Serra, con Rafael Villaseca Marco como conseyeru delegáu.[10]
El ex-presidente del Gobiernu d'España, Felipe González formó parte del Conseyu d'Alministración de Gas Natural Fenosa ente 2010 y 2015
Llinies de negociu
Suministru de gas natural
L'actividá de suministru consiste na compra de gas natural, tantu n'estáu gaseosu como en forma de gas natural llicuao (GNL). Nel primer casu, el tresporte realizar por gasoductu y, nel segundu, por barcu. Les plantes de regasificación y licuefaición encargar de pasar d'un estáu al otru'l gas pa facilitar el so tresporte y el so reintroducción al sistema gasista. Gracies a la xestión de gasoductos, la participación en plantes y la so flota de metaneros, la compañía puede cubrir les necesidaes de los distintos negocios del grupu de manera flexible y diversificada.
La compañía cunta con una cartera de suministros de GNL y gas natural d'alredor de 30 bcm y con una flota de 11 buques metaneros.
Xeneración d'lletricidá
L'actividá de xeneración llétrica inclúi la xeneración en réxime ordinariu (hidráulica, nuclear, carbón, fuel-oil y ciclos combinaos de gas) y en réxime especial (eólica, cogeneración y fotovoltaica).
España
N'España, el parque de xeneración ye de casi 13 GW, de los cualos 7 GW correspuenden a ciclos combinaos de gas natural; Naturgy cunta coles siguientes instalaciones:[11]
- Central térmica del Puertu de Barcelona, en Barcelona; 2 grupos que suman 850 MW.
- Central de ciclu combináu del Besós, en Sant Adrià de Besòs; 1 de los 2 grupos que lu componen, de 400 MW.
- Central térmica de Sagunto, en Sagunto; de 3 grupos y 1200 MW de potencia.
- Central de ciclu combináu de Cartaxena, en Cartaxena; de 3 grupos y 1200 MW.
- Central térmica de Campanielles, en Málaga; 1 grupu y 400 MW.
- Central de ciclu combináu de San Roque, en San Roque; 1 de los sos 2 grupos, de 400 MW.
- Central térmica Campu de Xibraltar, en San Roque; 2 grupos de 800 MW, coparticipada con Cepsa.
- Central térmica de Palos de la Frontera, en Palos de la Frontera; 3 grupos de 1200 MW.
- Central térmica de Sabón, en Arteixo; 1 grupu de 400 MW.
- Central térmica de Aceca, en Villaseca de la Sagra; 1 de los sos dos grupos, de 400 MW.
Tamién produz lletricidá al traviés de centrales térmiques convencionales, siendo propietaria de les siguientes:
- Central térmica del Narcea, en Tinéu; 3 grupos de carbón que suman 586 MW.
- Central térmica de Anllares, en Páramu del Sil; de 365 MW y compartida al 50% con Endesa.
- Central térmica de La Robla, en La Robla de 2 grupos y 655 MW.
- Central térmica de Meirama, en Cerceda; de 563 MW.
Restu del mundu
Nel restu del mundu, la compañía opera en Méxicu, con 2 GW de potencia instalada en ciclos combinaos; y en Puertu Ricu, Costa Rica, Panamá, República Dominicana y Kenia, con distintes teunoloxíes de xeneración.
Distribución de gas y lletricidá
Distribución de gas
Naturgy distribúi gas natural nel mercáu domésticu-comercial (llares y comercios qu'utilicen el gas natural como combustible en calderes d'agua, calefaición o na cocina), y nel mercáu industrial de grandes veceros qu'utilicen el gas como combustible nos sos procesos industriales.
La compañía controla por completu'l mercáu de distribución español, onde viende'l gas natural a 5 millones de veceros de más de mil conceyos. El so segundu mercáu ye Italia, con más de 400 000 veceros. Al otru llau del Atlánticu, ye'l primer operador de distribución de gas natural de Llatinoamérica, con presencia n'Arxentina, Brasil, Colombia y Méxicu, onde suman más de 6 millones de veceros.
Distribución d'lletricidá
La compañía realiza l'actividá de distribución llétrica n'España, Moldavia y Llatinoamérica. Unu de los principales negocios de Naturgy, ye la distribución d'lletricidá a pequeños usuarios, tantu a consumidores residenciales, como a pymes y grandes empreses.
Comercialización de gas y lletricidá
Naturgy ta presente nes actividaes de comercialización de gas y lletricidá, tantu n'España como nel mercáu internacional, y d'otros productos y servicios rellacionaos cola comercialización minorista n'España.
Trading
L'allugamientu de Naturgy a lo llargo de la cadena de valor del mercáu del gas y l'lletricidá déxa-y estrayer márxenes adicionales nos mercaos al traviés de l'actividá de trading. El so llabor toma tantu la xestión de riesgu de preciu de les materies primes qu'inciden nel negociu: (gas, petroleu; y derivaos: lletricidá, carbón y emisiones, ente otros) como la creación d'oportunidaes acomuñaes a la disponibilidad y flexibilidá de los activos de gas, lletricidá y carbón del grupu, con presencia nos principales hubs europeos.
Telecomunicaciones
La fusión en 2009 de dos compañíes, Desenvolvimientu del Cable, proveniente de Gas Natural, y Unión Fenosa Redes de Telecomunicación (UFINET), proveniente de Unión Fenosa, da orixe a Gas Natural Fenosa Telecomunicaciones (GNF Telecom)
Actividaes nel mundu
Según la mesma empresa, les sos actividaes nel mundu son les siguientes:
Europa
Naturgy, ye la mayor compañía integrada de gas y lletricidá d'España y la tercer distribuidora de gas y lletricidá del mercáu ibéricu. Amás d'España, Naturgy opera en 9 países europeos.
País | Actividaes | Empreses filiales/sociedaes |
---|---|---|
España | - Distribución y comercialización de gas natural y lletricidá - Xeneración d'lletricidá (en réxime ordinariu y en réxime especial) |
- Gas Natural Fenosa Anovables (xeneración d'lletricidá en réxime especial) |
Países Baxos | - Comercialización de gas natural | - Gas Natural Europe |
Alemaña | - Comercialización de gas natural | - Gas Natural Europe |
Francia | - Comercialización de gas natural | - Gas Natural Europe |
Bélxica | - Comercialización de gas natural | - Gas Natural Europe |
Luxemburgu | - Comercialización de gas natural | - Gas Natural Europe |
Portugal | - Comercialización de gas natural - Comercialización de electricidad |
- Gas Natural Comercializadora - Gas Natural Servicios |
Moldavia |
- Rede Unión Fenosa | |
Italia | - Comercialización de gas natural - Distribución de Gas Natural - Proyeutu de regasificación |
- Gas Natural Vendita Italia S.p.A - Gas Natural Distribuzione Italia S.p.A - Gas Natural Rigassificazione Italia S.p.A |
Reinu Xuníu | - Comercialización de gas natural |
Llatinoamérica
País | Actividaes | Empreses filiales/sociedaes |
---|---|---|
Arxentina | - Distribución de gas | - Gas Natural BAN |
Brasil | - Distribución de gas | - CEG - CEG RIO - Gas Natural SPS |
Chile |
- CGE (Chile) | |
Colombia |
- Electricaribe S.A. ESP (en lliquidación)[12] | |
Costa Rica | .
| |
Méxicu | - Distribución de Gas Natural - Xeneración de electricidad |
- Gas Natural Méxicu - Gas Natural Méxicu |
Nicaragua | - Telecomunicación | - Gas Natural Fenosa Telecomunicaciones |
Panamá |
- Edemet (Distribuidora Llétrica de Metro- Oeste). | |
Perú | - Distribución de Gas Natural | - Gas Natural Fenosa Perú S.A. |
Puertu Ricu | - Xeneración d'lletricidá - Regasificación |
- Ecoeléctrica - Ecoeléctrica |
Guatemala | - Telecomunicaciones | |
República Dominicana |
África
País | Actividaes | Empreses filiales/sociedaes |
---|---|---|
Marruecos | - Actividá d'infraestructures de gas - Esploración |
- Sagane |
Angola | - Actividá d'infraestructures de gas | |
Sudáfrica | - Esplotación de carbón | - Kangra Coal (participación del 70%) |
Exiptu | - Suministru de gas - Actividá d'infraestructures de gas |
- Unión Fenosa Gas |
Kenia | .
| |
Arxelia | - Suministru de gas. - Actividá d'infraestructures de gas |
Ásia y Oceanía
País | Actividaes | Empreses filiales/sociedaes |
---|---|---|
Omán | - Suministru de gas - Actividá d'infraestructures de gas |
- Unión Fenosa Gas |
Australia |
- Unión Fenosa Wind Australia Pty. Ltd | |
India | - Comercialización de gas | |
Xapón | - Comercialización de gas |
Accionariado
Les aiciones de Naturgy, coticen nos cuatro Bolses españoles al traviés del mercáu continuu y formen parte del índiz Ibex 35 y en particular del Ibex Utilities.
Accionistes principales so capital social/1285338473271/participaciones+significatives+y+autocartera.html
Accionista | Derechos de votu |
---|---|
Criteria CaixaHolding | 24,4% |
Fondu CVCventa-del-20-de Gas Natural-por-3800-millones.html | 20% |
GIP III Canary 1 S.À R.L | 20% |
Sonatrach | 4% |
Institucional | 23,4% |
http://www.gasnaturalfenosa.com/es/accionistas+y+inversores/la+accion+y+la so capital social/1285338473271/participaciones+significatives+y+autocartera.html
Puertes xiratories
Naturgy emplegó al ex-presidente del gobiernu Felipe González ente 2010 y 2015, la exministra Cristina Garmendia dende 2015, el ex-presidente del Partíu Nacionalista Vascu Josu Jon Imaz, los exministros Nemesio Fernández Cuesta, Narcís Serra, la política del Partíu Popular d'Austria Benita Ferrero-Waldner, l'exdiputáu Heribert Padrol Munté, l'altu cargu de la Xeneralidá de Cataluña Jordi García Taberneru y l'exdiputáu Josep Manuel Basañez Villaluenga, ente otros.[13]
Unión Fenosa, antes de ser absorbida por GNF emplegó al ex-presidente del gobiernu Leopoldo Calvo-Sotelo ente 1998 y 2002, al ex-ministru Antonio Barrera de Irimo, el exsecretario d'Estáu Pedro Mejía Gómez, el exsubdireutor xeneral del ministeriu d'enerxía Arcadio Gutiérrez Zapico y l'exdiputáu Luis Coronel de Palma, ente otros.[13] La fundida Catalana de Gas emplegó al ex-ministru Juan Antonio Ortega y Díaz-Ambrona.[13]
Multes
En 2011, tres una denuncia d'Iberdrola, la Comisión Nacional de los Mercaos y la Competencia (CNMC) d'España sancionó, tres una denuncia, a Gas Natural Fenosa con 3,27 millones d'euros por negase a tramitar cambeos de comercializadora de gas natural. En marzu de 2016 el Tribunal Supremu dio la razón a Gas Natural Fenosa tocantes a la so negativa al cambéu de comercializadora, pero caltuvo una sanción a 2,6 millones d'euros per competencia deslleal al unviar más de cinco millones de cartes desprestixando a los sos competidores.[14]
En 2017, la Xeneralidá de Cataluña aplicó una sanción de 500.000 euros a Gas Natural Fenosa al considerala responsable de la muerte d'una muyer de 81 años a la que cortara la lluz por un impagu de 246,59 euros. La muyer morrió en payares de 2016 afogada nuna quema producida na so casa por una vela.[15][14]
Crítiques
Autopromoción en Wikipedia
Según la investigación realizada pol periódicu español Expansión publicada n'avientu de 2013: "Dende la mesma empresa y dende l'axencia Archibald Ingall, qu'ayuda a la empresa na so imaxe en llinia, modifícase de cutio la páxina na Wikipedia en castellanu. Por casu, a finales de 2012 esaniciaron la referencia a la OPA atayada qu'en 2005 llanzó sobre Endesa y que foi tan polémica nel so momentu."[16]
Situación de oligopolio
Nel sector llétricu español namái esisten cinco grandes compañíes, anque acordies con un informe de la CNE (Comisión Nacional d'Enerxía) namái trés d'elles, Endesa, Iberdrola y Naturgy apoderen el 90% del mercáu. Según los datos de Eurostat España ye unu de los países d'Europa cola lletricidá más cara.
Referencies
- ↑ Comisión Nacional del Mercáu de Valores (7 d'ochobre de 2017). «Comunicación de fechu Relevante: Cambéu de la casa social de Gas Natural Fenosa».
- ↑ Noceda, Miguel Ángel (27 de xunu de 2018) (en castellanu). Gas Natural Fenosa camuda'l so nome por Naturgy y prepárase pa una etapa d'espansión. El País. ISSN 1134-6582. https://elpais.com/economia/2018/06/27/actualidad/1530094996_170187.html. Consultáu'l 27 de xunu de 2018.
- ↑ «gases-ivernaderos-en-Espana.html Diez empreses emiten un 25% de los gases ivernaderos n'España». L'Economista (5 de payares de 2017). Consultáu'l 5 de payares de 2017.
- ↑ Guerrero Fernández, Alberto. Primeres lluces de Madrid. http://www.acta.es/medios/articulos/cultura_y_sociedá/052021.pdf. Consultáu'l 1 de xunetu de 2014.
- ↑ 5,0 5,1 «Gas Natural intenta faer les Américas». El País (24 d'ochobre de 2014).
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 Gas Natural globalízase. El País. 14 de setiembre de 2012. http://economia.elpais.com/economia/2012/09/14/actualidad/1347620691_606498.html.
- ↑ «Gas Natural Fenosa empecipia l'esplegue de redes llétriques intelixentes en Galicia con una inversión de 75 millones». europapress.es (14 de payares de 2011). Consultáu'l 30 d'ochobre de 2013.
- ↑ https://www.lavanguardia.com/economia/20171006/431827076951/gas-natural-sede-conseyu-catalunya.html
- ↑ «Naturgy sustitúi Gas Natural Fenosa».
- ↑ «Composición del Conseyu d'Alministración de Gas Natural SDG, S.A.».
- ↑ Gas Natural Fenosa «fonte-gas-fenosa-14th-january-un-water-conference-zaragoza-2015-7-638.jpg?cb=1422527027 Ciclos combinaos.» Consultáu'l 6 de xunu de 2017
- ↑ «Colombia ordena liquidar la filial de Gas Natural Fenosa». El Confidencial (14 de marzu de 2017).
- ↑ 13,0 13,1 13,2 Bautista, José (30 de mayu de 2017). puertes xiratories-de-gnf/ Les puertes xiratories de GNF. La Marea. https://www.yoibextigo.lamarea.com/informe/gas-natural-fenosa/quien-son/les puertes xiratories-de-gnf/. Consultáu'l 20 de marzu de 2018.
- ↑ 14,0 14,1 Bautista, José (30 de mayu de 2017). Multes leves por “inducir al engañu”. La Marea. https://www.yoibextigo.lamarea.com/informe/gas-natural-fenosa/que-ye/multes-leves-por-inducir-al-engano/. Consultáu'l 19 de marzu de 2018.
- ↑ vieya-reus/ Multa de mediu millón a Gas Natural Fenosa pola muerte de la vieya a la que cortara la lluz. La Marea. 1 de xunu de 2017. https://www.lamarea.com/2017/06/01/multa-gas-natural-muerte-rosa-la vieya-reus/. Consultáu'l 19 de marzu de 2018.
- ↑ «Asina manipolien la so hestoria en Wikipedia les empreses españoles». Expansión. Consultáu'l 19 d'avientu de 2013.
Enllaces esternos