КӀкӀаралазул мацӀ

КӀкӀаралазул мацӀ
кӏкӏирлӏи
Территория Хьондасеб Кавказ
РегионДагъистан
ЭтниклъиКӀкӀаралал
КӀалъалел
260 (2010 ценз)[1]
Хьондакавказияб
МацӀалъул кодал
ISO 639-3kpt
Glottologkara1474
ELPKarata

КкӀаралазул мацӀ (кӏкӏирлӏи маццӀи) ккола Хьондакавказияб хъизамул авар–гӀандияб гӀаркьалил гӀандияб къокъадул мацӀ, Дагъистаналъул бакътӀерхьуда бугеб ва жинда ккӀаралал кӀалъалеб. Традиционго гьеб мацӀалда кӀалъала анцӀго росулӀ: КкӀаратӀа, ГӀанчихъ, ТӀукитӀа, Рачабулда, Инхело, МаштӀада, ГӀарчо, ТӀадинхело, РацилӀ, ва Сивухъ.[2] Литературияб мацӀлъун ккӀаралаз хӀалтӀизабула авар мацӀ.[1][3]

Диалектал

Бикьула кӀиго свералиде:[4]

  • КӀкӀаратӀисезул сверел, гьелъ гъорлӀе рачуна хадусел гаргарал:
  • ТӀукитӀисезул сверел — жинда ГӀахьвахъ мухъалъул ТӀукитӀа ва Хасавхъала мухъалъул ТӀукитӀа кӀалъалеб. ЦӀиккӀараб батӀалъи буго ккӀаратӀисезул свералидаса фонетикияб, морфология ва лексикияб рахъалъ. Цоцада гьоркьоб биччӀи гьечӀо. Ххал гьабулеб буго батӀаго чӀараб мацӀ гӀадин.

Фонология

Рагьукъал

КкӀаралазул мацӀалъул рагьукъал фонемаби[6]
Лабиал Дентал Алвеолар Палатал Велар Увулар Фарин-деал Глоттал
централ латерал
ленис фортис ленис фортис ленис фортис ленис фортис ленис фортис
Назалаб m n
Плозив зирараб b d ɡ
гъугъаб p t k ʔ
эйектив ()
Аффрикат зирараб (d͡ʒ)
гъугъаб t͡s t͡sː t͡ʃ t͡ʃː t͡ɬː k͡xː q͡χː
эйектив t͡sʼ t͡sːʼ t͡ʃʼ t͡ʃːʼ t͡ɬʼ t͡ɬːʼ k͡xːʼ q͡χːʼ
Фрикатив гъугъаб s ʃ ʃː ɬ ɬː ç x ʜ h
зирараб v z ʒ ɣ ʢ
Вибрант r
Аппроксимант l j

МугъчӀваял

  1. ^ a b КӀкӀаралазул мацӀ at Ethnologue (18th ed., 2015)
  2. ^ Nichols, Johanna (2006). "Review: Karatinsko-russkij slovar' [Karata-Russian Dictionary]". Anthropological Linguistics. 48 (1): 95–98. ISSN 0003-5483.
  3. ^ "Каратинский язык. Малые языки России". minlang.iling-ran.ru. Архивация оригинал (2021-10-29). Щвей 2021-10-29.
  4. ^ "The Karatas". www.eki.ee. The Red Book of the Peoples of the Russian Empire. Щвей 2021-06-07.
  5. ^ Магомедбекова 1971, гь. 8.
  6. ^ Consonant Systems of the North-East Caucasian Languages on TITUS DIDACTICA

Библиография

  • Магомедбекова, З. М. (1971). Каратинский Язык. Грамматический анализ, тексты, словарь. Тбилиси.{cite book}: CS1 maint: location missing publisher (link)
  • Магомедова, П. Т.; Халидова, Р. Ш. (2001). Каратинско-русский словарь. Махачкала: ДНЦ РАН.
  • Расулова, Баху-Меседу (2013). Каратинско-аварско-русский словарь. Издательский дом «Народы Дагестана». гь. 335.