Periklimen (Neleyin oğlu)

Periklimen
q.yun. Περικλύμενος
"Herakl qartal cismindəki Periklimeni öldürür". Ovidin "Metamorfoza" əsəri üçün İsaak Briot tərəfindən XVII əsrdə hazırlanmış qravür.
"Herakl qartal cismindəki Periklimeni öldürür". Ovidin "Metamorfoza" əsəri üçün İsaak Briot tərəfindən XVII əsrdə hazırlanmış qravür.
Mifologiya qədim yunan mifologiyası
Cinsi kişi[d]
Atası Neley[1] və ya Poseydon
Anası Xlorida[1]
Qardaşı və bacısı Nestor[1]
Uşaqları
İlk xatırlanması Homerin "Odisseya" əsəri

Periklimen (q.yun. Περικλύμενος) — qədim yunan mifologiyasında personaj, arqonavtlardan biri. O, Messiniyanın Pilos şəhərinin padşahı Neleyin on iki oğlunun ən böyüyü idi. Periklimen babası Poseydondan istənilən canlı məxluqa və ya ağaca çevrilmək qabiliyyətini əldə etmişdir. Mifin klassik versiyasına görə, o, Herakl tərəfindən öldürülmüşdür. Qədim Afinada və ehtimal olunur ki, İoniyada olan bəzi aristokrat ailələr öz şəcərə ağaclarını Periklimenə bağlamışdılar.

Miflər

Qədim yunan mifologiyasında Periklimen haqqında çoxsaylı miflər var. Miflərdən birində onun Neley və Poseydonun nəvəsi Xloridanın oğlu olduğu bildirilmişdir. Mifin başqa bir versiyasına görə, Periklimen əslində Poseydon və Xloridanın oğlu idi. Burada orijinal mifin bifurkasiyası baş tutmuşdur. Yazılı mənbələrdə orijinal mif haqqında heç bir məlumat verilməmişdir və nəticədə bir-biri ilə əlaqəli iki mifoloji personaj meydana çıxmışdır.[2]

Periklimen Pilos padşahı Neley və Orxomen padşahı Amfionun qızı Xloridanın on iki oğlunun ən böyüyü idi.[3][4][5][6] O, Homerin "Odisseya" əsərində "döyüşdə qorxmaz" kimi təsvir edilmişdir.[7] Periklimenin babası Poseydon öz nəvəsinə heç bir hüdud olmadan istənilən məxluq və ya ağac şəklini almaq qabiliyyəti bəxş etmişdir.[2][3][8][9][10] Tarixçi Aleksandr Nemirovski Periklimenə su üzərində yerimək qabiliyyətini də aid edir, lakin bu, istinad edilən qədim mənbələrdə əksini tapmır.[8]

Valeri Flakk yazmışdır ki, Neleyin oğlu Periklimen "düşmən üzlər gördü / Sestus ilə döyüşdə necə yaralandı, Meton və Avlon ilə üzləşdi, / Su ilə dolu və atları ilə məşhur olan Elidanı gördü". Henrix Levinin fikrinə görə, bu, Periklimenin bu regionları fəth edərək onların padşahı olmasına dəlalət edir.[2] O, Qızıl yun uğrunda Kolxidaya "Arqo" gəmisi ilə səfər etmiş Yason və digər personajlara qoşulmuşdur.[2][5][9][11][12][13]

Neley Heraklı öz və ya başqa bir versiyaya görə, İfitin övladlarını öldürdüyünə görə murdarlıqdan təmizləməkdən imtina etdikdən sonra Herakl ona müharibə elan etmiş və Pilosu uzun müddət mühasirəyə almışdır. Buna baxmayaraq, Periklimen sağ qaldığı müddətcə Herakl şəhəri ala bilmirdi. Hesiodun yazdığına görə, Periklimen arıya çevrilərək şəhər divarının üstündən uçmuş və Heraklın arabasına enmişdir. Afina Herakla bir yay vermişdir və o, oxu Periklimeninin çevrildiyi arıya doğru atmışdır.[14] Panopolitanlı Nonna görə, Herakl arını barmaqları ilə əzmişdir.[15] Yakov Qolosovker bu mifi misal kimi götürərək qədim yunan miflərindəki hallüsinasiya obrazlarının mahiyyətini əsaslandırmışdır. Arı hallüsinativ bir görüntüdür və Periklimen eyni qalır, yalnız görünməz haldadır. Buna görə də arıdan daha böyük bir ox Periklimenin insan bədəninə dəyir.[2][10][16]

Başqa bir versiyaya görə, Periklimen və Herakl arasında döyüş baş vermişdir. Döyüş zamanı Periklimen müvafiq olaraq aslana, ilana və arıya çevrilmişdir. Bu qabiliyyətlərə baxmayaraq, Periklimen digər qardaşları ilə birlikdə Herakl tərəfindən öldürülmüşdür.[2][10] Psevdo-Higinə görə, Periklimen qartala çevrilərək ölümdən qaçmışdır.[17] Mifin klassik versiyasına görə, döyüş zamanı Messiniyanın başqa bir şəhəri Hereniyada olan Troya müharibəsinin gələcək iştirakçısı Nestordan başqa Neleyin bütün oğulları döyüş zamanı öldürülmüşdür.[2][3][4][10]

Törəmələri

Periklimenin övladları Penfil[18] və bir versiyaya görə, Ergin idi.[2] Penfil öz növbəsində Attikanı öz həyatı bahasına dorilərdən xilas edən sonuncu Afina padşahı Kodrun ulu babası idi. İqor Surikovun fikrinə görə, e.ə. V əsrdə yaşamış siyasətçi və dövlət xadimi Periklin adı Periklimenin kontraksiyasıdır. O, ehtimal edir ki, Perikla bu adı verməklə valideynləri Ksantipp və Aqarista öz ailələrinin şəcərə ənənəsinin qədimliyini vurğu etmişdilər.[19] Həmçinin, Otto Zeekə görə, Kiçik Asiyada yaşayan İoni yunanları öz şəcərə ağaclarını Periklimenə qədər izləmişdilər.[2]

Ədəbiyyatda

Herakl və Periklimen arasındakı döyüş mifi Ovidin "Metamorfoza" adlı əsərində klassik versiya ilə müqayisədə bir qədər dəyişdirilmiş formada təsvir edilmişdir. Şairin təsvirində Periklimen qartala çevrilir və Herakl onu qanadından yaralayır:[2][10][20]

" Onun yarası əhəmiyyətsiz idi, lakin yara ilə cırılan əzələlər zəifləyir

Uçuşda nə hərəkət, nə də güc qalır O, şikəst qanadı ilə

Havaya qalxa bilməyib yerə yıxılır Dayaz qazılan ox yıxılan

Bədənin bütün ağırlığı ilə ətinə sıxıldı

Yuxarıdan yan keçərək boğazın solundan göründü.

"

Seneka da "Medeya" faciəsində Periklimen mifindən bəhs etmişdir:[2][21]

" Neptunun oğlu Alkidin əlindən düşdü,

Baxmayaraq ki, o, yüzlərlə forma ala bilirdi

"

Mənbə

İstinadlar

  1. ↑ 1 2 3 Любкер Ф. Periclymenus (rus.). // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский, пер. А. Д. Вейсман, Ф. Гельбке, Л. А. Георгиевский, А. И. Давиденков, В. А. Канский, П. В. Никитин, И. А. Смирнов, Э. А. Верт, О. Ю. Клеменчич, Н. В. Рубинский СПб: Общество классической филологии и педагогики, 1885. С. 1010.
  2. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Lewy, 1909
  3. ↑ 1 2 3 Псевдо-Аполлодор, 1972, I, 9, 9
  4. ↑ 1 2 Псевдо-Аполлодор, 1972, II, 7, 3
  5. ↑ 1 2 Псевдо-Гигин, 2000, 14
  6. ↑ Диодор Сицилийский, 2000, IV. LXVIII, 6
  7. ↑ Гомер, 1953, Одиссея XI, 286
  8. ↑ 1 2 Немировский, 2004
  9. ↑ 1 2 Аполлоний Родосский, 1964, I. 156—159
  10. ↑ 1 2 3 4 5 Ярхо, 1990
  11. ↑ Псевдо-Аполлодор, 1972, I, 9, 16
  12. ↑ Валерий Флакк, 2013, I. 388
  13. ↑ Пиндар, 1980, IV. 174
  14. ↑ Гесиод, 2001, фрагменты 33А, 33B, 35
  15. ↑ Нонн Панополитанский, 1997, 43, 247
  16. ↑ Голосовкер, 2010
  17. ↑ Псевдо-Гигин, 2000, 10
  18. ↑ Павсаний, 1996, II, 18, 8
  19. ↑ Суриков, 2008
  20. ↑ Овидий, 1977, XII. 556—572
  21. ↑ Сенека, 1991, Медея 634—635

Ədəbiyyat

  • Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека. Л.: Наука. Перевод, заключительная статья, примечания, указатель В. Г. Боруховича. 1972.
  • Аполлоний Родосский. Аргонавтика. Тбилиси: Мецниереба. Перевод и примечания Г. Ф. Церетели. 1964.
  • Валерий Флакк. Аргонавтика. Книга первая. М.: Импэто. Под общей редакцией А. В. Подосинова. 2013. ISBN 978-5-7161-0252-1.
  • Гесиод. Полное собрание текстов. Античное наследие. М.: Лабиринт. Вступительная статья В. Н. Ярхо. Комментарии О. П. Цыбенко и В. Н. Ярхо. 2001. ISBN 5-87604-087-8.
  • Псевдо-Гигин. Мифы. Античная библиотека. СПб.: Алетейя. Перевод с латинского, комментарий Д. О. Торшилова под общей редакцией А. А. Тахо-Годи. 2000. ISBN 5-89329-198-0.
  • Гомер. Песнь одиннадцатая // Одиссея. М.: Государственное издательство художественной литературы. Перевод В. В. Вересаева под ред. академика И. И. Толстого. Примечания С. В. Поляковой. 1953.
  • Диодор Сицилийский. Историческая библиотека. Античное наследие. М.: Лабиринт. Перевод, статья, комментарии и указатель О. П. Цыбенко. 2000.
  • Нонн Панополитанский. Деяния Диониса. Античная библиотека. Античная история. СПб.: Алетейя. Перевод с древнегреческого Ю. А. Голубца. 1997. ISBN 978-5-89329-33-X.
  • Овидий. Метаморфозы. М.: Художественная литература. Перевод с латинского С. В. Шервинского. Примечания Ф. А. Петровского. 1977.
  • Павсаний. Описание Эллады. СПб.: Алетейя. Перевод и примечания С. П. Кондратьева под редакцией Е. В. Никитюк. Ответственный редактор проф. Э. Д. Фролов. 1996. ISBN 5-89329-006-2.
  • Пиндар. изд. подг. М. Л. Гаспаров. (redaktor). Оды; Фрагменты. Литературные памятники. М.: Наука. 1980. /503.
  • Сенека. Медея // Трагедии. М.: Искусство. Перевод С.А. Ошерова, комментарии Е.Г. Рабинович. 1991.
  • Голосовкер Я. Э. Логика мифа. СПб.: Центр гуманитарных инициатив. 2010. ISBN 978-5-98712-045-3.
  • Немировский А. И. Нелей // Мифы и легенды народов мира. 1. Древняя Греция. М.: Мир книги. 2004. ISBN 5-8405-0582-Х.
  • Суриков И. Е. Перикл: человек, давший имя эпохе // Античная Греция : политики в контексте эпохи: время расцвета демократии. М.: Наука. 2008. ISBN 978-5-02-036984-9.
  • Ярхо В. Н. Периклимен 2 // Dünya xalqlarının mifləri. М.: Советская энциклопедия. Главн. ред. С. А. Токарев. 1990. 798.