І
Літара кірыліцы І з кропкай зьверху | |
Іі | |
Выява | |
![]() | |
◄ Ӂ Ѕ З И І Ї Й Ј К ► | |
У лацінцы | I · i · Ji · ji |
---|---|
Зьвесткі | |
Тып | асноўная кірыліца, альфабэтны; |
Гук | [i], [ji], [ɪ], [ɘ] |
Кадаваньне | |
Назва ў Юнікодзе | cyrillic capital letter byelorussian-ukrainian i cyrillic small letter byelorussian-ukrainian i |
Юнікод | І: U+0406 і: U+0456 |
HTML | І: І, І
|
UTF-16 | І: 0x406 і: 0x456 |
URL-код | І: %D0%86 і: %D1%96 |
усе сымбалі • лацінка • кірыліца • грэцкія • дыякрытыкі • валюты • дапамога |
І, і (і дзесяцяры́чнае, і з кро́пкай зьве́рху; курсіў: І і) — дзясятая літара беларускага кірылічнага альфабэту. Можа быць малой і вялікай. Мае рукапісны й друкаваны выгляд.
Гісторыя
І паходзіць з кірылічнай (І дзесяцярычнае), што ўзьнікла на аснове грэцкай літары
(ёта).
У старабеларускае пісьмо перайшла з старажытнарускага, дзе абазначала гук [і] і мела лікавае значэньне 10.
У рукапісах XIV—XVII стагодзьдзяў у сувязі з функцыянаваньнем розных пісьмовых школ і выкарыстаньнем розных тыпаў пісьма (устаў, паўустаў, скорапіс) ужывалася ў некалькіх выглядах, якія дапамагаюць вызначаць час і месца напісаньня.
Гук
У беларускай мове, паводле клясычнага правапісу, літара і часам пазначае гук [ji] ([йі])[1]:
§4.16. Спалучэньне гукаў [йі] (выступае на пачатку слова пад націскам, у сярэдзіне й на канцы слова пасьля галоснага ды разьдзяляльных знакаў, на марфэмным сутыку пасьля ў) абазначаецца адною літараю і: [йі]дал, [йі]мпарт, [йі]скра, [йі]снасьць, [йі]х, кра[йі]на, Укра[йі]на, у Сар’[йі]; выслоў[йі], паў[йі]мбрыка, салаў[йі] й інш.
У беларускай лацінцы гэты гук пазначае дыграф ji (JI · ji): krajina, jichny, jinšy і інш.
Лічбавае значэньне
У стараславянскай і царкоўнаславянскай мовах І мае значэньне лічбы — 10.
Крыніцы
- ^ Бушлякоў Ю., Вячорка В., Санько З., Саўка З. Беларускі клясычны правапіс. Збор правілаў. Сучасная нармалізацыя. — Вільня—Менск, 2005. — 160 с.