Міл (імя)

Міл
лац. Mił
Milo
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
Іншыя формы
Варыянт(ы) Міла, Міль, Мель
Зьвязаныя імёны Мілейка, Мілен, Мельбут, Мільвід, Мілар, Мелкід, Мілкін, Мільконт, Мільмонт, Мілят
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Міл»

Міл (Міль, Мель), Міла — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.

Паходжаньне

Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Міла, Мела або Мел (Milo, Melo[1][2], Mello[3], Melus) — імя германскага паходжаньня[4]. Іменная аснова -міл- (-мел-) паходзіць ад гоцкага mildeis 'мяккі, прыязны'[5][6][a]. Сярод ліцьвінаў бытавалі імёны Мілейка (Міліка, Мелека), Мілен (Мелень), Мельбут (Мільбут), Мільвід (Мельвід), Мелкід (Мільгед, Мільгет), Мілкін, Мілар, Мільконт, Мілят. Адзначаліся германскія імёны Milike (Mielecke), Mellen (Melin), Melbodo, Melvid (Melewidis), Meligedius, Millikin, Milehar, Milgunt, Melot[b].

Адпаведнасьць імя Міль германскаму імю Milo, засьведчанаму ў пісьмовых крыніцах з VIII стагодзьдзя, сьцьвердзіў францускі лінгвіст-германіст Раймонд Шмітляйн, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў[13].

Імя Milegast (Mile-gast) насіў князь вільцаў-люцічаў, адзначаўся шляхецкі род Мільгастаў у Люблінскім ваяводзтве Рэчы Паспалітай[14].

У Прусіі бытавалі імёны Mile / Myle (1341, 1396 і 1400 гады)[15][16], Mileke / Meleyke[c] (1419 і 1456 гады)[16][18], Milun / Milune[d] (1357 і 1367 гады)[19], Miligedo / Milagids / Mylagide / Milgede / Miligedo / Mylegede / Milegede / Miligede[e] (1263, 1319, 1326, 1350, 1356, 1363, 1360, 1420 гады)[16][15], Milade (1313 год)[20].

У Ноўгарадзе бытавалі імёны Міл, Мілка, Мілост, Мілагост і Мілята[21].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Czupurna et Mylone marschalcis curie nostre (2 лютага 1395 году)[22]; Gyneid cum filio Milus (18 студзеня 1401 году)[23]; в Жижморъскои волости десяти чоловеков… а Янъка Милевича (14 кастрычніка 1494 году)[24]; покупил люди и земли… брата его Миля (26 жніўня 1501 году)[25]; nos igitur nobiles… Bogdanus de Mylovycze (1502 год)[26]; на бояриню слонимскую, на Юшковую Милевича, на Марину (1 красавіка 1503 году)[27]; боярина Слонимского Юшково Милевича (1503 год)[28]; Мила Ваксович (18 жніўня 1524 году)[29]; Петрашъ Милевичъ[30], Мил Хрщоновичъ[31] (1528 год); Бернатъ Милевич (XVI ст.)[32]; Стан Мелевич (1 ліпеня 1542 году)[33]; село Меловичи (1554 год)[34]; Miel Danczewicz… Jakob Mieliewicz… Mil Radziew. (1558 год)[35]; Miel Rodziewicz… Miel Piotrowicz… Miel Andrzejowicz… Miel, Jasiuta Bogdziewiczy (1561 год)[36]; Samuel Miłowicz… Stefan Milowicz… Jan Miłowicz… Stefan Miłowicz (1690 год)[37]; Michäel Mill, Lutheranus (13 студзеня 1728 году)[38]; Milewszczyzna (1744 год)[39][f].

Носьбіты

Мілевічы (Milewicz) гербаў Дуброва, Касьцеша і Вянява — літоўскі шляхецкі род зь Вільні і Віленскага павету[85].

Мілевічы (Milewicz) — літоўскі шляхецкі род з Троцкага павету[86].

На гістарычнай Случчыне існуе вёска Мілевічы, на гістарычнай Гарадзеншчыне — Мілявічы, на гістарычнай Упіччыне — Мілішкі.

Заўвагі

  1. ^ Польска-летувіская аўтарка Юстына Вальковяк прызнае брак пэўнасьці пры тлумачэньні іменнай асновы -мел- зь летувіскай мовы, адзначаюся магчымасьці повязі з melė́ti 'быць выгадным', а для іменнай асновы -міл- за найбольш адэкватнае падае (pa)mìlti 'палюбіць'[7] (не адзначаючы, аднак, часу першай фіксацыі адпаведных словаў і іх значэньняў у летувіскіх слоўніках, тым часам melė́ti упершыню фіксуецца толькі ў сучасным Вялікім слоўніку летувіскай мовы[8])
  2. ^ Таксама адзначаліся германскія імёны: Melon[9], Millida (Mellida)[10], Miltrut (Mil-trut), Milgard (Mil-gard), Milehard (Mile-hard), Milimut (Mili-mut), Milrat (Mil-rat), Mellaricus (Mella-ricus), Mellarid (Mella-rid), Mellovicus (Mello-vicus), Melvin (Mel-vin)[9], Baromellus (Baro-mellus)[11][12]
  3. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Milike[4], пазьнейшае Mielecke[17]
  4. ^ Адзначалася германскае імя Melon[9]
  5. ^ У 552 годзе ўпамінаўся гоцкі водца Мелігед
  6. ^ Таксама:
    • Мелела, Мілула: homines… Chodor Milulicz (24 чэрвеня 1468 году)[40], Кгриц Мелэла (3 сакавіка 1587 году)[41];
    • Міласт (у Старэйшай Аліўскай хроніцы ўпамінаецца Ritter Milost de Clodzmo з Куяваў[42], адзначалася старажытнае германскае імя Mallaste[43], у Чэхіі бытавала імя Milosta[44]): земли пустовъскии в Городне жъ на имя Милостовщину (15 сьнежня 1504 году)[45], полюбилъ Милоста Станкевича (16 лютага 1540 году)[46];
    • Мілан, Мелан: homines… Milan (14 студзеня 1459 году)[47], hominem nomine Mylan (25 траўня 1494 году)[48], Melanowicz (1671—1681 гады)[49];
    • Мялон, Мілун, Мілон (адзначалася старажытнае германскае імя Melloni[50], Melon[9]): homines… Mylonowicz (1483 год)[51], homines… Mylunycz (28 кастрычніка 1494 году)[52], homines nostros districtus Merecensis… Iuschka Milonowicza (16 жніўня 1511 году)[53], село Мелоны (1554 год)[54], Mieluny… Miluny (1744 год)[39];
    • Мілюш, Мілейша (адзначалася германскае імя Mellish[55]): земли пустовъскихъ Соркутевщину а Милюшевщину (7 красавіка 1525 году)[56], Стась Милеишович (1528 год)[57];
    • Мелаўд, Мейлаўт (адзначалася старажытнае германскае імя Melevald[58], Millioud[59][60], Malald[61]): чоловеков в Жомоитскомъ повете… а Меиловта (11 траўня 1501 году)[62], у 1613 годзе ва Ўпіцкім павеце ўпаміналася пустаўшчына Мелаўдзішкі[63]
    • Мяльвойш: Михаило Мельвоишевичъ (1528 год)[64];
    • Мілегаўд, Мільгаўд (адзначалася старажытнае германскае імя Maalgaudus[65], Malgoz[66], германскае імя Malgaud[67][68]): Mylegaude / Hanike Milegawde (30 студзеня 1384 году[69] і 1427 год[16]), Francijana Milgowdowna (6 лютага 1817 году)[70], Jan Milgowd (1822 год)[71];
    • Мэлькер (адзначалася старажытнае германскае імя Malgerus[65]): Anna Melkierowna (5 лістапада 1789 году)[72];
    • Мелагіл (адзначалася старажытнае германскае імя Madalgilus[73]): Янъ Станиславовичъ Мелокгилъ (1567 год)[74];
    • Мелгут (адзначалася старажытнае германскае імя Maalgodus[65]): Петрь Мелкгутевичъ, мужъ Михновое боярини Новодворское (5 ліпеня 1539 году)[75];
    • Мілад, Мелад: Мелодова гора (4 траўня 1470 году)[76], Ленко Милодовичъ конь. Матфеи Милодовичъ кон. (1528 год)[77], Остафей Меладовичъ (1567 год)[78];
    • Мілейта: Szymko Mileytowicz (5 кастрычніка 1595 году)[79];
    • Мілкінт, Мелкінт, Мельгінт: люди в Жомоитскои земли Поюрское волости на имя Яна Контуновича, а Милкинта Контуновича (8 ліпеня 1514 году)[80], людеи… Петка Мелкгинътовича (8 сьнежня 1522 году)[81], Шимъко Милькиньтовичъ (1528 год)[64], землю Мелкинтишки (1537 год)[82];
    • Мілерат, Мілрат (адзначалася старажытнае германскае імя Milrat[4]): на тэрыторыі цяперашняй Летувы фіксаваліся прозьвішчы Мілерат і Мілрат у летувізаваных формах[83];
    • Мілерант: Ludwik Milerątowicz (1794 год)[84]

Крыніцы

  1. ^ Reichert H. Lexikon der altgermanischen Namen. I. — Wien, 1987. S. 500.
  2. ^ Khallieva Boiché O. Imja et Name, Aux sources de l'anthropnymie germanique, anglo-saxonne et slave. — Presses de l’université Paris-Sorbonne, 2015. P. 361.
  3. ^ Anhang 3 Wörterbuch der gotischen Namen // Köbler G. Gotisches Wörterbuch. — Leiden — Köln, 1989.
  4. ^ а б в Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1123.
  5. ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 172.
  6. ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 179.
  7. ^ Walkowiak J. B. Litewskie nazwiska Polaków: słownik etymologiczno-frekwencyjny. — Poznań, 2019. S. 23.
  8. ^ melė́ti, Lietuvių kalbos žodynas
  9. ^ а б в г Ray O. Vore navne: en etymologisk navnebok med fyldige utredninger. — Chicago, 1944. S. 242.
  10. ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 15, 1973. S. 57 (303).
  11. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 246, 1123—1124, 1087.
  12. ^ Fick A. Die griechischen Personennamen: nach ihrer Bildung erklärt mit den Namensystemen verwandter Sprachen verglichen und systematisch geordnet. — Göttingen, 1874. S. CCXVI.
  13. ^ Schmittlein R. Les noms d’eau de la Lituanie (suite) // Revue internationale d’onomastique. Nr. 3, 1964. P. 161.
  14. ^ Polska encyklopedja szlachecka. T. 8. — Warszawa, 1937. S. 267.
  15. ^ а б Pierson W. Altpreußischer Namenkodex // Zeitschrift für Preußische Geschichte und Landeskunde. — Berlin, 1873. S. 639.
  16. ^ а б в г Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 59.
  17. ^ Kapff R. Deutsche Vornamen: mit den von ihnen abstammenden Geschlechtsnamen sprachlich erläutert. — Nürtingen am Neckar, 1889. S. 63.
  18. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 57.
  19. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 60.
  20. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925.S. 58.
  21. ^ Зализняк А. А. Древненовгородский диалект. 2-е изд. — М., 2004. С. 759.
  22. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 42.
  23. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 37.
  24. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 106.
  25. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 272.
  26. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 3: 1501—1507. — Kraków, 1948. S. 625.
  27. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 100.
  28. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 318.
  29. ^ Popisy wojskowe pospolitego ruszenia Wielkiego Księstwa Litewskiego (1524—1566). — Białystok, 2018. S. 2.
  30. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 162.
  31. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 164.
  32. ^ Istorijos archyvas. T. 1: XVI amžiaus Lietuvos inventoriai. — Kaunas, 1934. P. 9.
  33. ^ Istorijos archyvas. T. 1: XVI amžiaus Lietuvos inventoriai. — Kaunas, 1934. P. 21.
  34. ^ Археографический сборник документов, относящихся к истории Северо-западной Руси. Т. 8. — Вильна, 1870. С. 75.
  35. ^ Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 1. — Вильна, 1881. С. 10, 329.
  36. ^ Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 2. — Вильна, 1882. С. 121, 123, 129, 135.
  37. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Księstwo Żmudzkie 1690 r. — Warszawa, 2009. S. 82, 158, 190, 206.
  38. ^ Историко-юридические материалы, извлеченные из актовых книг губерний Витебской и Могилевской, хранящихся в Центральном архиве в Витебске. Вып. 19. — Витебск, 1889. С. 366.
  39. ^ а б Diecezja Wileńska, 1744, Pawet, 20 лютага 2011 г.
  40. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 293.
  41. ^ Istorijos archyvas. T. 1: XVI amžiaus Lietuvos inventoriai. — Kaunas, 1934. P. 284.
  42. ^ Scriptores rerum Prussicarum. Bd. 1. — Leipzig, 1861. S. 793.
  43. ^ Barthélémy A. Liste des noms d'hommes gravés sur les monnaies de l'époque mérovingienne. — Paris, 1881. P. 17.
  44. ^ Profous A. Místní jména v Čechách, jejich vznik, původní význam a změny. Díl. V. — Praha, 1960. S. 592.
  45. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 317.
  46. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 17. Акты Гродненского земского суда. — Вильна, 1890. С. 75.
  47. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 254—255.
  48. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 480.
  49. ^ Zinkevičius Z. Lietuvių antroponimika: Vilniaus lietuvių asmenvardžiai XVII a. pradžioje. — Vilnius, 1977. P. 172.
  50. ^ Ao. Prof. Dr. Hermann Reichert, Lexikon der altgermanischen Namen
  51. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 387—388.
  52. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 485.
  53. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 11 (1518—1523). — Vilnius, 1997. P. 99.
  54. ^ Археографический сборник документов, относящихся к истории Северо-западной Руси. Т. 8. — Вильна, 1870. С. 112.
  55. ^ Ferguson R. The Teutonic Name-system Applied to the Family Names of France, England, & Germany. — London, 1864. P. 179.
  56. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 12 (1522—1529). — Vilnius, 2001. P. 370.
  57. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 164.
  58. ^ Sveriges medeltida personnamn — förnamnsregister Abbe-Øxvidh, Institutet för språk och folkminnen
  59. ^ Vroonen E. Les noms de famille de Belgique. Vol 2: Dictionnaire étymologique des noms de famille de Belgique. — Bruxelles, 1957.
  60. ^ M, Dictionnaire de tous les noms de famille belges
  61. ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule. T. III: Les noms de personnes contenus dans les noms de lieux. — Paris, 1985. P. 400.
  62. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 264.
  63. ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 8. ― Вильна, 1912. С. 475.
  64. ^ а б Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 85.
  65. ^ а б в Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 163.
  66. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1087.
  67. ^ Debrabandere F. Woordenboek van de familienamen in België en Noord-Frankrijk. — Amsterdam, 2003.
  68. ^ Папярэджаньне ў крыніцах: Тэг <ref> з назвай DNFB-M ня можа быць паказаны ў папярэднім праглядзе, бо ён вызначаны па-за межамі гэтага разьдзелу або ня вызначаны наогул.
  69. ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. S. 4.
  70. ^ B, Mosėdžio miestelio ir aplinkinių kaimų senųjų gyventojų romos katalikų bažnyčios santuokos metrikų nuorašai
  71. ^ Ławków, Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
  72. ^ S, Mosėdžio miestelio ir aplinkinių kaimų senųjų gyventojų romos katalikų bažnyčios santuokos metrikų nuorašai
  73. ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 164.
  74. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 606.
  75. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 17. Акты Гродненского земского суда. — Вильна, 1890. С. 124.
  76. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 306.
  77. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 64.
  78. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 818.
  79. ^ Istorijos archyvas. T. 1: XVI amžiaus Lietuvos inventoriai. — Kaunas, 1934. P. 393.
  80. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 9 (1511—1518). — Vilnius, 2002. P. 252.
  81. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 12 (1522—1529). — Vilnius, 2001. P. 177.
  82. ^ Mackavičius A. Žemaitijos valsčių surašymas 1537—1538 m. — Vilnius, 2003. P. 22.
  83. ^ Lietuvių pavardžių žodynas. T. 2. — Vilnius, 1989. P. 239, 245.
  84. ^ Kroże, Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
  85. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2016. S. 660.
  86. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 353.

Літаратура