Палац Сапегаў (Менск)

Помнік грамадзянскай архітэктуры
Палац Сапегаў
Палац Сапегаў. М. Філіповіч, 1920-я гг.
Краіна	Беларусь
Места	Менск
Каардынаты	53°54′09.6″ пн. ш. 27°33′39.2″ у. д. / 53.902667° пн. ш. 27.560889° у. д. / 53.902667; 27.560889Каардынаты: 53°54′09.6″ пн. ш. 27°33′39.2″ у. д. / 53.902667° пн. ш. 27.560889° у. д. / 53.902667; 27.560889
Дата заснаваньня	XVII ст.
Стан	не захаваўся
Палац Сапегаў на мапе Беларусі Палац Сапегаў
Палац Сапегаў на Вікісховішчы

Палац Сапегаў^[1] — помнік архітэктуры XVII ст. у Менску. Знаходзіўся на Юраўскай вуліцы^[a], вакол будынка месьціўся выдатны сад. Доўгі час лічыўся адным з найлепшых дамоў места. Існаваў да Другой сусьветнай вайны.

Палац збудавалі, відаць, у XVII ст. У Вялікую Паўночную вайну (1700—1721) з 15 лютага да 13 сакавіка 1706 году ў ім спыняўся маскоўскі гаспадар Пётар I. Уласьнік палаца Ўладзіслаў Язафат Сапега (1652—1733) у той час быў ваяводам менскім.

Па Сапегах сад з палацам, напэўна, перайшоў да Галаўнёў^[2].

У пачатку XX ст. пра палац ужо існавалі шматлікія паданьні, пра што апавядаў часопіс «Минская старина»^[3]:

	Паданьні і народныя пагалоскі паказваюць нават на дамок, у якім спыняўся ў Менску цар Пётар I. Гэты мураваны 2-павярховы на два вакны ў шырыню і пяць вокнаў у даўжыню дом на Юраўскай вуліцы, у двары…

На 1912 год палац разьмяшчаўся ў двары дома, дзе месьціўся рэстаран Акварыюм (вуліца Юраўская, 13). Ад колішняга саду да таго часу засталося толькі дзьве грушы^[2]. На 1918 год лічыўся адным з найстарэйшых будынкаў места^[4].

У 1918 годзе палац замаляваў Караль Біске, у 1920-я гады — Міхась Філіповіч.

Будынак пацярпеў ад пажару ў пачатку Другой сусьветнай вайны, па якой яго рэшткі зьнішчылі.

Гэта быў мураваны 2-павярховы будынак. Да яго прыбудавалі тамбур, які завяршаўся трыкутным франтонам. У цэнтры фасаду — лесьвічны вузел, з абодвух бакоў якога разьмяшчаліся жылыя памяшканьні.

У XIX ст. зьявілася яшчэ адна прыбудова.

• У садзе, які атачаў сядзібны дом, гаспадар разводзіў каштоўныя гатункі яблынь і грушаў, што давалі садавіну чорнага колеру. Чорныя грушы з Францыі ў Вялікае Княства Літоўскае прывезьлі дочкі Казімера Яна Сапегі. Вырашчаная тут садавіна атрымала пашырэньне ня толькі ў Менску, але і за ягонымі межамі пад назвай сапяжанак.
• Бацька Кацярыны I Іван Скаваршчук (Скаўронскі) у 1670—1780-я гады служыў у гаспадара палаца Казімера Яна Сапегі, пакуль ня ўцёк ад яго ў Эстляндыю, дзе нарадзілася будучая маскоўская гаспадыня^[5]. За часамі Кацярыны I расейскі ўрад пачаў выкупляць з прыгону ў зямянаў Вялікага Княства Літоўскага яе братоў і сясьцёр^[6].

• Мінск. Стары і новы / аўт.-склад. У. Валажынскі; пад. рэд. З. Шыбекі — Менск: Харвест, 2007. — 272 с.: іл. ISBN 978-985-16-0092-8.
• Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Мінска. У 4 кн. Кн. 1-я. — Мн.: БЕЛТА, 2001. — 576 с.: іл. ISBN 985-6302-33-1.
• Страчаная спадчына / Т. Габрусь, А. Кулагін, Ю. Чантурыя, М. Ткачоў: Уклад. Т. Габрусь. — Менск: Беларусь, 2003. — 351 с.: іл. ISBN 985-01-0415-5.
• Хилькевич Х. Эх, вдоль по Юрьевской... // Туризм и отдых. 23 лістапада 2006. С. 18.

• Палац Сапегаў (г.зв. «Дом Пятра І») (рас.). Менск стары і новы. Праверана 12 сакавіка 2011 г.

п а р Зьнішчаныя славутасьці Менску Помнікі сакральнай архітэктуры Архірэйскае падвор’е Езуіцкі калегіюм Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы і Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Марыі Панны Касьцёл Сьвятога Антонія і кляштар францішканаў Касьцёл Сьвятога Войцеха і кляштар бэнэдыктынак Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла і кляштар бэнэдыктынаў Касьцёл Сьвятога Тамаша Аквінскага і кляштар дамініканаў Касьцёл Сьвятога Яна і кляштар баніфратаў Касьцёл Сьвятой Вэранікі і кляштар рохітаў Касьцёл Сьвятой Марыі Магдалены і кляштар кармэлітаў Кляштар марыявітак Лютэранская кірха Лютэранская кірха Сьвятога Мікалая Мячэт Халодная сынагога Харальная сынагога Помнікі грамадзянскай архітэктуры Віленскі вакзал Вуліца Няміга Замак Малы гасьціны двор Палац Радзівілаў (першы тэатар) Палац Сапегаў Палац Чапскага Першая электрастанцыя Таварыства ўзаемнага крэдыту Цёмныя Крамы