Юры Радзівіл (біскуп)
 Юры Радзівіл, партрэт XVII ст. | |
 Герб Трубы | |
| Асабістыя зьвесткі | |
|---|---|
| Нарадзіўся | 31 траўня 1556 |
| Памёр | 21 студзеня 1600 (43 гады) |
| Пахаваны | |
| Род | Радзівілы |
| Бацькі | Мікалай Радзівіл «Чорны» Альжбета з Шыдлавецкіх |
| Дзейнасьць | дыплямат, каталіцкі сьвятар, каталіцкі біскуп |
Ю́ры Радзіві́л[a] (31 траўня 1556, в. Лукішкі, цяпер у межах Вільні — 23 студзеня 1600, Рым) — царкоўны і дзяржаўны дзяяч Рэчы Паспалітай.
Юры Радзівіл — першы каталіцкі кардынал зь Вялікага Княства Літоўскага.
Біяграфія
Паходзіў зь нясьвіскай лініі роду Радзівілаў, сын Мікалая «Чорнага», канцлера вялікага літоўскага, і Альжбеты з Шыдлавецкіх. Меў братоў Альбрэхта, Мікалая Крыштапа і Станіслава, а таксама сясьцёр Ганну Магдалену, Крыстыну, Соф’ю Агнешку і Альжбету.
Выхоўваўся ў духу кальвінізму. Навучаўся ў кальвінскіх школах у Вільні і Нясьвіжы, працягваў адукацыю ў Ляйпцыскім унівэрсытэце (1571—1573). Разам з братам Мікалаем Крыштапам Радзівілам Сіроткам езьдзіў у Францыю па абранага караля Генрыка Валезу. У 1576[1] годзе пры Пятру Скарзе перайшоў у каталіцтва. Вывучаў філязофію і тэалёгію ў Рымскім калегіюме.
Быў каад’ютарам (памочнікам-намесьнікам) біскупа Валяр’яна Пратасевіча (1574—1581). У 1577—1578 гадох зьдзейсьніў пілігрымку ў Сант’яга-дэ-Кампастэля. У 1581—1591 гадох біскуп віленскі, у 1583 годзе атрымаў годнасьць кардынала.
У 1581—1584 гадох быў намесьнікам караля (губэрнатарам) у Інфлянтах, зь цяжкасьцю выконваў абавязкі. Далучыў да Рэчы Паспалітай Пільтэнскую воласьць у Курляндыі ў 1583—1585 гадох. Спрыяў запрашэньню ў Рыгу нямецкіх езуітаў, стварэньню там калегіюму і пачатку вяртаньня Каталіцкага касьцёла ў былую Лівонію. Асабіста браў удзел у перамовах у часе каляндарных хваляваньняў у Рызе, будучы на яе замку ў 1585 годзе, і Інфлянцкай рэвізіі 1594 году[2].
Дзейна змагаўся супраць Рэфармацыі, у 1581 годзе ўвёў у сваёй дыяцэзіі цэнзуру друку. У 1582 годзе на ўласныя сродкі адкрыў Віленскую духоўную сэмінарыю.
Па сьмерці Стафана Баторыя на элекцыйным сойме 1587 году падтрымліваў выхадца з аўстрыйскае дынастыі Габсбургаў Максіміліяна, аднак каралём і вялікім князем абралі Жыгімонта Вазу. Па збліжэньні ў 1589 годзе з Габсбургам павялічыў свой уплыў пры двары. У 1589 годзе разам з ваяводам кракаўскім Мікалаем Фірлеем езьдзіў з пасольствам да Рудольфа ІІ Габсбурга, у 1591 годзе — у Рым, на зваротным шляху рэпрэзэнтаваў папу Клімэнта VIII. З 1591 году стаў біскупам кракаўскім. Спрыяў шлюбу Жыгімонта Вазы з эрцгэрцагіняй з дому Габсбургаў Ганнай у 1592 годзе. Быў адным з найбліжэйшых дарадцаў караля, у 1596—1597 гадох вёў перамовы пра далучэньне Рэчы Паспалітай да антытурэцкае каталіцкае лігі[1].
Браў удзел у канклавах, на якіх абіралі папамі рымскімі Інакенцыюса IX (1591 год) і Клімэнта VIII (1592 год). Браў удзел у падрыхтоўцы Берасьцейскай уніі. Памёр у Рыме, куды яго запрасілі для ўдзелу ў юбілеі 1600 году. Спачыў у касьцёле Іль Джэзу.
Аўтар напісаных на лаціне дзёньніка паездкі ў Італію 1575 годзе (выйшлі з друку ў 1935 годзе пад назвай «Dziennik podrozy do Wloch w 1575 roku») і ўспамінаў пра Інфлянты (надрукаваныя ў 1899 годзе).
Галерэя
Малярства
- Творы малярства
-
З партрэтнай галерэі Радзівілаў у Нясьвіжы, кан. XVI ст. -
Невядомы мастак, 1592 г. -
Варыянт папярэдняга партрэта. Інстытут мастацтва ў Флярэнцыі -
Варыянт папярэдняга партрэта з Валыні
-
Невядомы мастак, XVII ст. -
Меркаваны партрэт, XVIII ст. -
Невядомы мастак, XIX ст. -
Невядомы мастак, XIX ст.
Графіка
- Графічныя партрэты
-
А. Мыліюс, 1594 г. -
Д. Кустас, 1586 г. -
Д. Кустас, 1600 г. -
Невядомы мастак, 1646—1653 гг.
-
Г. Ляйбовіч, 1758 г. -
Ю. Азямблоўскі, 1833—1863 гг. -
М. Старкман, 1857 г. -
Я. Вайнароўскі, XIX ст.
Дадатковыя зьвесткі
Фарны касьцёл у Нясьвіжы набыў свой манумэнтальны барокавы выгляд дзякуючы Юрыю Радзівілу. Менавіта ён ініцыяваў разборку муроў папярэдняга касьцёла, закладзенага ў 1581 годзе і збудаванага ў іншым, састарэлым на той час стылі. Апроч таго, першы будынак меў меншыя памеры, над ім не было купала[3].
Заўвагі
Крыніцы
- ^ а б ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 499.
- ^ Urzędnicy inflanccy XVI—XVII wieku. Spisy / Opracowali K. Mikulski, А. Rachuba. — Kórnik, 1994. S. 36.
- ^ Тамара Г. Святыня незвычайнага лёсу // Наша Вера. № 2 (5), 1998 г.
Літаратура
- Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 788 с. — ISBN 985-11-0378-0
- Kurczewski J. Biskupstwo wileńskie od jego założenia aż do dni obecnych. — Wilno, 1912.
- Machay F. Działalność duszpasterska kardynała Radziwiłła biskupa krakowskiego (1591—1600). — Kraków, 1936.