Ахеменіды
 Гісторыя Ірана | |
|---|---|
 | |
| Персідская імперыя — Персідскія цары | |
| Да нашай эры | |
| Дагістарычны Іран | |
| Гільмендская культура (3200—2200 да н.э.) | |
| Прота-эламіты (3200—2700 да н.э.) | |
| Джырофт (3000—500 да н.э.) | |
| Элам (2700—539 да н.э.) | |
| Мана (1000—700 да н.э.) | |
| Мідыя (728—550 да н.э.) | |
| Ахеменіды (648—330 да н.э.) | |
| Селеўкіды (330—150 да н.э.) | |
| Наша эра | |
| Аршакіды (250 да н.э. — 224 н.э.) | |
| Сасаніды (224—650) | |
| Арабскае заваяванне (637—651) | |
| Амеяды (661—750) | |
| Абасіды (750—1258) | |
| Тахірыды (821—873) | |
| Алавіды (864—928) | |
| Сафарыды (861—1003) | |
| Саманіды (875—999) | |
| Зіярыды (928—1043) | |
| Буіды (934—1055) | |
| Газневіды (963—1187) | |
| Сельджукі (1037—1194) | |
| Гурыды (1149—1212) | |
| Харэзмшахі (1077—1231) | |
| Хулагуіды (1256—1353) | |
| Музафарыды (1314—1393) | |
| Чабаніды (1337—1357) | |
| Сербедары (1337—1381) | |
| Джалаірыды (1370—1432) | |
| Туркаманы Кара-Каюнлу (1407—1468) | |
| Туркаманы Ак-Каюнлу (1378—1508) | |
| Сефевіды (1501—1722/1736) | |
| Хатакі (1722—1729) | |
| Афшарыды (1736—1802) | |
| Зенды (1750—1794) | |
| Каджары (1781—1925) | |
| Пехлеві (1925—1979) | |
| Ісламская рэвалюцыя ў Іране (1979) | |
| Ісламская рэспубліка Іран (з 1980) | |
Партал «Іран» |
Ахемені́ды — дынастыя цароў Старажытнай Персіі (558—330 да н.э.).
Вядзе пачатак ад Ахемена, правадыра саюза персідскіх плямёнаў. Нашчадак Ахемена Кір II Вялікі, які кіраваў (558—530) у Парсе і Аншане (Паўночны Элам), заснаваў велізарную Персідскую імперыю, якая аб’яднала большасць краін Блізкага і Сярэдняга Усходу. У 330 да н.э. пад ударамі арміі Аляксандра Македонскага дзяржава Ахеменідаў спыніла існаванне.
Прадстаўнікі дынастыі
У беларускай гістарычнай традыцыі ахеменідских цароў прынята зваць грэчаскімі варыянтамі іх імёнаў. У спісе апроч гэтых агульнапрынятых элінізаваных формаў прыведзены арыгінальныя персідскія імёны.
- Ахемен(ес) (Хахаманіш, стар.-перс.: 𐏃𐎧𐎠𐎶𐎴𐎡𐏁, Haxāmaniš) (? — 675 да н.э.)
- Тэісп(ес) (Чышпіш, стар.-перс.: 𐎨𐎡𐏁𐎱𐎡𐏁, Jišpiš) (675—640 да н.э.)
- Кір I (Куруш, стар.-перс.: 𐎤𐎢𐎽𐎢𐏁, Kuruš) (640—580 да н.э.)
- Камбіс I (Камбуджыя, стар.-перс.: 𐎣𐎲𐎢𐎪𐎡𐎹, Kambūjiya) (580—559 да н.э.)
- Кір II Вялікі (Куруш, стар.-перс.: 𐎤𐎢𐎽𐎢𐏁, Kuruš) (559—530 да н.э.), заснавальнік Персідскай імперыі, загінуў у баі з масагетамі
- Камбіс II (Камбуджыя, стар.-перс.: 𐎣𐎲𐎢𐎪𐎡𐎹, Kambūjiya) (530—522 да н.э.), нібы скончыў жыццё самагубствам
- Смердыс (Бардыя, стар.-перс.: 𐎲𐎼𐎮𐎡𐎹, Bardiyā) (сакавік — верасень 522 ды н.э.), прыхільнікамі Дарыя I выдаваўся за ўзурпатара-чараўніка Гаўмату
- Дарый I Вялікі, Гістасп(ід) (Дараявахуш, стар.-перс.: 𐎭𐎠𐎼𐎹𐎺𐎢𐏁, Dārayavahuš) (522—486 да н.э.)
- Ксеркс I (Хшаярша, стар.-перс.: 𐎧𐏁𐎹𐎠𐎼𐏁𐎠, Xšayārša) (486—464 да н.э.)
- Артаксеркс I, Макрахейр (Артахшаса, стар.-перс.: 𐎠𐎼𐎭𐎧𐎨𐏁𐎨, Artaxšaçrā) (464—424 да н.э.)
- Ксеркс II (Хшаярша, стар.-перс.: 𐎧𐏁𐎹𐎠𐎼𐏁𐎠, Xšayārša) (май — ліпень 424 да н.э.)
- Сагдыян (Секудыян) (Согдъяна, Sogdyāna), 6 месяцаў (423 да н.э.)
- Дарый II Ох, Нот (Дараявахуш Вахаўка, стар.-перс.: 𐎭𐎠𐎼𐎹𐎺𐎢𐏁, Dārayavahuš) (423—404 да н.э.)
- Артаксеркс II Арсак, Мнемон (Артахшаса Арсак, стар.-перс.: 𐎠𐎼𐎭𐎧𐎨𐏁𐎨, Artaxšacā) (404—358 да н.э.)
- Артаксеркс III Ох (Артахшаса Вахаўка, стар.-перс.: 𐎠𐎼𐎭𐎧𐎨𐏁𐎨, Artaxšacā) (358—337 да н.э.)
- Артаксеркс IV Арс (Артахшаса, стар.-перс.: 𐎠𐎼𐎭𐎧𐎨𐏁𐎨, Artaxšacā) (337—335 да н.э.)
- Дарый III Кадоман (Дараявахуш, стар.-перс.: 𐎭𐎠𐎼𐎹𐎺𐎢𐏁, Dārayavahuš) (335—330 да н.э.), забіты Бесам, якія заняў яго месца.
- Артаксеркс V Бес (Артахшаса, стар.-перс.: 𐎠𐎼𐎭𐎧𐎨𐏁𐎨, Artaxšacā) (330—329 да н.э.)
Гл. таксама
Спасылкі
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Ахеменіды
