Бака (пігмеі)

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Бака.
Бака
Baaka
Агульная колькасць 60200[1]
Рэгіёны пражывання  Камерун - 52000

 Габон - 8200

Мова бабаяка
Рэлігія анімізм, шаманізм
Блізкія этнічныя групы гбая, нгбанды, банда,

Ба́ка (саманазва: Baaka) — этнічная супольнасць пігмеяў. Жывуць пераважна ў Камеруне і Габоне. Агульная колькасць (2019 г.) — 60 200 чалавек.

Паходжанне

Бака маюць агульнае паходжанне з пігмеямі ака, што насяляюць землі на ўсход ад іх. Абодва народа прынята аб'ядноўваць агульнай назвай мбенга. Аднак ака размаўляюць на мове банту, у той час як бака — на дыялектах убангійскіх моў (часам іх аб'ядноўваюць у адзіную мову бака). Мяркуецца, што моўны падзел бака і ака адбыўся каля 500 гадоў таму.

Культура

У мінулым бака з'яўляліся ляснымі вандроўнікамі, якія займаліся збіральніцтвам, паляваннем і рыбалоўствам, спыняліся каля вёсак земляробаў-банту для абмену прадуктамі або часовай працы на палетках за натуральную плату. Былі шырока распаўсюджаны сваяцкія і рытуальныя сувязі з банту.

У другой палове XX ст. з-за скарачэння лясоў і дзяржаўнай палітыкі адносна бака іх становішча значна змянілася. У нашы дні яны звычайна жывуць у невялікіх паселішчах на ўскраіне вёсак і гарадоў, займаюцца сельскай гаспадаркай, сезонна наведваюць лес для збору дзікага манга і іншых ядомых раслін. У Камеруне ім дазваляецца займацца традыцыйным паляваннем, у тым ліку на тэрыторыі запаведніка Джа.

Нягледзячы на змены ў ладзе жыцця і сувязі з банту, бака захоўваюць многія традыцыйныя звычаі, у тым ліку сацыяльную адасобленасць ад іншых плямён. Асновай грамадства з'яўляецца малая нуклеарная сям'я. Пашыраны манагамія, хаця няма забароны на палігінію і разводы. Усе сем'і і сталыя чальцы абшчыны лічацца роўнымі. Заахвочваюцца ўзаемадапамога, сумесныя паляванне і збіральніцтва. Асобы, што імкнуцца вылучыцца, падвяргаюцца астракізму.

Важную ролю ў яднанні бака адыгрываюць супольныя рытуалы. Бака вераць у духа леса мбенга, які быццам бы апякае саміх бака, духа комба — стваральніка сусвету і бацькоў ўсіх духаў. Арганізатарамі рытуалаў з'яўляюцца шаманы бангі. Яны маюць права на змены ў рытуальных дзеяннях, таксама лякуюць супляменнікаў, займаюцца магічнымі дзеяннямі. У перыяд сталення кожны хлопчык праходзіць праз абрад ініцыяцыі джэнгі. Папулярны абрад лума пасля паспяховага супольнага палявання. Ён суправаджаецца сумесным паяданнем дзічыны, песнямі і танцамі.

У другой палове XX ст. узнікла прафесійная культура бака, пераважна музычная. Існуюць прафесійныя музычныя калектывы, папулярныя ў тым ліку за межамі Цэнтральнай Афрыкі. Традыцыйны музычны інструмент — барабан.

Спасылкі

Зноскі

  1. ↑ Pygmy, Baka