Гаўя (прыток Нёмана)

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Гаўя (значэнні).
Гаўя
Характарыстыка
Даўжыня 100 км
Басейн 1 680 км²
Расход вады 13,6 м³/с
Вадацёк
Выток  
 • Месцазнаходжанне Ашмянскае ўзвышша
 • Каардынаты 54°19′25″ пн. ш. 25°34′43″ у. д.HGЯO
Вусце Нёман
 • Каардынаты 53°49′51″ пн. ш. 25°35′37″ у. д.HGЯO
Размяшчэнне
Водная сістэма Нёман → Балтыйскае мора
Краіны
Рэгіён Гродзенская вобласць
Раён Іўеўскі раён
physical
выток
выток
вусце
вусце
physical
выток
выток
вусце
вусце
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гаўя — рака ў Літве і Іўеўскім раёне Беларусі, правы прыток Нёмана. Даўжыня 100 км, у межах Беларусі 68 км. Вадазбор 1680 км². Сярэднегадавы расход вады ў вусці 13,6 м³/с. Сярэдні нахіл воднай паверхні 0,9 ‰.

Назва

Рачная назва Гаўя балцкага паходжання. Пад 1566 годам зафіксаваная форма «Говья»: «Кговъею въ Немонъ»[1].

Назва ідэнтычная назве ракі Гаўя на латвійскім Задзвінні (уцякае ў Балтыйскае мора). Перагук таксама ў назвах іх прытокаў — латвійскай ракі Vija і ракі Іўянкі (< Vija)[2]. Абедзве назвы, Гаўя i (І)Вія, матываваныя звілістасцю рачнога рэчышча.

У назве Гаўя корань ад індаеўрапейскага *gēu- / gū- «гнуць, крывіць». Ад яго таксама літоўскае gau-r-as «волас», gu-r-as «вяршыня пагорка», gu-g-a «пагорак; гузак; горб»[3].

Той жа корань у назве ракі Гавязна, а яго фанетычны варыянт — у назве ракі Гуя (усё ў басейне Нёмана)[1].

Назва Гаўя, як і аднайменная рака ў Латвіі, значыць «Звілістая (рака)».

Гідраграфія

Пачынаецца на паўднёва-заходніх схілах Ашмянскага ўзвышша Шальчынінкайскага раёна Літвы. Замярзае ў канцы снежня, крыгалом у 2-й палове сакавіка.

Даліна выразная. Пойма лугавая, шырынёй ад 0,1 да 0,9 км. Рэчышча звілістае, на асобных участках каналізаванае, шырыня яго ў межань 12—20 м. Берагі стромкія.

На рацэ Жэмыслаўская ГЭС.

Асноўныя прытокі

Справа: Матрона, Лынтупка, Апіта, Жыжма, Вядроўка. Злева: Вярсока, Падакупка, Клява, Якунька.

Крыніцы

  1. ↑ а б K. Būga. Rinktiniai raštai. Vilnius, 1961. C. 524.
  2. ↑ K. Būga. Rinktiniai raštai. Vilnius, 1961. C. 544.
  3. ↑ J. Pokorny. Indogermanisches etymologisches Wörterbuch. Bern / München 1959 / 1969. C. 393—398.

Літаратура

  • Ресурсы поверхностных вод СССР. Описание рек и озёр и расчёты основных характеристик их режима. Т. 5. Белоруссия и Верхнее Поднепровье. Ч. 1–2. – Л., 1971.
  • Природа Белоруссии: Попул. энцикл. / БелСЭ; Редкол.: И. П. Шамякин (гл. ред.) и др. — Мн.: БелСЭ, 1986. — 599 с., 40 л. ил. (руск.)
  • Блакітная кніга Беларусі : Энцыклапедыя / рэдкал.: Н. А. Дзісько і інш. — Мн.: БелЭн, 1994. — 415 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-85700-133-1.