Канюшы вялікі літоўскі

Канюшы вялікі літоўскі, да Люблінскай уніі 1569 года канюшы дворны літоўскі — урад у Вялікім Княстве Літоўскім.

Урад вядомы з канца XV стагоддзя, адказваў за велікакняжацкія табуны і стайні.

Трывала вызначаны ў ВКЛ ва ўладарства Жыгімонта Аўгуста як адпаведнік канюшага вялікага кароннага. Аднак з цягам часу ўрад стаў выключна ганаровым, бо абавязкі канюшага (нагляд за велікакняжацкімі табунамі і стайнямі) выконваў падканюшы (subagazo). У XV стагоддзі канюшы пры двары вялікага князя называўся канюшым дворным, у паветах — канюшым земскім. У канцы 17 стагоддзя ўрад канюшага вялікага літоўскага дыгнітарскім, што пацвердзіла канстытуцыя сойма ў 1768 годзе.

Спіс вялікіх канюшых літоўскіх

Дата прыняцця
пасады 		Дата складання
пасады
альбо смерці 		Асоба Выява Заўвагі
Канюшыя велікакняжацкія
1398 Ян Няміра Пазней полацкі намеснік
1455 Марцін
1451 1459 Грынька Валовіч
1475 Богуш Міцута
1483 1487 Марцін Рыгоравіч Ватароўскі
Дворныя канюшыя літоўскія
1495 люты
1509		 Марцін Багданавіч Храптовіч Пазбаўлены пасады за ўдзел у мяцежы Глінскіх
май
1511		 1523 Якуб Кунцэвіч Памёр
8 чэрвеня
1524		 1537 Васіль Багданавіч Чыж
?? 1544 Юрый Воўчкавіч
1544 1547 Мікалай Андрушовіч
ліпень
1548		 1565 Яраш Карыцкі
(Jarosz Korycki)		 Памёр
1565 1569 Якуб Пясецкі
(Jakub Piasecki)
18 студзеня
1569		 1569 Фёдар Галаўня-Астрожацкі
(Fedor Hołownia Ostrożecki)		 Памёр
Вялікія канюшыя літоўскія
1569 1587 Якуб Пясецкі
(Jakub Piasecki)		 Другі раз.
Памёр
31 сакавіка
1588		 24 чэрвеня
1593		 Геранім Хадкевіч
(Hieronim Chodkiewicz)		 Паступіў на мсціслаўскага ваяводу
25 чэрвеня
1593		 14 лютага
1623		 Павел Стэфан Сапега
(Paweł Stefan Sapieha)		 Паступіў на літоўскага падканцлера
14 сакавіка
1623		 23 ліпеня
1633		 Крыштаф Хадкевіч
(Krzysztof Chodkiewicz)		 Паступіў на троцкага кашталяна
20 ліпеня
1633		 3 красавіка
1646		 Ян Казімір Хадкевіч
(Jan Kazimierz Chodkiewicz)		 Сын папярэняга.
Паступіў на віленскага кашталяна
28 красавіка
1646		 31 снежня
1669		 Багуслаў Радзівіл
(Bogusław Radziwiłł)		 Памёр
студзень — люты
1670		 25 чэрвеня
1686		 Францішак Стэфан Сапега
(Franciszek Stefan Sapieha)		 Памёр
1 кастрычніка
1686		 29 сакавіка
1690		 Караль Станіслаў Радзівіл
(Karol Stanisław Radziwiłł)		 Паступіў на літоўскага падканцлера
1690 19 лістапада
1700		 Міхал Францішак Сапега
(Michał Franciszek Sapieha)		 Забіты антысапегаўскі настроенай шляхтай
на наступны дзень пасля Алькеніцкай бітвы
1 лютага
1701		 30 красавіка
1728		 Якуб Генрык Флемінг
(Jakub Henryk Flemming)		 Памёр
1708 1709 Даніэль Выгоўскі
(Daniel Wyhowski)		 Прызначаны Станіславам Ляшчынскім
28 чэрвеня
1728		 4 лютага
1734		 Міхал Казімір Радзівіл Рыбанька
(Michał Kazimierz Radziwiłł Rybeńko)		 Паступіў на надворнага літоўскага маршалка
25 ліпеня
1734		 11 снежня
1762		 Удальрык Крыштаф Радзівіл
(Udalryk Krzysztof Radziwiłł)		 Паступіў на вялікага літоўскага пісара
7 снежня
1762		 20 снежня
1764		 Міхал Бжастоўскі
(Michał Brzostowski)		 Паступіў на вялікага літоўскага падскарбія
20 снежня
1764		 15 чэрвеня
1765		 Антоні Тызенгаўз
(Antoni Tyzenhauz)		 Паступіў на надворнага літоўскага падскарбія
15 чэрвеня
1765		 1771 Стэфан Алендскі
(Stefan Olędzki)		 Памёр
6 сакавіка
1771		 1791 Дамінік Александровіч
(Dominik Alexandrowicz)		 Памёр
18 красавіка
1791		 1795 Міхал Грабоўскі
(Michał Grabowski)		 Склаў урад у сувязі са спыненнем існавання Рэчы Паспалітай

Гл. таксама

  • Канюшы
  • Падканюшыя літоўскія
  • Канюшыя вялікія каронныя
  • Падканюшыя каронныя

Літаратура