Ніжагародскі Крэмль

Славутасць
Ніжагародскі Крэмль
руск.: Нижегородский кремль
Ніжагародскі крэмль з вышыні
Ніжагародскі крэмль з вышыні
56°19′43″ пн. ш. 44°00′10″ у. д.HGЯO
Краіна
Месцазнаходжанне
Архітэктар Pietro Francesco[d]
Дата заснавання 1508
Статус Герб Расіі Аб’ект культурнай спадчыны РФ № 5210024000№ 5210024000
Сайт kremlnn.ru (руск.)
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ніжагародскі крэмль — крэпасць у цэнтры Ніжняга Ноўгарада і яго гістарычная найстаражытная частка, галоўны грамадска-палітычны і гісторыка-мастацкі комплекс горада.

Афіцыйная рэзідэнцыя губернатара Ніжагародскай вобласці і мэра Ніжняга Ноўгарада.

Знаходзіцца на правым высокім беразе, у месцы зліцця рэк Волгі і Акі. Паўночна-заходняя частка Крамля спускаецца амаль да падножжа схілаў, паўднёва-ўсходняя частка выходзіць на плошчу Мініна і Пажарскага, а паўднёва-заходняя — узвышаецца над глыбокім Пачаінскім ярам і плошчай Народнага адзінства.

Архітэктура Крамля

Вежы Ніжагародскага Крамля

Дзмітрыеўская вежа — галоўная вежа Крамля
Від начнога Крамля

Да цяперашняга часу захаваліся або былі адноўлены ўсе 13 вежаў крамля. Супраць гадзінны стрэлкі:

  1. Георгіеўская вежа — названая па суседстве з Пасадскай Георгіеўскай царквой. Квадратная 4-х ярусная вежа, да XVII стагоддзя — з пад’ёмным мостам[1].
  2. Барысаглебская вежа — названая па імі царквы ў гонар святых Барыса і Глеба, якая стаяла ніжэй крамля, ля берага Волгі. Да 1622 была нанава перабудавана. У выніку пастаянных зрухаў грунта вежа разбурылася, і была канчаткова разабраная ў 1785 годзе. У 1966 годзе былі адкапалі рэшткі Барысаглебскай вежы, а ў 1972 вежа была зноў ўзведзена на першапачатковым месцы.
  3. Зачацкая вежа — названая па размешчанаму побач Зачацеўскаму манастыру. Часам згадваецца як Жываноснаўская вежа (па царкве і кляштара ў гонар Жываноснай крыніцы) або Белая (па аналогіі з суседняй). Двух’ярусная квадратная вежа з варотамі. Разбурана апоўзнем у XVIII стагоддзі, адноўленая ў 2012 годзе[2].
  4. Белая вежа — названая па белакаменнай абліцоўцы ніжняй частцы вонкавага фасада. Больш позняя назва XVII—XVIII стагоддзя — Сімяонаўская, па Сімяонаўская манастыру, які знаходзіўся побач з ёй унутры крамля. Круглая 4-х ярусная вежа.
  5. Іванаўская вежа — па суседстве з Пасадскім царквой Іаана Прадцечы.
  6. Гадзінная вежа — па ўстаноўленых на ёй у XVI стагоддзі гадзінах.
  7. Паўночная вежа — па сваім паўночнага становішчу адносна іншых крамлёўскіх веж, таксама была вядомая, як Ільінская з-за знаходжання насупраць Пасадскім царквы Ільі Прарока ў Започаинье.
  8. Тайніцкая вежа — па «тайным ходам» ў сцяне каля яе да рэчкі Почайны. Называлася таксама Мироносицкой — па царкве жонак-міраносіц на другім баку Почаинского яра, — і на зялёнай — у яры пад вежай быў «зелейный двор» — парахавой завод з вадзяной млыне, таксама Почаинской.
  9. Коромыслова вежа — па нібыта пахаванай пад ёй легендарнай дзяўчыне з каромыслам.
  10. Мікольская вежа — па суседстве з Пасадскім царквой Мікалая Цудатворца. У вежу вядзе пешаходны мост над Зяленскі з’ездам, пабудаваны ў 1980-я гг.
  11. Камора вежа — служыла складскіх месцам. Таксама называлася Круглай, Цейхгаузной (цэйхгауз — ім. Ваенная камора) і Аляксееўскі — побач знаходзілася Аляксееўская царква.
  12. Дзмітрыеўская вежа — названая па імя вялікага князя ніжагародскага Дзмітрыя Канстанцінавіча. Па іншай версіі, назва звязана з царквой у імя святога велікамучаніка Дзімітрыя Салунскага, пабудаванай князем Дзмітрыем перад вежай у 1378. Упершыню згадваецца ў 1372—1374 гадах, лічачыся самай старой вежай, але сучаснае аблічча атрымала ў 1895 пры прынадзе пад Мастацкі музей (у цяперашні час у ёй размешчаны выставачная зала). На ёй усталяваны герб горада і надвратная абраз кананізаванага заснавальніка горада, князя Юрыя Усеваладавіча.
  13. Парахавая вежа — выкарыстоўвалася для захоўвання пораху і іншых боепрыпасаў. Пазнейшыя назвы — Спаская (знаходзілася побач са Спаса-Праабражэнскім саборам) і Стралецкая (побач са стралецкай Слабадой). Круглая 4-х ярусная вежа. Франтальных байніц ў ніжніх ярусах няма, то ёсць вежа мае ролю капаніра для вядзення падэшвеннага агню ўздоўж прылеглых прыгонных сцен.
Міхала-Архангельскі сабор у Ніжагародскім крамлі
Абеліск Мініну і Пажарскаму

Саборы Ніжагародскага крамля

На тэрыторыі Ніжагародскага крамля знаходзілася мноства храмаў, аднак на сапраўдны момант захаваўся толькі Міхайла-Архангельскі сабор, пабудаваны не пазней сярэдзіны XVI стагоддзя і перабудаваны ў 1628—1631 гг. — Найстаражытнае з якія захаваліся ў крамлі будынкаў. У саборы знаходзіцца магіла Кузьмы Мініна.

Помнікі

  • Абеліск Мініну і Пажарскаму
  • Помнік князю Юрыю Усеваладавіч і біскупу Сымону Суздальскаму
  • Мемарыяльны комплекс у гонар горьковчан, якія загінулі ў Вялікую Айчынную вайну і Вечны агонь
  • Мемарыял «Горьковчане — фронту»

Іншыя будынкі

У канцы XVIII стагоддзя ў цэнтры Крамля была разбіта плошча ўрачыстасцяў (пляц-парад). На плошчы былі ўзведзены карпусы прысутных месцаў (1782—1785), палац віцэ-губернатара (1786—1788) і гарнізонны дом (1791—1801).

У 1837—1841 гадах быў пабудаваны дом ваеннага губернатара (цяпер у будынку знаходзіцца Мастацкі музей), у 1840—1843 гадах па загаду Мікалая I быў пабудаваны будынак Арсенала. У сувязі з перабудовай тэрыторыі Крамля толькі ў 1837—1841 гадах з крэпасці была канчаткова вынесена ўся прыватная забудова.

У канцы XIX стагоддзя да Усерасійскай прамысловай і мастацкай выставы (1896) былі пабудаваныя 2 фунікулёры, якія атрымалі назвы Крамлёўскі і Пахвалінскі, у горадзе іх называлі «элеватар».

У 1931 годзе на месцы Спаса-Прэабражэнскага сабора быў пабудаваны Дом Саветаў. Будынак выкананы ў стылі канструктывізму і зверху нагадвае самалёт. Зараз у будынку размяшчаецца Гарадская дума і адміністрацыя Ніжняга Ноўгарада.

У 1965 годзе побач з абеліскам К. Мініну і Д. Пажарскаму быў запалены Вечны агонь і адкрыты мемарыяльны комплекс у гонар гаркаўчан, якія загінулі ў Вялікую Айчынную вайну.

З 1928 па 1968 год на тэрыторыі Крамля ў будынку былога Манежа знаходзілася трамвайнае дэпо.

У 2012 годзе пабудавана Спаская капліца. Яна ўзведзена насупраць будынка адміністрацыі Ніжняга Ноўгарада ў памяць аб разбураным у савецкі час Спаса-Праабражэнскім Крамлёўскім кафедральным саборы Ніжагародскай епархіі[3].

Плошчы і сады Ніжагародскага крамля

  • Плошча Мініна і Пажарскага
  • Нижневолжская набярэжная
  • Мининский сад
  • Плошча Народнага адзінства

 Страчаныя будынкі і помнікі

  • Спаса-Праабражэнскі кафедральны сабор (разбураны ў 1929—1930 гг.)
  • Успенская ваенная царква (разбурана; знаходзілася на месцы будынка абкама КПСС)
  • Царква святога Сімеона катэдральны (былы Сімяонаўскі манастыр) (разбурана; плануецца рэканструкцыя[4][5])
  • Будынак манежа (знаходзіцца ў аварыйным стане; прапанавана рэстаўрацыя[6])

Зноскі

  1. ↑ Георгиевская башня Нижегородского кремля. Пути-дороги.ru.
  2. ↑ Итоги восстановления Зачатьевской башни (ФОТО) Архівавана 18 студзеня 2014.
  3. ↑ Митрополит Георгий совершил чин освящения Спасской часовни в Нижегородском кремле (фото), Нижегородская митрополия, 1 ноября 2012 года
  4. ↑ Одобрен проект строительства храма во имя преподобного Симеона Столпника в Нижегородском кремле, nne.ru, 14 ноября 2008 года
  5. ↑ Храм Симеона Столпника появится в нижегородском Кремле Архівавана 24 верасня 2015.. Газета «Нижегородская правда», 14 ноября 2008 года
  6. ↑ Здание Манежа планируется восстановить в Нижегородском кремле в рамках строительства Дома правительства

Спасылкі