Паўднёваалтайская мова
Паўднёваалтайская мова (саманазва: Алтай тил) — адна з горна-алтайскіх моў, родная, агульнанацыянальная і літаратурная мова алтайцаў . Дзяржаўная мова Рэспублікі Алтай . Да 1948 года называлася Айроцкай мовай .
Алфавіт
Пісьменнасць на аснове рускай кірыліцы, з дабаўленнем дадатковых літар Ҥ, Ј , Ӧ, Ӱ, І . Пісьменнасць на кірылічнай аснове развіваецца з 1840-х гадоў. З 1928 па 1938 год выкарыстоўваўся лацінскі алфавіт, затым зноў кірыліца.
Зноскі
Дзяржаўныя і афіцыйныя мовы ў суб’ектах Расійскай Федэрацыі
Федэральная мова Мовы суб’ектаў федэрацыі Мовы з афіцыйным статусам 1 — адны з афіцыйных у самаабвешчанай
Рэспубліцы Крым , дэ-факта існай у выніку анексіі тэрыторыі Аўтаномнай Рэспублікі Крым
Украіны Расіяй
Булгарская група
старажытныя: аварская (цюркская) †¹ • булгарская † • гунская †¹ • хазарскі †¹
сучасныя: чувашская (дыял.: верхавы, нізавы; малакарачынская гаворка)
Старажытнацюркская група
старажытнакіргізская (енісейска-кіргізская) † • архона-енісейская (старацюркская) • уйгурская рунічная (архона-ўйгурская) †
Горна-алтайская (цэнтральна-ўсходняя) група¹
кіргізска-кыпчакскія³: кіргізская (паўночнакіргізская, ферганска-кыпчакская (†), паўднёвакіргізская) • тубаларская² • паўднёваалтайская (дыял.: сібірскататарскі — паўднёваалтайскія дыялекты¹, уласна алтайскі (айроцкі, алтай-кіжы), тэленгіцкі, тэлеуцкі)
паўночнаалтайскія¹: кондамскі дыялект шорскай² • ніжнечулымскі дыялект чулымскай² • паўночнаалтайская (дыял.: кумандзінскі, чалканскі) • сібірскататарская — паўночнаалтайскія дыялекты
Карлукская група¹
старажытнакарлукская †
карлукска-ўйгурскія¹: старажытнаўйгурская † • караханідская (караханідска-ўйгурскі) † • халаджская (аргу)¹
карлукска-харэзмійскія¹:
літаратурныя старапісьмовыя — харэзмска-цюркская † • чагатайская † • мова цюркі́ † (паволжская )¹
сучасныя — айнійскі (эйну) ‡² • ілі-цюркская (ілійская)¹ • лабнорская ‡¹ • сібірскататарская — карлукскія дыялекты¹ • узбекская • уйгурская (новаўйгурская) (дыял.: хатанскі) • хатонская (†) ‡¹ • паўднёвакіргізская — карлукскія дыялекты²
Кыпчакская група
старажытнакыпчакская †
нагайска-кыпчакскія — алабугацка-нагайская² • астраханска-нагайская² • казахская • каракалпакская • нагайская • сібірскататарская — нагайскія дыялекты¹ • стэпавы дыялект крымскататарскай • узбекска-нагайская (кыпчакскія дыялекты ўзбекскай) ‡² • ферганска-кыпчакская — нагайска-кыпчакскія дыялекты² • паўднёвакіргізская — нагайска-кыпчакскія дыялекты² • юртаўска-нагайская²
паволжска-кыпчакскія — башкірская • сібірскататарская¹ (дыял.: барабінскі, табола-іртышскі, томскі) • татара-башкірская² • татарская (дыял.: казанскі, мішарскі; крашэнскі¹)
палавецка-кыпчакскія — старажытная палавецкая † • караімская (дыял.: галіцкі, крымскі¹, тракайскі) • крымскататарскі (літаратурны , крымчакскі ², сярэдні дыялект крымскататарскай, урумскі (прыазоўскі) — кыпчакскія гаворкі ²) • каўказскія¹ (армяна-кыпчакскі †, карачаева-балкарскі, кумыцкі) • мамлюкска-кыпчакскі †¹
Агузская група Саянская (табаская) група
стэпавыя — кёк-манчакская • тувінская • цэнгэльская
тайговыя — усходнетувінская² • саёцка-цатанская (дыял.: саёцкі, уранхайскі, цатанскі) • тафаларская
Хакаская (кіргізская) група
сарыг-югурская (хара-ягурская) • фуюйская-кіргізская
хакаска-алтайскія (уласна хакаскія) — мраскі дыялект шорскай² • сярэднечулымскі дыялект чулымскай² • хакаская (дыял.: качынскі, кызыльскі, сагайскі, шорскі)
Якуцкая група Цюркскія змяшаныя мовы і групы алтайская (горна-алтайская, айроцкая) мова •
крымскататарская • сібірскататарская •
узбекская •
урумская (прыазоўская) • ферганска-кыпчакская (†) • чулымская • шорская • паўднёвакіргізская
змяшаныя моўныя групы: карлукская • аб’яднанне хакаскіх, паўночнаалтайскіх і кіргізска-кыпчакскіх Пісьмо архона-енісейскія руны • балгарскія руны • яналіф • стараўйгурскае пісьмо
Заўвагі : ¹ класіфікацыя мовы ці моўнай групы спрэчная, мова ці моўная група гіпатэтычныя (гл. Класіфікацыя цюркскіх моў); ² ужыванне тэрміна «мова» спрэчнае, праблема «мова ці дыялект»; ³ магчыма, кыпчакскія; †
мёртвыя, мовы якія падзяліліся або змяніліся ; (†) магчыма вымерлыя мовы; ‡ змяшаныя мовы
The article is a derivative under the Creative Commons Attribution-ShareAlike License .
A link to the original article can be found here and attribution parties here
By using this site, you agree to the Terms of Use . Gpedia ® is a registered trademark of the Cyberajah Pty Ltd