Юрукі

Юрукі
Колькасць невядомая
Рассяленне  Турцыя
Этнічныя мовы турэцкая
Традыцыйныя рэлігіі (канфесіі) Іслам
Геаграфічна-моўная група туркі
Блізкія этнасы туркі, туркмены, азербайджанцы, гагаузы
Тэрыторыі, населеныя юрукамі ў Анатоліі
Пастух

Юру́кі (ёрю́кі; (турэцк.: Yörük(ler) [ёруклер], таксама Yürük(ler) [юруклер], літар. «моцны, ваяўнічы») — туркі, якія вядуць качавы лад жыцця, звязаны з адгоннай жывёлагадоўляй (пераважна авечкагадоўляй) у процівагу больш аселым цюркамоўным групам.

У вузейшым гістарычным кантэксце пад юрукамі разумеюць групы качавых цюркскіх плямёнаў агузскай групы, якія вылучыліся з туркменскага этнаса, які толькі фармураваўся, і рушылі за Захад — у Персію, а затым у Візантыю, дзе нашэсці турак-сельджукаў, а затым і турак-асманаў прывялі да знікнення грэчаскай дзяржаўнасці. Качавыя юрукі, якія канчаткова прынялі іслам у Персіі, былі асновай магутнасці канійскіх, а затым і асманскіх султанаў. Ведучы качавы лад жыцця, юрукі станавіліся дэрвішамі — прапаведнікамі ісламу, часта сумяшчаючы гэту функцыю з роляй газі — воінаў свяшчэннай вайны, газавата, супраць няслушных.

Паводле адной з версій, слова юрук паходзіць ад турэцкага дзеяслова «yürümek» [юрумек] (ісці, прасоўвацца). Патрапіўшы на Балканы ў сярэдзіне XIV стагоддзя разам з асманскімі ваеннымі фарміраваннямі, цюркамоўныя юрукі масамі сяліліся ўздоўж асноўных транспартных шляхоў (Фракія, Дабруджа). Многія працягвалі захоўваць качавы ці паўкачавы лад жыцця, асабліва юрукі Пінда, якія качавалі ў раёне сучаснага Казані, Грэцыя.

З-за таго, што лад жыцця юрукаў быў у шмат падобны на лад жыцця такіх раманскіх народаў як арамуны і мегленарумыны, гэтыя групы збліжаюцца. Частка мегленарумынаў прымае іслам, з-за чаго пазней дэпартуецца (1923) у Турцыю разам з юрукамі (Грэка-турэцкі абмен насельніцтвам).

У сучаснай Турцыі, асабліва ў яе слабаразвітай у прамысловым і сацыяльным планах ўсходняй і паўднёва-ўсходняй частках (горы Таўр, унутраная Анатолія, Армянскае нагор’е), захоўваюцца групы юрукаў, якія вядуць традыцыйны паўкачавы лад жыцця.

Гл. таксама

Спасылкі