Ньютоной хуулинууд

Хүдэлөөнэй тухай Ньютоной хуулинууд гэжэ һунгадаг механикын үндэһэн болодог физикын 3 хуулиие хэлэнэ. Алибаа бэедэ тодорхой хүсөөр үйлэшэлхэд тухайн бэеын үүдхэхэ хүдэлөөниие тайлбарилдаг. Анха Исаак Ньютон 1687 оной 7 һарын 5-нда хэблүүлһэн Байгаалиин философиин математика заршамууд бүтээлдээ эдэгээр хууляа тайлбарилба^[1].

Һунгадаг механика
${\displaystyle {\frac {\mathrm {d} (m{\vec {v})}{\mathrm {d} t}={\vec {F}$ Ньютоной хоёрдугаар хуули
Үндэһэнүүд Орон зай · Саг хугасаа · Масса · Хүсэн Энерги · Импульс Хурдан · Хурдадхал
Томьёолго Ньютоной хуулинууд Лагранжые механика Гамильтоной механика
Эрдэмтэд Галилей · Кеплер · Ньютон Эйлер · Лаплас · Д’Аламбер Лагранж · Хамильтон · Коши
ү х з

Алибаа бэедэ газаа хүсэн үйлэшэлхэгүй бол тайбан байһан бэе тайбан хэбээрээ, хүдэлөөндэ байһан бэе хүдэлөөндэ хэбээр үлдэнэ. Ньютоной нэгэдүгээр хуули бүтүү системэдэ хүсэнтэй. Ямаршье хүсэн байхагүй системые бүтүү системэ гэнэ. ${\displaystyle \sum _{k=1}^{n}{\overrightarrow {F}_{k}=0\Rightarrow {\overrightarrow {V}=const,{\overrightarrow {a}=const}$

${\displaystyle {\overrightarrow {F}=m{\overrightarrow {a}$

m массатай бэедэ F хүсөөр үйлэшэлхэд a хурдадхалые оложо абадаг. (Хүсэн хурдадхал 2 нэгэ шэглэлтэй) Хүсые үйлэшэлһэн хугасаагаарынь үржүүлһэные импульс гэнэ.

Алибаа бэе хоёрдохи бэедэ F хүсөөр үйлэшэлхэд хоёрдохи бэень эхинэй бэедэ -F хүсөөр үйлэшэлнэ. F ба -F хоёр эжэл хэмжээтэй болоод эсэргүү шэглэлтэй.

${\displaystyle {\overrightarrow {F}_{1}=-{\overrightarrow {F}_{2}$

Энэ шэнжэлхэ ухаан тухай Богони үгүүлэлые утадхажа болоно. Энэниие дэлгэрэнгы болгожо Википеэдидэ туһалаарай.