بەنداوی ئاراس
| بەنداوی ئاراس | |
|---|---|
 بەردی بناغەی بەنداوی ئاراس | |
  | |
| شوێن | ئێران و کۆماری ئۆتۆنۆمی ناخچەوان |
| پۆتان | 39°05′27″N 45°24′08″E / 39.09083°N 45.40222°Eپۆتانەکان: 39°05′27″N 45°24′08″E / 39.09083°N 45.40222°E |
| ڕەوش | کار دەکات |
| دەستپێکردنی سازکردن | ١٩٦٤ |
| ڕێکەوتی کردنەوە | ١٩٧١ |
| کارگێڕ(ەکان) | وەزارەتی سەرچاوەکانی ئاوی ئێران و ئازەربایجان |
| بەنداو و ساڕێژگە | |
| جۆری بەنداو | Cylindrical arch |
| Impounds | ڕووباری ئاراس |
| بەرزایی | ٤٠ مەتر |
| درێژی | ١٢٠٦ مەتر |
| پانایی (پۆپنە) | ٨ مەتر |
| ساڕێژگە | ١ |
| جۆری ساڕێژگە | Service: Tunnel Emergency: Bell-mouth |
| دەفرایەتیی ساڕێژگە | Service: 66.5 m3/s Emergency: 1860 m3/s |
| ھەماری ئاو | |
| دروست دەکات | دەریاچەی ئاراس |
| سەرجەمی دەفرایەتی | 1.35 km3 |
| ڕووبەر | 145 km2 |
| وێستگەی وزە | |
| ڕێکەوتی ڕاسپاردن | ١٩٧١ |
| Hydraulic head | 95 m (rated) |
| تورباینەکان | ٤*١١ مێگاوات Francis-type |
| دەفرایەتیی دامەزراو | ٤٤ مێگاوات |
بەنداوی ئاراس (بە فارسی: سَدِّ اَرَس) بەنداوێکی خاکییە، لەسەر ڕووباری ئاراس لە سنووری نێوان ئێران و ئازەربایجانە، لە ناوبەینی شارۆچکەی پۆلدەشت و شاری ناخچەوان ھەڵکەوتووە. مەبەستی سەرەکی دروستکردنی ئەم بەنداوە بۆ دەستخستنی ووزەی کارەبا و گلدانەوەی ئاو بوو.
مێژوو
لە(١١ی ئابی ١٩٥٧)دا پرۆتۆکۆڵێک لە نێوان یەکێتیی سۆڤیەت و ئێراندا واژۆکرا بۆ دروست کردنی بەنداوی ئاراس لە سەر ڕووباری ئاراس. کە ئەوکات ووڵاتی ئازەربایجان لە ژێر دەسەڵاتی یەکێتیی سۆڤیەتدا بوو. دروستکردنی بەنداوەکە لە ساڵی ١٩٦١دا دەستی پێکرد و لە ساڵی ١٩٧٠ تەواو بوو، بەڵام بەنداوەکە بەفەرمی لە (٢٨ی حوزەیرانی ١٩٧١) کرایەوە بە ئامادەبوونی سافی ئەسفیای جێگری سەرۆک وەزیرانی ئێران و میخائیل یەفریمۆڤی جێگری سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیرانی یەکێتیی سۆڤیەت.[١]
تایبەت مەندی
بەنداو
بەنداوەکە لە بناغەکەیەوە (٤٤م) درێژە و لە لێواری سەرەوەی (٣٤م) درێژە، ئەم بەنداوە لە لم و ناوەندەکەی لە گڵ دروست کراوە.
گلدانەوەی ئاو
- لەکاتی ئاسایدا بەرزی ئاوەکەی لەئاستی ڕووی دەریاوە دەکاتە (٧٧٧،٥م)، توانی گلدانەوەی ئاوی (١،٣کم٣)یە و ڕووبەری ڕووی ئاوەکەی (١٤٥کم٢)یە، ئەوپەڕی توانای گلدانەوەی ئاوی ئەم بەنداوە (١،٧٥کم٣)یە، درێژی ئاوی گلدراوە (٥٢کم)ە و پانییەکی (٦کم)ە، قوڵترین خاڵی ئەم بەنداوە لەکاتی ئاسایدا (١٨،٢م)ە.[٢]
- چوار وێزگەی کارۆئاوی ھەیە کە ھەر یەکەلە ئێران و ئازەربایجان دوودانەیان بەردەکەوێت.
- لەگەڵ کردنەوەی ئەم بەنداوە توانای ئاودانی (٤٠٠٠٠٠ ھێکتار) زەوی کشتوکاڵی ھەیە لە دەشتی موغان.
- ئەم بەنداوە لەبەرئەوەی خوێی زۆرە توانای بەخێوکردنی ماسی تیادانییە.[٣]
وێستگەی ووزە
ئەم بەنداوە چوار تۆڕباینی ھەیە کە ھەریەکەیان توانای (١١ مێگاوات)ی ھەیە و ھەریەکە لە ئێران و ئازەربایجان دووانیان بەردەکەوێت، تێکڕای بەدەست ھێنانی ووزەی کارەبا (٤٤مێگاوت)ە.[٤]
ئەمانەش ببینە
سەرچاوەکان
- ^ Filipuzzi، Serena؛ Faramarzi، Monireh (March 2007). The Science and Politics of Large Dam Project Aras river basin: dam facility and water management policy. An analysis on performance (PDF). Eawag. لە ٢٩ی کانوونی دووەمی ٢٠١١ ھێنراوە.[بەستەری مردوو][بەستەری مردووی ھەمیشەیی]
- ^ https://www.eawag.ch/research_e/apec/seminars/Case%20studies/2006/Aras%20dam.pdf[بەستەری مردوو]
- ^ https://web.archive.org/web/20120509234305/http://www.law.fsu.edu/library/collection/LimitsinSeas/IBS025.pdf
- ^ https://books.google.iq/books?id=dbqRxXWl7GkC&pg=PA135&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false[بەستەری مردوو]
