گینێی ئیستوایی
| گینێی کەمەرەیی | |
|---|---|
| بە فەرەنسی: Guinée équatoriale | |
 | |
| بەشێکە لە | Middle Africa، European colonies in Africa، Portuguese Empire، ئیمپراتۆریەتی ئیسپانی |
| دامەزران | ١٢ی تشرینی یەکەمی ١٩٦٨ |
| ناو بە زمانی فەرمی | República de Guinea Ecuatorial، République de Guinée équatoriale، República da Guiné Equatorial |
| کورتەناو | 🇬🇶، 赤几، 赤幾 |
| خوێندنەوەی ئای پی ئەی | ɛkʋɑtu'ɾɪɑːlgɪneːɑ |
| ناونراوە لەدوای | Gulf of Guinea، ھێڵی کەمەرەیی |
| زمانی فەرمی | ئیسپانی، فەڕەنسی، پۆرتووگالی |
| سروودی نیشتمانی | Caminemos pisando las sendas de nuestra inmensa felicidad |
| Culture | culture of Equatorial Guinea |
| دروشم بە کوردی | Unity, Peace, Justice |
| دروشم | Unidad, Paz, Justicia |
| کیشوەر | ئەفریقا |
| وڵات | گینێی کەمەرەیی |
| پایتەخت | مالابۆ |
| ناوچەی کاتی | UTC+01:00 |
| ناوچەی جوگرافی | ئەفریقای ناوەڕاست |
| پۆتانی شوێن | ١°٣٠′٠″N ١٠°٠′٠″E |
| Coordinates of easternmost point | ١°٣٥′٢٢″N ١١°٣٠′٠″E |
| Coordinates of northernmost point | ٣°٤٦′٤٨″N ٨°٤٣′١٢″E |
| Coordinates of southernmost point | ١°٢٨′٢٥″S ٥°٣٨′٣٢″E |
| Coordinates of westernmost point | ١°٢٤′٤٩″S ٥°٣٧′٠″E |
| بەرزترین خاڵ | Pico Basilé |
| Lowest point | ئوقیانووسی ئاتلانتیک |
| Office held by head of state | President of Equatorial Guinea |
| سەرۆکی حکوومەت | Teodoro Obiang |
| نووسینگەی بەڕێوەبردن | Prime Minister of Equatorial Guinea |
| سەرۆک | Manuela Roka |
| ئەنجومەنی یاسادانەر | Parliament of Equatorial Guinea |
| Central bank | Bank of Central African States |
| دانیشتووان | ١٬٢٦٧٬٦٨٩ |
| دراو | Central African CFA franc |
| ھاوسنوورە لەگەڵ | کامیروون، گابۆن |
| Driving side | right |
| Electrical plug type | Europlug، Type E |
| جێگەی دەگرێتەوە | Spanish Guinea |
| ڕووبەر | ٢٨٬٠٥١±١ کیلۆمەتر چوارگۆشە |
| وەسفی ئاڵا | flag of Equatorial Guinea |
| وەسفی نیشان | coat of arms of Equatorial Guinea |
| وێبگە | https://www.guineaecuatorialpress.com/ |
| ھاشتاگ | EquatorialGuinea |
| پاوانی ئینتەرنێتی | .gq |
| Geography of topic | geography of Equatorial Guinea |
| ئابووری بابەت | economy of Equatorial Guinea |
| دیمۆگرافیای بابەت | demographics of Equatorial Guinea |
| کۆدی مۆبایلی وڵات | 627 |
| کۆدی تەلەفۆنی وڵات | +240 |
| Emergency phone number | 112، 115، 113، 114 |
| Maritime identification digits | 631 |
 | |
پۆتانەکان: 1°30′N 10°00′E / 1.500°N 10.000°Eگینێی ئیستوایی، بە ڕەسمی کۆماری گینێی ئیستوایی (بە فەڕەنسی: République de Guinée Équatoriale) وڵاتێکی چکۆلەیە لە کیشوەری ئەفریقا. بە پانی ٢٨ ھەزار کیلۆمەتر چوارگۆشە، پایتەختی ئەم وڵاتە شاری مالابۆیە.[١]
دوای ئازادبوون و سەربەخۆ بوونی لە ئیسپانیا لە ساڵی ١٩٦٨، وڵاتەکە لەلایەن سەرۆک فرانسیسکۆ ماسیاس بۆ ھەمیشە سەرۆکایییەتی دەکرا تا لە ١٩٧٩ بە کوودەتایییەک لەلایەن برازاکەی (تیۆدۆرۆ ئۆبیانگ) لە سەرۆکایییەتی دووخرایەوە، کە لەوکاتەوە وەک سەرۆکی وڵاتەکە خزمەت دەکات لەوەتەی ناوەندەکانی دەیەی ١٩٩٠ گینێی ئیستوانی وەک یەکێک لە گەورەترین بەرھەمھێنەرانی نەوت مامەڵە دەکەت[٢] و بەم دواییانە بوەتە یەکێک لە دەوڵەمەندترین وڵاتەکانی ئەفریقا[٣] ھەرچۆنێک بێت ڕێژەی دابەشکردنی سامان و ڕێژەی قازانج بۆ خەڵک بە شێوەیەکی بەرچاو باڵانسی نییە و ڕێژەیەکی کەم لە خەڵکی سوود لە نەوتی بەرھەمھێنراوی وڵاتەکە دەبینن، بەمەشەوە وڵاتەکە دەچێتە ١٤٤مین لەڕووی پێشکەوتن و گەشەسەندنی مرۆڤ بۆ ساڵی ٢٠١٩[٤] بەمەشەوە کەمتر لە نیوەی دانیشتووان دەتوانن دەستیان بگات بە ئاوی خاوێنی لە وڵاتەکە ئەمەش بەشێوەیییەکی ڕێژەیی دەبێتە ھۆی گیانلەدەستدانی یەک لە دوازدە مناڵ لە وڵاتەکە پێش ئەوەی بگەنە تەمەنی پێنج ساڵی.[٥][٦]
گینێی ئیستوانی توانی سەربەخۆیی لە ئیسپانیا وەربگرێت لە ١٢ی تشرینی یەکەمی ١٩٦٨، بەڵام زمانی ئیسپانی بەیەکەوە لەگەڵ زمانی فەڕەنسی وەک زمانێکی فەرمی لە وڵاتەکە بەکاردێت (لەوەتەی ٢٠١٠) و بەم دواییانەش زمانی پورتوگالی[٧] و لە ئێستاشدا تاکە وڵاتە لە ئەفریقا کە زمانی ئیسپانی تێیدا زمانێکی فەرمییە[٨]ھەورەھا باوترین زمانە لەڕووی قسەکردنەوە (بە ھەژمارکردنی ھەردوو زمانە فەرمییەکەی تریشەوە) بەپێی لێکۆلینەوەی پەیمانگای کێرڤانتێس %٨٧٬٧ ی دانیشتووانی وڵاتەکە دەتوانن بە شێوەیەکی چاک بە زمانی ئیسپانی بدوێن.[٩]
حکوومەتی گینێی ئیستوانی خراپترین تۆماری مافەکانی مرۆڤی ھەیە لە جیھاندا، لە ئێستادا بەبەردەوامی ناونیشانی «خراپترینی خراپەکان»ی ھەیە لە ڕاپرسی سیاسەت و مافەکانی سیڤیلی ئەنجومەنی ئازادی.[١٠]
مێژوو
ئایین
سەرچاوەکان
- ^ بەختیاری, سەعی (1393 هەتاوی). جوگرافیا. تاران: ڕێکخراوی جوگرافیاییو کارتۆگرافی گیتاناسی. pp. ١٠٨. ISBN 978-964-342-431-2.
{cite book}: Check date values in:|year=(help) - ^ Appel, Hannah (13 December 2019). The Licit Life of Capitalism. Duke University Press. doi:10.1515/9781478004578. ISBN 978-1-4780-0457-8.
- ^ GDP – per capita (PPP) – Country Comparison. Indexmundi.com. Retrieved on 5 May 2013.
- ^ "2019 Human Development Index Ranking | Human Development Reports". hdr.undp.org. Archived from the original on 23 May 2020. Retrieved 29 March 2020. ٢٢ی ئازاری ٢٠١٧ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
- ^ "Mortality rate, under-5 (per 1,000 live births) | Data". data.worldbank.org.
- ^ "Equatorial Guinea profile". BBC. 21 March 2014. Archived from the original on 21 September 2014. Retrieved 23 September 2020.
- ^ "Guiné Equatorial oficializa português - Portugal - DN". 2011-08-19. Retrieved 2020-11-11 – via web.archive.org.
- ^ "Guinea Ecuatorial se convierte en el valedor del español en África". La Vanguardia (بە ئیسپانی). Retrieved 2020-11-11.
- ^ Gloria Nistal Rosique: El caso del español en Guinea ecuatorial, Instituto Cervantes.
- ^ Worst of the Worst 2010. The World's Most Repressive Societies. freedomhouse.org
وڵاتەکانی ئەفریقا | ||
|---|---|---|
| دەوڵەتە سەربەخۆکان |
|  |
| دەوڵەتە سنووردار ناسراوەکان |
| |
| خودموختارییەکان |
| |
| دەسەڵاتدارەتی نادیار |
| |
