Özbek tili

Özbek tili
O‘zbek tili, Ўзбек тили
Memleketler: Özbekistan, Afğanistan, Rusiye, Qırğızistan, Qazahistan, Tacikistan, Afğanistan, Türkmenistan
Resmiy status: Özbekistan Afğanistan
Laf etken sayısı: 48.5 million
Sınıflaştırma
Kategoriya: Avrasiya tilleri
Altay tilleri
Türkiy tiller
Qarluq tilleri
Elifbe: latin elifbesi, kirill elifbesi, arap elifbesi
Til kodları
ISO 639-1: uz
ISO 639-2: uzb
ISO 639-3: uzb, uzn, uzs
Vikipediya Vikipediyanıñ Özbekçe bölügi bar

Özbek tili (öz adı O‘zbek tili) – Türkiy tillerden Qarluq gruppasına ait bir til. Özbekistannıñ bir resmiy til olıp, bütün Orta Asiyada laf etilgen, Türkiy til ailesiniñ 3-nci büyük vekilidir. Şimal ve cenüp şiveleri olmaq üzere eki şivesi bar. Şimal şivesi 40 000 000-ğa yaqın bir toplulıq tarafından Özbekistanda, cenüp şivesi ise tahminen 4 500 000 nufuslı bir azlıq tarafından Afğanistanda laf etile. Özbek tili Uyğur tiline yaqın tildir. Özbek tili Türkistan coğrafiyasında Özbekistan tışında yayılğan olğan özbekler arasında; Qırğızistan, Qazahistan, Tacikistan, Afğanistan, Türkmenistanda de qullanıla. Söz mevzusı bazı regionlarda regionnıñ resmiy tilinden de çoq qullanıla.

Elifbe

1924 senesinden evel, bütün Orta Asiya tilleri Arap yazısınen yazılır edi. 1924-1940 arasında resmiy Özbek tili, Stalin idaresi tarafından Kiril elifbesi israr dayatılıncağa qadar Latin elifbesinen yazılğan. 1992 yılına qadar Özbekler Kiril elifbesini qullanmağa devam ettiler, faqat şimdi Kiril elifbesi alâ daa yayğın olmasına baqmadan Latin elifbesi resmiy olaraq qabul etilgendir.

  • Kiril:
А а Б б В в Г г Д д Е е Ё ё Ж ж
З з И и Й й К к Л л М м Н н О о
П п Р р С с Т т У у Ф ф Х х Ц ц
Ч ч Ш ш Ъ ъ Ь ь Э э Ю ю Я я Ў ў
Қ қ Ғ ғ Ҳ ҳ
  • Latin:
А а B b Ch ch D d Е е F f G g G‘ g‘
H h I i J j K k L l М m N n О о
O‘ o‘ P p Q q R r S s Sh sh Т t U u
V v Y y X x Z z


Yazı misali

  • Özbekçe (latin):

Barcha odamlar erkin, qadr-qimmat va huquqlarda teng bo'lib tug'iladilar. Ular aql va vijdon sohibidirlar va bir-birlari bilan birodarlarcha muomala qilishlari zarur.

  • Özbekçe (kiril):

Барча одамлар эркин, қадр-қиммат ва ҳуқуқларда тенг бўлиб туғиладилар. Улар ақл ва виждон соҳибидирлар ва бир-бирлари ила биродарларча муомала қилишлари зарур.

  • Qırımtatarca:

Bütün insanlar ür, sayğı ve uquqlar itibarı ile musaviy doğalar. Aqıl ve vicdanğa saipler ve bir-birlerine qarşı ağa-qardaşlıq fikirnen areket etmelidirler.

Türkiy tiller
Bulğar gruppası Çuvaş tili | Hazar tili* | Hun tili* | Türkiy Avar tili* | Türkiy Bulğar tili*
Qarluq (Çağatay) gruppası Ayni tili | Çağatay tili* | İli Türk tili | Lop tili | Özbek tili | Qarahan tili* | Uyğur tili
Qıpçaq gruppası Altay tili 1 | Başqırt tili | Kuman tili* | Noğay tili | Qıpçaq tili* | Qaraçay-Balqar tili | Qaray tili | Qaraqalpaq tili | Qazah tili | Qırğız tili 1 | Qırımçaq tili | Qırımtatar tili1 | Qumıq tili | Sibir tatar tili | Qazan tatar tili | Urum tili | Ferğana Qıpçaq tili*
Oğuz gruppası Afşar tili | Azerbaycan tili | Becenek tili* | Ğağauz tili | Horasan Türkiy tili | Osmanlı tili* | Qaşqay tili | Qırımtatar tili1 | Salar tili | Türk tili | Türkmen tili | Urum tili1
Haqas-Altay gruppası Cenübiy Altay tili, Şimaliy Altay tili | Çulım tili | Fuyu Qırğız tili | Haqas tili | Qadimiy Qırğız tili* | Qadimiy Uyğur tili* | Yuğur tili | Şor tili
Sayan gruppası Sоyоt Tsatan tili | Tofa tili | Tıva tili
Saha gruppası Dolğan tili | Saha tili
Argu gruppası Halac tili
İzaat: * Ölü tiller