Тутар Автономи Социализм Совет Республики
Тутар Автономиллĕ Социаллă Совет Республики (ТАССР) (тут. Татарстан Автономияле Совет Социалистик Республикасы (ТАССР, Тутарстан)) — Раççей Социаллă Федераци Совет Республики йышĕнчи автономи республики.
Кун-çулĕ
Шаблон:Тутарстан кун-çулĕ 1920 çулхи пушăн 22-мĕшĕнче В. И. Ленин Кремльте Б. X. Мансуровпа, С. Г. Саид-Галиевпа тата ыттисемпе Тутар республикине туса хурас ыйтăва хускатнă[1].
Ăна ПРĔК тата РСФСР халком канашĕн 1920 çулхи çăвăн 27-мĕшĕнчи йышăнăвĕпе çирĕплетнĕ[2] те çав çулăн çĕртмен 25-мĕшĕнче Автономлă Тутар Социаллă Совет республики (А.Т.С.С.Р., Татреспублика) (тут. Avtonomia Tatarstan Soviet Socialistiq Respublikasy (A.T.S.S.R., Tatarstan) ятпа палăртнă[3]).
Тутар автономин 1937 çулхи çĕртмен 25-мĕшĕнчи ятарлă XI-мĕш съезчĕ республикăн конституцине йышăннă[4], унта вара вырăс чĕлхинчи ятĕнчи сăмах йĕркине «Татарская Автономная Совет Социалистическая Республика» çине куçарнă.
Пурăнан халăх
| Халăх | 1926 пин çын[5] |
1939 çул пин çын[6] |
1959 çын пин çын[7] |
1970 çул пин çын[8] |
1979 çын пин çын[9] |
1989 çул пин çын[10] |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Тутарсем | 1263,4 (48,7 %) | 1421,5 (48,8 %) | 1345,2 (47,2 %) | 1536,4 (49,1 %) | 1641,6 (47,6 %) | 1765,4 (48,5 %) |
| çав шутра крешенсем[11] | 99,0 (3,8 %) | - | - | - | - | - |
| Вырăссем | 1118,8 (43,1 %) | 1250,7 (42,9 %) | 1252,4 (43,9 %) | 1328,7 (42,4 %) | 1516,0 (44,0 %) | 1575,4 (43,3 %) |
| Чăвашсем | 127,3 (4,9 %) | 138,9 (4,8 %) | 143,6 (5,0 %) | 153,5 (4,9 %) | 147,1 (4,3 %) | 143,2 (3,7 %) |
| Украинсем | 3,1 | 13,1 | 16,1 | 16,9 | 28,6 | 32,8 |
| Мордва | 35,1 (1,4 %) | 35,8 (1,2 %) | 32,9 (1,2 %) | 31,0 | 29,9 | 28,9 |
| Удмуртсем | 23,9 | 25,9 | 22,7 | 24,5 | 25,3 | 24,8 |
| Марисем | 13,1 | 14,0 | 13,5 | 15,6 | 16,8 | 19,4 |
| Пушкăртсем | 1,8 | ... | … | 2,9 | 9,3 | 19,1 |
| Беларуссем | … | 2,3 | 4,1 | 4,3 | 7,1 | 8,4 |
| Еврейсем | 4,3 | 6,1 | 10,4 | 9,5 | 8,7 | 7,3 |
| Азербайджансем | … | 0,1 | 0,3 | 0,4 | 1,3 | 3,9 |
| Эрменсем | 0,1 | 0,4 | 0,6 | 0,5 | 1,2 | 1,8 |
Вуламалли
Асăрхавсем
- ^ Мухарямов М. К., Халиков А. Х. Татарская Автономная Советская Социалистическая Республика // Советская историческая энциклопедия. — М.: Советская энциклопедия, 1973. — Т. 14. — 524 с.
- ^ Декрет ВЦИК и СНК от 27 мая 1920 года «Об Автономной Татарской Социалистической Советской Республике» // Известия ЦИК. — 1920 — № 115. — 29 мая; Собрание узаконений и распоряжений Рабочего и Крестьянского правительства. — 1920. — № 51. — 8 июня.
- ^ 1920—1930-мĕш çулсенче тутар чĕлхин çырăвĕ темиçе хутчен те улшăннă.
- ^ Цитатӑлани пирки асӑрхаттарни:
konst1937ятлӑ<ref>тэгӑн умкурӑмне пӑхма май ҫук — ӑна хальхи пай тулашӗнче палӑртнӑ е пач та палӑртман. - ^ Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей
- ^ Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей
- ^ Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей
- ^ Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей
- ^ Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей
- ^ Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей
- ^ 1926 çулхи халăх çыравĕн материалĕсенче крешенсене уйрăм халăх тесе йышăннă. 1939—1989 çулсенче вĕсене тутарсемпе пĕрлех шутланă.
Каçăсем
 РСФСР |
|
|---|---|
Пушкăрт (1919—1990¹) • Бурят (1923—1990¹) • Туçи-Алтай (1990¹—1991²) • Туçи (1921—1924) • Дагестан (1921—1990¹) • Кабарда-Палкар (1936—1990¹; 1944—1957 Кабарда) • Касак (1925—1936) • Калмăк (1935—1943; 1958—1990¹) • Каракалпак (1932—1936) • Карачай-Черкес (1990—1990¹) • Карел (1923—1940; 1956—1990¹) • Киргиз (1920—1925) / Киргиз (1926—1936) • Коми (1936—1990¹) • Крым (1921—1945) • Мари (1936—1990¹) • Мордва (1934—1990¹) • Атăлçи нимĕçĕсем (1918—1941) • Çурçĕр-Осети (1936—1990¹) • Тутар (1920—1990¹) • Тува (1961—1990¹) • Туркестан (1918—1924) • Удмурт (1934—1990¹) • Чечен-Ингуш (1936—1944; 1957—1990) • Чăваш (1925—1990¹) • Якут (1922—1990¹) | |
Адыг (Черкес) (1922—1928) • Адыг (1928—1991) • Бурят-Монгол (1921—1923) • Вот (1920—1932) • Туçи-Алтай (1948—1991) • Еврей (с 1934) • Ингуш (1924—1934) • Кабарда (1921—1922) • Кабарда-Палкар (1922—1936) • Калмăк (1920—1935; 1957—1958) • Карачай-Черкес (1922—1926; 1957—1991) • Карачай (1926—1943) • Коми (Зырян) (1921—1936) • Мари (1920—1936) • Монгол-Бурят (1921—1923) • Мордва (1930—1934) • Атăлçи нимĕçĕсем (1918—1924) • Ойрат (1922—1932) / Ойрот (1932—1948) • Çурçĕр-Осети (1924—1936) • Тува (1944—1961) • Удмурт (1932—1934) • Хакас (1930—1991) • Черкес (Адыг) (1922) • Черкес (1928—1957) • Чечен (1922—1934) • Чечен-Ингуш (1934—1936) • Чăваш (1920—1925) | |
Агин Бурят-Монгол НТ (1937—1958) / Агин Бурят АО (1958—2008) • Аргаяшский НО (1934) • Палкар тăрăхĕ (1921—1922) • Витим-Олёкма НТ (1931—1938) • Ингуш тăрăхĕ (1921—1924) • Кабарда наци тăрăхĕ (1920—1921) • Карачай наци тăрăхĕ (1920—1922) • Карел наци тăрăхĕ (1937—1939) • Коми-Пермь (1925—2005) • Коряк (1930—2007) • Ненец (с 1929) • Остяк-Вогул НТ (1930—1940) • Охотск-Эвен НТ (1930—1934) • Çурçĕр-Осети тăрăхĕ (1920—1921) • Сунжа касак тăрăхĕ (1920—1929) • Таймыр (Долган-Ненец) (1930—2006) • Усть-Орда Бурят начи тăрăхĕ (1937—1978) / АТ (1978—2008) • Хантă-Манси НТ (1940—1978) / АТ (с 1978) • Чечен наци тăрăхĕ (1920—1922) • Черкес наци тăрăхĕ (1926—1928) • Чукотка (с 1930) • Эвенк (1938—2007) • Ямал-Ненец (с 1930) | |
| ¹ Суверенитет декларацине йышăннă вăхăт ² Республика статусне çирĕплетни | |