Якут чĕлхи
Якут чĕлхи | |
---|---|
Тăван ячĕ: | саха тыла |
Патшалăхсем: | РФ |
Регионсем: | Саха (Якути) Республики |
Официаллă статус: | Якути |
Классификаци | |
Категори: | Еврази чĕлхисем |
: Тюрк семьи
| |
Çырулăх: | кириллица (Якут çырулăхĕ) |
Чĕлхе кочĕсем | |
ISO 639-1: | — |
ISO 639-2: | sah |
ISO 639-3: | sah |
Çавăн пекех пăхăр: Проект:Лингвистика |
Якут чĕлхи (якут. саха тыла) — тĕрĕк чĕлхисен йышне кĕрекен, якут халăхĕн чĕлхи. Эвенк, монгол тата ытти чĕлхесемпе юнашар пулнă пирки фонетикăра, лексикăра тата грамматикăра ытти тĕрĕк чĕлхисенчен нумай уйрăмлăхсем аталаннă.
Пĕтĕмпе 456 пин патнелле ку чĕлхе çинче калаçать. Ытларах енĕпе ку чĕлхепе калаçакансем Якутинче пурăнаççĕ. Якутинче, сăмахран каласан, вăл вырăс чĕлхипе пĕрле патшалăх чĕлхи шутне кĕрет. Çавăн пекех якут чĕлхипе калаçакансем Амур тата Магадан облаçĕсенче, Сахалинра, Таймырта тата Эвенкире пур.
Алфавичĕ
А а | Б б | В в | Г г | Ҕ ҕ | Д д | Дь дь | Е е |
Ё ё | Ж ж | З з | И и | Й й | К к | Л л | М м |
Н н | Ҥ ҥ | Нь нь | О о | Ө ө | П п | Р р | С с |
Һ һ | Т т | У у | Ү ү | Ф ф | Х х | Ц ц | Ч ч |
Ш ш | Щ щ | Ъ ъ | Ы ы | Ь ь | Э э | Ю ю | Я я |
Çав. пекех
- Якут ячĕсем
- Якут Википедийĕ
Асăрхавсем
- Комментарисем
- Çалкуçсем
Литература
- Антонов Н. К. Якутский язык // Языки мира: Тюркские языки / Отв. ред. Э. Р. Тенишев. — М.: Индрик, 1997. — ISBN 5-85759-061-2
- Большой толковый словарь якутского языка / АН РС (Я). Ин-т гуманит. исслед. ; под общ. ред. П. А. Слепцова. — Новосибирск: Наука, ISBN 978-5-02-032215-8
- Том I. (Буква А) — 2004 г. — 680 с.
- Том II. (Буква Б) — 2005 г. — 912 с.
- Том III. (Буквы Г, Д, ДЬ,И) — 2006 г. — 844 с.
- Том IV. (Буква К — күөлэhиннээ) — 2007 г. — 672 с.
- Том V. (Буква К — күөлэhис гын — кээчэрэ) — 2008 г. — 616 с.
- Том VI. (Буквы Л, М, Н) — 2009 г. — 519 с.
- Том VII. (Буквы Нь, О, Ө, П) — 2010 г. — 519 с.
- Иванов Н. М. Монголизмы в топонимии Якутии / Ин-т гуманит. иссл. АН РС (Я). — Якутск, 2001. — 204 с.
Каçăсем
- Грамматика якутского языка
- Орто Дойду 2017 ҫулхи Авӑн уйӑхӗн 22-мӗшӗнче архивланӑ.Шаблон:Ref-sah — якутский язык на якутском. Поддерживается Unicode.
- Языки народов России в Интернете 2010 ҫулхи Ҫурла уйӑхӗн 21-мӗшӗнче архивланӑ. — список ресурсов о якутском языке.
- Сахалыы 2014 ҫулхи Чӳк уйӑхӗн 29-мӗшӗнче архивланӑ. — шрифты, раскладка клавиатуры и форум на якутском языке
- Онлайн словарь SakhaTyla.Ru — on-line русско-якутский и якутско-русский словарь
Википедин [[:{code}:|{1} уйрăмĕ]].
Тĕрĕк чĕлхисем, чĕлхевĕсем, диалекчĕсем, калаçăвĕсем |
|
---|---|
пратĕрĕк † | |
Пăлхар ушкăнĕ | |
Авалхи тĕрĕк |
авалхи кăркăс (енисей-кăркăс) † | орхон-енисей (ватă тĕрĕк) | уйгур рунă (орхон-уйгур) † |
Туçи алтай (вар-хĕвелтухăç) ушкăнĕ1 |
кăркăс-кăпчак3: кăркăс (çурçĕр кăркăс, ферган-кăпчак (†), кăнтăр кăркăс), кăнтăр алтай (диал.: хăй алтай (ойрот), теленгит, телеут) | çурçĕр алтай1: шор челхин кондом диалекчĕ2, чулăм челхин анат чулăм диалекчĕ2, çурçĕр алтай (диал.: кумандă, челкан) | тапалар3 |
Карлук ушкăнĕ |
карлук-уйгур: авалхи уйгур †, карахан (карахан-уйгур) †, халаджа (аргу)1 | карлук-хорезм: литература çыруллă ватă чĕлхесем — хорезм-тĕрĕк †, чагатай, тĕрĕк чĕлхи †, хальхи — айна ‡, или-тĕрĕк, лобнор ‡1, узбек, уйгур (çĕнĕ уйгур), хотан2, хотон (†) ‡1, кăнтăр кăркăс — карлук диалекчĕсем2 |
Кăпчак ушкăнĕ |
авалхи кăпчак † | нухай-кăпчак: алабуга-нухай2, аçтăрхан-нухай2, казах, каракалпак, нухай, крым тутар чĕлхин çеçенхир диалекчĕ, узбек-нухай (узбек чĕлхин кăпчак диалекчĕсем) ‡2, ферган-кăпчак — нухай-кăпчак диалекчĕсем2, кăнтăр кăркăс — нухай-кăпчак диалекчĕсем2, юртă-нухай2 | атăл-кăпчак: пушкăрт, çĕпĕр-тутар, тутар (диал.: мишер) | половец-кăпчак: авалхи половец †, караим крым тутар1 (караим, крым диалекчĕ2, крым тутар (литература), крымчак2, крым тутар чĕлхин вăтам диалекчĕ, урум (азовçум) — кăпчак пуплевĕсем2), кумăк-карачай-балкар1 (эрмен-кăпчак †, карачай-балкар, кумăк), мамлюк-кăпчак † |
Огуз ушкăнĕ |
авалхи огуз † | печенег †1 | салар | çурçĕр узбек (икан-карабулак) | хăй огуз: азербайджан (диалектсем) | айналлу2 | афшар2 | балкан-гагауз | гагауз | кашкай2 | осман † | салчук2 | сири-туркмен2 | сонкор-тĕрĕк | турккă (диал.: кипр) | туркмен (диал.: трухмен) | урум (азовçум) — огуз пуплевĕсем | хорасан-тĕрĕк (диал.: боджнурди) | хорезм (ӳспек чĕлхин огуз диалекчĕсем)2 | цалк2 | крым тутар чĕлхин кăнтăр çыранĕн диалекчĕ |
Саян (тобас) ушкăнĕ | |
Хакас (кăркăс) ушкăнĕ |
сарăк-югур (хара-йогур) | фуюй-кăркăс | хакас-алтай: шор чĕлхин мрас диалекчĕ2, чулăм чĕлхин вăтам калаçăвĕ2, хакас |
Якут ушкăнĕ |
ака теекен | о-теекен, çав шутра долган2, якут литератури |
Çырулăх |
орхон-ениçей рунисем | пăлхар рунисем | яналиф |
Асăрхавсем: 1 чĕлхе е чĕлхе ушкăнĕн классификацийĕ тавлашуллă, чĕлхе ушкăнĕ гипотезăллă (Терĕк чĕлхисен классификацийĕ пăхăр); 2 «чĕлхе» термина уса курни йăнăш («чĕлхе е диалект» проблема пăхăр); 3 кăпчак, пулас; † çухалнă, уйрăлнă е улшăннă чĕлхесем; (†) çухалнă чĕлхесем, пулас; ‡ хутăш чĕлхесем |