Ffullyn cotwm

Ffullyn cotwm

Math	personal hygiene item
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Mae ffullyn cotwm (hefyd bydiau cotwm^[1]) fel rheol yn belen bychan tynn o gwlân cotwm sydd ynghlwm wrth ffon bren neu blastig. Dyfeisiwyd y ffullyn ^[2] cotwm ym 1923 gan yr Americanwr o dras Pwyleg, Leo Gerstenzang.^[3] Byddai'n arsylwi sut roedd ei wraig yn cau bwa cotwm ar ddiwedd pigyn dannedd ar gyfer glanhau ei plentyn. Sefydlodd Gerstenzang y "Infvel Novelty Company" i lansio ei arloesedd, a newidiodd yr enw ychydig flynyddoedd yn ddiweddarach yn "Q-tips".

Defnydd

Yn nodweddiadol, defnyddir ffullyn cotwm i daenu hylif neu eli ar y croen (er enghraifft, diheintydd ar glwyf), i gymryd sampl poer (sampl DNA), neu i lanhau rhai ardaloedd anodd eu cyrraedd yn y corff (tu fewn y glust) neu rhannau cyfung o fewn peiriant neu declyn. Mae'r ddyfais yn un hylaw iawn ar gyfer glanhau pob math o ddefnyddiau bob dydd.^[4]

Glanhau clustiau

Defnyddir ffullon cotwm hefyd i lanhau'r clustiau. Fodd bynnag, nid yw meddygon yn argymell hyn, oherwydd bod y glust yn organ hunan-lanhau a gall ffullyn cotwm wthio'r cwyr yn bellach fewn i'r glust, a all arwain at lid. Yn ogystal, mae risg o niweidio neu dyllu'r clust yn enwedig drwm y glust â ffullyn cotwm, a all hyd yn oed fygwth bywyd.^[5]

Gwahardd y ffullyn cotwm

Nodwyd peryglon ffullynau cotwm nid yn unig i ddrwm y glust ond hefyd i amgylchedd oherwydd nad ffyn plastig yw'n fioddiraddwy a hefyd bod casgliad ohonynt yn aml yn cael eu gwaredu lawr toiled neu drwy ffosydd ac yn ychwanegu at greu dom saim sy'n achosi difrod anferthol i systemau carthffosiaeth ar draws y byd, gan gynnwys Cymru.

Cafwyd ymgyrchoedd i hysbysu pobl o beryglon y ffullynau cotwm gan fudiadau ymgyrchu ac ar y rhyngrwyd. Maent yn aml yn pwysleisio niwed y ffullyn cotwm i'r moroedd lle mae cymaint yn llifo wedi defnydd bersonol neu ddiwydiannol.^[6]

Ym mis Mai 2019 cyhoeddodd Michael Gove, Ysgrifennydd Amgylchedd Llywodraeth San Steffan, y byddai ffullynau cotwm (ynghŷd â gwellt yfed a troellwyr diod plastic) yn cael eu gwahardd yn y Lloegr ym mis Ebrill 2020.^[7]

Ym mis Mawrth 2020, cyhoeddodd Hannah Blythyn, Dirprwy Weinidog Tai a Llywodraeth Leol Llywodraeth Cymru am wahardd ffullynau cotwm a deunydd plastig untro helaethach megis cynhwyswyr neu flychau bwyd a diolch wedi eu gwneud o polystyren yng Nghymru, gan ddilyn canllawiau'r Undeb Ewropeaidd fel mae Llywodraeth yr Alban.^[8] Y deunydd sydd i'w gwahardd yw:

• gwellt yfed
• troellwyr diod
• ffullyn cotwm
• ffyn balŵn
• platiau a chytleri
• cynwysyddion bwyd a diod wedi’u gwneud o bolystyren wedi’i ehangu,
• cynnyrch wedi’i wneud o blastig oxo-bioddiraddiadwy; megis rhai mathau o fagiau siopa ^[1]

Cyfeiriadau

Dolenni allanol

• fideo ar Ffullyn Cotwm eco-gyfeillgar
• fideo i wahardd Ffullynau Cotwm