Αριστόδημος ο Μεσσήνιος

Ο Αριστόδημος ήταν ένας άνδρας της αρχαίας Μεσσηνίας, ο οποίος ήταν ένας από τους κύριους Μεσσήνιους ήρωες στον Πρώτο Μεσσηνιακό πόλεμο.

Τον 6ο χρόνο εκείνου του πολέμου οι Μεσσήνιοι συμβουλεύτηκαν στο μαντείο των Δελφών, την Πυθία, και ο πρέσβης Τίσης έφερε την απάντηση: η διατήρηση του Μεσσηνιακού κράτους απαιτούσε να θυσιαστεί μια παρθένος από τον Οίκο των Αεπυτιδών στους θεούς του κάτω κόσμου. Όταν η κόρη του Λυκίσκου κληρώθηκε, ο μάντης Επέβολος δήλωσε ότι κοπέλα ήταν μία άλλη, και όχι η πραγματική κόρη του Λυκίσκου. Τότε ο Λυκίσκος εγκατέλειψε τη χώρα του και πήγε στους Σπαρτιάτες.

Όπως όμως είχε προσθέσει ο χρησμός, αν για κάποιο λόγο δεν μπορούσε να θυσιαστεί η παρθένος που επιλέχθηκε με κλήρο, θα μπορούσε να επιλεγεί μια άλλη στη θέση της. Ο Αριστόδημος, που ανήκε και αυτός στον οίκο των Αεπυτιδών, ήρθε και πρόσφερε να θυσιαστεί τη δική του κόρη για την πατρίδα του.

Ένας νεαρός Μεσσήνιος, όμως, που αγαπούσε την κόρη του Αριστόδημου, αντιτάχθηκε σε αυτό το σχέδιο, και δήλωσε ότι αυτός ως αρραβωνιαστικός της είχε περισσότερη εξουσία επάνω της από τον πατέρα της. Όταν ο νέος είδε ότι το επιχείρημά του δεν θα έπειθε τον Αριστόδημο, για να σώσει τη ζωή τής κοπέλας δήλωσε ότι αυτή ήταν έγκυος (από αυτόν) και επομένως δεν ήταν πλέον παρθένος. Ο Αριστόδημος, έξαλλος με αυτόν τον ισχυρισμό, δολοφόνησε την κόρη του και άνοιξε το σώμα της, για να αντικρούσει τον ισχυρισμό του αγοριού.

Ο μάντης Έπεβολος, που ήταν παρών, ζήτησε τώρα τη θυσία μίας άλλης κοπέλας, καθώς ο θάνατος της κόρης του Αριστόδημου δεν ήταν θυσία, αλλά φόνος. Όμως ο Ευφαής, ο βασιλιάς της Μεσσηνίας, έπεισε τους Μεσσήνιους, που ήθελαν να σκοτώσουν τον νέο που κατά την κρίση τους ήταν η αιτία τού θανάτου της κοπέλας, ότι η εντολή του χρησμού εκπληρώθηκε, και καθώς τον υποστήριζαν οι Αεπυτίδες, ο λαός αποδέχτηκε την απόφασή του.

Όταν τα νέα του χρησμού και ο τρόπος εκπλήρωσής του έγιναν γνωστά στη Σπάρτη, οι Σπαρτιάτες απογοητεύτηκαν, και για πέντε χρόνια απέφυγαν να επιτεθούν στους Μεσσήνιους, ώσπου επιτέλους κάποια ευνοϊκά σημάδια στις θυσίες τους ενθάρρυναν να αναλάβουν νέα εκστρατεία εναντίον της Iθώμης. Έγινε μάχη, στην οποία ο βασιλιάς Ευφαής έχασε τη ζωή του, και καθώς δεν είχε αφήσει διάδοχο του θρόνου, ο Αριστόδημος εξελέγη βασιλιάς από τους Μεσσήνιους, παρόλο που κάποιοι Μεσσήνιοι τον έκριναν ανάξιο, επειδή δολοφόνησε την ίδια του την κόρη.

Αυτό συνέβη γύρω στο 729 π.Χ. Ο Αριστόδημος συνέχισε τον πόλεμο κατά των Σπαρτιατών και το 724 π.Χ. κέρδισε μεγάλη νίκη εναντίον τους. Οι Σπαρτιάτες προσπάθησαν τώρα να επιτύχουν με απάτη, αυτό που δεν μπόρεσαν να επιτύχουν στο πεδίο, και η επιτυχία τους έπεισε τον Αριστόδημο ότι η χώρα του οδεύει προς την καταστροφή. Μέσα στην απελπισία του αυτοκτόνησε στον τάφο της κόρης του. Λίγο μετά, το 722 π.Χ., οι Μεσσήνιοι υποχρεώθηκαν να αναγνωρίσουν την κυριαρχία των Σπαρτιατών.

• Παυσανίου Ελλάδος Περιήγησις
• Διοδώρου Σικελιώτου Σωζόμενα Αποσπάσματα
• Ευσεβίου Καισαρείας Ευαγγελική Προπαρασκευή