Θαλάσσιο πάρκο

Θαλάσσιο πάρκο ονομάζεται μια καθορισμένη έκταση της θάλασσας που απομονώνεται από επιβλαβείς ανθρώπινες δράσεις προκειμένου να παρουσιάζει οικολογική βιωσιμότητα, να προάγει τη συνειδητοποίηση και κατανόηση της αξίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος, και να παρέχει κάποιες ωφέλειες στους κατοίκους και τις κοινότητες των γειτονικών τους ακτών.^[1] Για τα περισσότερα θαλάσσια πάρκα στον κόσμο η διαχείριση γίνεται από εθνικές κυβερνήσεις και η οργάνωσή τους είναι αντίστοιχη με εκείνη των χερσαίων εθνικών πάρκων. Αντιθέτως, τις θαλάσσιες προστατευμένες περιοχές και τα λεγόμενα θαλάσσια καταφύγια τα διαχειρίζεται συνήθως μια τοπική υπηρεσία ή κρατικός οργανισμός, ή και μη κυβερνητική οργάνωση.^[2]

Το μεγαλύτερο θαλάσσιο πάρκο της Γης ήταν το Θαλάσσιο Πάρκο του Μεγάλου Κοραλλιογενούς Υφάλου στα ανοικτά των ακτών της ανατολικής Αυστραλίας, με έκταση 350 χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα. Αυτό ίσχυε μέχρι το 2010, οπότε το Ηνωμένο Βασίλειο ανεκοίνωσε την ίδρυση του Θαλάσσιου Πάρκου Τσάγκος στο απομακρυσμένο Αρχιπέλαγος Τσάγκος. Από την άλλη, υπάρχουν θαλάσσια πάρκα με έκταση μικρότερη του μισού τετραγωνικού χιλιομέτρου (500 στρεμμάτων).

Για τα περισσότερα θαλάσσια πάρκα είναι αρκετή η οριοθέτησή τους και η ενημέρωση των σκαφών της εμπορικής αλιείας και άλλων θαλάσσιων επιχειρήσεων, ωστόσο κάποια πάρκα καταβάλλουν προσπάθειες να καταστήσουν τα αξιοθέατα του θαλάσσιου περιβάλλοντος προσβάσιμα στους επισκέπτες. Αυτό γίνεται με διάφορα μέσα, όπως με πλοιάρια με γυάλινο πυθμένα, μικρά υποβρύχια ή υποβρύχιους σωλήνες με οπτική πρόσβαση στο θαλάσσιο περιβάλλον.

Η σημερινή τάση είναι η ίδρυση νέων θαλάσσιων πάρκων. Π.χ. στη Νέα Νότια Ουαλία υπάρχουν σχέδια για νέα θαλάσσια πάρκα που συνολικώς θα καταλαμβάνουν ολόκληρη την ακτογραμμή της.^[3]

Κατάλογος μερικών σημαντικών θαλάσσιων πάρκων

Αμερικανική ήπειρος

Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο του Μποναίρ, Μποναίρ
«Εθνικό Μνημείο» του Χαφ Μουν Κέυ, Μπελίζ
Θαλάσσιο Πάρκο του Μοντέγκο Μπέυ, Τζαμάικα
Πολιτειακό Θαλάσσιο Πάρκο της Πέντρα ντα Ρίσκα ντου Μέιου, Σεαρά Βραζιλίας
Θαλάσσιο Φυσικό Πάρκο της Μαρτινίκας
Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο της Σάμπα

Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής

Εθνικό Πάρκο Ντράι Τορτούγκας στη Φλόριντα
Πολιτειακό Πάρκο Κοραλλιογενούς Υφάλου Τζων Πένεκαμπ, Φλόριντα
Εθνικό Πάρκο Μπισκέυν, Φλόριντα

Καναδάς

Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Φάδαμ Φάιβ
Θαλάσσιο Πάρκο Σαγκενέ - Αγίου Λαυρεντίου

Μεξικό

Εθνικό Πάρκο Αρεσίφες δε Κοσουμέλ, στο Κοσουμέλ
Εθνικό Πάρκο του Κάβο Πούλμο, στη Χερσόνησο Μπάχα Καλιφόρνια^[4]
Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο του Αρχιπελάγους του Σαν Λορένσο, στον Κόλπο της Καλιφόρνιας

Χιλή

Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Χουάν Φερνάντες, Αρχιπέλαγος Χουάν Φερνάντες
Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Νάσκα-Ντεσβεντουράδας, Ντεσβεντουράδας Νήσοι
Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Μότου Μοτίρο Ίβα, Νησί του Πάσχα
Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ακρωτηρίου Χορν και Νήσων Ντιέγο Ραμίρες, Ακρωτήριο Χορν

Ασία

Ιαπωνία

Θαλάσσιο Πάρκο Ινουμποσάκι, στο Τσόσι

Ινδία

Θαλάσσιο Εθνικό Πάρκο του Κόλπος του Μανάρ
Θαλάσσιο Εθνικό Πάρκο του Κόλπος του Κουτς, στο Γκουτζαράτ

Ινδονησία

Εθνικό Πάρκο Καριμουντζάβα, Ιάβα
Εθνικό Πάρκο Χιλίων Νησιών, Ιάβα
Εθνικό Πάρκο Κομόντο
Εθνικό Πάρκο του Μπουνακέν, Σουλαουέζι
Εθνικό Πάρκο Κεπουλαουάν Τογκεάν, Σουλαουέζι
Εθνικό Πάρκο του Ουακατόμπι, Σουλαουέζι
Εθνικό Πάρκο του Τάκα-Μπόνε, Σουλαουέζι
Εθνικό Πάρκο του Τελούκ Τσεντραβάσιχ, Δυτική Παπούα Νέα Γουινέα

Καμπότζη

Θαλάσσιο Εθνικό Πάρκο του Κα Ρονγκ

Κίνα

Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο του Τσανγκ-τάο
Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο του Μεϊτζόου
Εθνικό Πάρκο του Κοραλλιογενούς Υφάλου του Γουέι-τζόου
Θαλάσσιο Πάρκο Χόι Χα Γουάν, στο Χονγκ Κονγκ
Θαλάσσιο Πάρκο Σα Τσάου και Λουν Κγου Τσάου, στο Χονγκ Κονγκ
Θαλάσσιο Πάρκο Τουνγκ Πινγκ Τσάου, στο Χονγκ Κονγκ
Θαλάσσιο Πάρκο του Διπλού Λιμανιού (Γιαν Τσάου Τονγκ), στο Χονγκ Κονγκ

Μαλαισία

Νήσοι Περχεντιάν
Νήσος Ρεντάνγκ
Νήσος Τενγκόλ
Νήσος Τιομάν
Νήσος Σίμπου
Νήσος Pemanggil
Εθνικό Πάρκο Τούνκου Αμπντούλ Ραχμάν
Θαλάσσιο Πάρκο Τουν Μουσταφά, στο βόρειο άκρο του Σαμπάχ
Θαλάσσιο Πάρκο Τουν Σακαράν ή Νήσων Σεμπόρνα, ανατολικά του Σαμπάχ
Εθνικό Πάρκο των Νήσων των Χελωνών, έξω από το Σαντακάν

Σιγκαπούρη

Θαλάσσιο Πάρκο των Νησιών των Αδελφών

Ταϊβάν

Εθνικό Πάρκο Ατόλης Ντόνγκσα
Θαλάσσιο Εθνικό Πάρκο Νοτίων Πένγκου

Ταϊλάνδη

Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ταρουτάο

Φιλιππίνες

Ύφαλος Άπο
Ύφαλος Τουμπατάχα

Αφρική

Θαλάσσιο Φυσικό Πάρκο των Ενδόξων Νήσων
Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Κισίτε-Μπουνγκούτι, Κένυα (κοντά στα σύνορα με την Τανζανία)
Θαλάσσιο Φυσικό Πάρκο της Μαγιότ

Ευρώπη

Γαλλία

Συνολικά η Γαλλία έχει εννέα θαλάσσια πάρκα, από τα οποία ίσως τα πιο αξιόλογα είναι τα εξής:

Θαλάσσιο Φυσικό Πάρκο του Καπ Κορς και του Αγκριατέ, Κορσική
Θαλάσσιο Φυσικό Πάρκο του Κόλπου του Αρκασόν
Θαλάσσιο Φυσικό Πάρκο των Εκβολών της Ζιρόντ και της θάλασσας του Περτυΐ
Θαλάσσιο Φυσικό Πάρκο του Κόλπου του Λέοντα
Θαλάσσιο Φυσικό Πάρκο της Θάλασσα της Ιρουάζ, στα ανοικτά της Βρετάνης
Θαλάσσιο Φυσικό Πάρκο των εκβολών της Πικαρδίας και της Κοτ ντ'Οπάλ

Ελλάδα

Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Αλοννήσου - Βόρειων Σποράδων
Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου

Νορβηγία

Εθνικό Πάρκο Ύτρε Χβάλερ
Εθνικό Πάρκο Φαίρντερ
Εθνικό Πάρκο Γιόμφρουλαντ (Jomfruland)
Εθνικό Πάρκο Ραέτ

Λοιπές χώρες

Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο του Στενού του Πλύμουθ, Αγγλία
Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Καραμπουρούν-Σάσωνος, Αλβανία
Εθνικό Πάρκο Ακτής Πέμπροκσαϊρ, Ουαλία
Θαλάσσιο Φυσικό Πάρκο Πόντα Ντου Πάργκου, Μαδέρα Πορτογαλίας^[5]
Θαλάσσιο Φυσικό Πάρκο Ακρωτηρίου Τζιράου, Μαδέρα Πορτογαλίας^[6]
Εθνικό Πάρκο Κοστερχάβετ, Μπούχουσλεν, Σουηδία

Αυστραλία και Ωκεανία

Αυστραλιανή Κεντρική Διοίκηση

Η κεντρική ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Αυστραλίας διαχειρίζεται ένα σύνολο από θαλάσσιες προστατευμένες περιοχές (MPA) που είναι κοινά κοινοπολιτειακά εδάφη σύμφωνα με την Πράξη Προστασίας του Περιβάλλοντος και Διατηρήσεως της Βιοποικιλότητας του 1999 (EPBC Act). Αυτές είναι οι εξής:

Θαλάσσια Εθνική Φυσική Περιοχή Υφάλων Άσμορ και Καρτιέ
Θαλάσσιο Πάρκο της Νήσου Καρτιέ
Κοινοπολιτειακή Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή του Κοντ Γκράουντς
Εθνική Φυσική Περιοχή Coringa-Herald National Nature Reserve
Θαλάσσια Εθνική Φυσική Προστατευόμενη Περιοχή Υφάλων Ελίζαμπεθ και Μίντλετον
Κοινοπολιτειακή Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή του Μεγάλου Αυστραλιανού Κόλπου
Θαλάσσιο Πάρκο του Μεγάλου Κοραλλιογενούς Υφάλου
Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή Νήσων Χερντ και Μακντόναλντ
Θαλάσσιο Πάρκο του Κίμπερλυ (Δυτική Αυστραλία)
Εθνική Φυσική Προστατευόμενη Περιοχή Υφάλου Λίχου, στις Νήσους της Θάλασσας των Κοραλλίων
Θαλάσσιο Πάρκο της Νήσου Λόρδου Χάου
Θαλάσσιο Πάρκο Νήσου Μακουάρι
Θαλάσσια Εθνική Φυσική Προστατευόμενη Περιοχή Υφάλου της Γοργόνας (Mermaid Reef)
Θαλάσσιο Πάρκο Νινγκαλού
Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή Solitary Islands

Νέα Νότια Ουαλία και Κουίνσλαντ

Θαλάσσιο Πάρκο Solitary Islands
Θαλάσσιο Πάρκο Κόλπου Μόρτον

Νότια Αυστραλία

Μέχρι τον Δεκέμβριο του 2013 είχαν ανακηρυχθεί τα εξής θαλάσσια πάρκα με βάση τη Marine Parks Act 2007 (SA)^[7]:

Θαλάσσιο Πάρκο Ανατολικού Κόλπου Σπένσερ
Θαλάσσιο Πάρκο Ενκάντερ
Θαλάσσιο Πάρκο Δυτικής Ακτής (Far West Coast)
Θαλάσσιο Πάρκο του Φράνκλιν Χάρμπορ
Θαλάσσιο Πάρκο Νησιωτικής Ομάδας Γκάμπιερ
Θαλάσσιο Πάρκο Αρχιπελάγους Ινβεστιγκέιτορ
Κατώτερο Νοτιοανατολικό Θαλάσσιο Πάρκο (Lower South East Marine Park)
Θαλάσσιο Πάρκο Κατώτερης Χερσονήσου Γιορκ
Θαλάσσιο Πάρκο Νησιών Νέπτσιουν
Θαλάσσιο Πάρκο Αρχιπελάγους Nuyts
Θαλάσσιο Πάρκο Συστάδας Σερ Τζόζεφ Μπανκς
Νότιο Θαλάσσιο Πάρκο της Νήσου Καγκουρό
Δυτικό Θαλάσσιο Πάρκο της Νήσου Καγκουρό
Θαλάσσιο Πάρκο Νότιου Κόλπου Σπένσερ
Θαλάσσιο Πάρκο Άνω Κόλπου Σπένσερ
Θαλάσσιο Πάρκο του Θόρνυ Πάσατζ
Θαλάσσιο Πάρκο Άνω Κόλπου Σαιν Βίνσεντ
Θαλάσσιο Πάρκο Upper South East
Θαλάσσιο Πάρκο Κόλπων της Δυτικής Ακτής

Βικτώρια

Θαλάσσιο Εθνικό Πάρκο Μπούνερονγκ
Θαλάσσιο Εθνικό Πάρκο Ακρωτηρίου Χάου
Θαλάσσιο Εθνικό Πάρκο Νήσου Τσέρτσιλ
Θαλάσσιο Εθνικό Πάρκο Όρμου Κόρνερ (Corner Inlet)
Θαλάσσιο Εθνικό Πάρκο του Κόλπου Ντισκάβερι
Θαλάσσιο Εθνικό Πάρκο της Νήσου των Γάλλων
Θαλάσσιο Εθνικό Πάρκο της Παραλίας των Ενενήντα Μιλίων
Θαλάσσιο Εθνικό Πάρκο Ακρωτηρίου Addis
Θαλάσσιο Εθνικό Πάρκο Ακρωτηρίου Χικς
Θαλάσσιο Εθνικό Πάρκο του Πορτ Φίλιπ
Θαλάσσιο Εθνικό Πάρκο των Δώδεκα Αποστόλων
Θαλάσσιο Εθνικό Πάρκο Ακρωτηρίου Γουίλσονς
Θαλάσσιο Εθνικό Πάρκο Γιαρίνγκα

Δυτική Αυστραλία

Σχεδιάζεται το Θαλάσσιο Πάρκο Λάλανγκ-γκάνταμ (Lalang-gaddam Marine Park) στην περιοχή του Στενού Κάμντεν, που θα ενοποιεί τα ακόλουθα τέσσερα υπάρχοντα πάρκα^[8]:
- Θαλάσσιο Πάρκο του Στενού Κάμντεν
- Θαλάσσιο Πάρκο των Οριζόντιων Καταρρακτών
- Θαλάσσιο Πάρκο του Βόρειου Λάλανγκ-γκάνταμ
- Θαλάσσιο Πάρκο Μαϊγιαλάμ (από το 2020/21), που καλύπτει το Αρχιπέλαγος Μπουκανήρ
Θαλάσσιο Πάρκο του Βόρειου Κίμπερλυ.^[8]
Θαλάσσιο Πάρκο του Κόλπου των καρχαριών

Μικρονησία

Ενιπέιν Παχ, κοντά στο Πονπέι

Νέα Ζηλανδία

Θαλάσσιο Πάρκο του Κόλπου Χαουράκι
Θαλάσσιο Πάρκο Mimiwhangata
Θαλάσσιο Πάρκο της Χερσονήσου Ταχαρανούι

Παπούα Νέα Γουινέα

Κοραλλιογενής Ύφαλος Παπούα

Στα διεθνή ύδατα

Σχεδόν όλα τα υπάρχοντα θαλάσσια πάρκα και καταφύγια βρίσκονται κοντά στην ακτή κάποιας χώρας, κυρίως εντός των χωρικών υδάτων της. Βασικές αιτίες για αυτό είναι η κερματισμένη φύση των εξουσιών, δικαιωμάτων και ευθυνών στα διεθνή ύδατα, η ανεπαρκής επιβολή των υπαρχουσών ρυθμίσεων σε αυτά και η δυσκολία της συνδιαχειρίσεως από χώρες που συχνά βρίσκονται σε σύγκρουση μεταξύ τους. Το 2011, με βάση τα βιολογικά, γεωλογικά και ωκεανογραφικά χαρακτηριστικά, η Επιστημονική Επιτροπή Μεσογείου πρότεινε τη δημιουργία οκτώ μεγάλων «Θαλάσσιων Πάρκων Ειρήνης», σε μέρη όπου δεν υπάρχει σημείο της ακτογραμμής σε απόσταση μεγαλύτερη των 200 ναυτικών μιλίων από άλλες δικαιοδοσίες. Η διασυνοριακή δομή τέτοιων «Πάρκων Ειρήνης» παρακάμπτει αυτό το πρόβλημα, ενθαρρύνοντας τις εμπλεκόμενες κυβερνήσεις να ενώσουν δυνάμεις στην επιδίωξη ενός σκοπού υψηλότερου από των εθνικών συμφερόντων τους, χωρίς προκατάληψη ως προς τις τρέχουσες εθνικές διεκδικήσεις.^[9]

Παραπομπές

↑ «"National Marine Conservation Areas"». Parks Canada. Ανακτήθηκε στις 8 Αυγούστου 2014.
↑ «"Conservation Authorities"». Ministry of Natural Resources and Forestry. Ανακτήθηκε στις 8 Αυγούστου 2014.
↑ «Type 1 Marine Protected Areas: Marine reserves». www.doc.govt.nz. New Zealand Department of Conservation. Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2021.
↑ Jones, Nicola (2011). «Little Mexican reserve boasts big recovery». Nature. doi:10.1038/news.2011.479. http://www.nature.com/news/2011/110812/full/news.2011.479.html. Ανακτήθηκε στις 2011-08-23.
↑ «Parque Natural Marinho Da Ponta Do Pargo». dopa-explorer.jrc.ec.europa.eu. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2021.
↑ «Parque Natural Marinho Do Cabo Girão». Protected Planet. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2021.
↑ «MARINE PARKS ACT 2007: SECTION 14» (PDF). The South Australian Government Gazette. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 24 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 2013.
↑ ^8,0 ^8,1 Department of Biodiversity, Conservation and Attractions (WA) (2020). Lalang-gaddam Marine Park amended joint management plan for the Lalang-garram / Camden Sound, Lalang-garram / Horizontal Falls and North Lalang-garram marine parks and indicative joint management plan for the proposed Maiyalam Marine Park 2020 (PDF). Government of Western Australia. ISBN 978-1-925978-20-9. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.
↑ Briand, F.: Marine Peace Parks in the Mediterranean, Φεβρουάριος 2011

[National_Marine_Conservation_Areas-1] «"National Marine Conservation Areas"». Parks Canada. Ανακτήθηκε στις 8 Αυγούστου 2014.

[Conservation_Authority-2] «"Conservation Authorities"». Ministry of Natural Resources and Forestry. Ανακτήθηκε στις 8 Αυγούστου 2014.

[3] «Type 1 Marine Protected Areas: Marine reserves». www.doc.govt.nz. New Zealand Department of Conservation. Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2021.

[4] Jones, Nicola (2011). «Little Mexican reserve boasts big recovery». Nature. doi:10.1038/news.2011.479. http://www.nature.com/news/2011/110812/full/news.2011.479.html. Ανακτήθηκε στις 2011-08-23.

[5] «Parque Natural Marinho Da Ponta Do Pargo». dopa-explorer.jrc.ec.europa.eu. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2021.

[6] «Parque Natural Marinho Do Cabo Girão». Protected Planet. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2021.

[7] «MARINE PARKS ACT 2007: SECTION 14» (PDF). The South Australian Government Gazette. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 24 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 2013.

[2020plan-8] 8,0 ^8,1 Department of Biodiversity, Conservation and Attractions (WA) (2020). Lalang-gaddam Marine Park amended joint management plan for the Lalang-garram / Camden Sound, Lalang-garram / Horizontal Falls and North Lalang-garram marine parks and indicative joint management plan for the proposed Maiyalam Marine Park 2020 (PDF). Government of Western Australia. ISBN 978-1-925978-20-9. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.

[9] Briand, F.: Marine Peace Parks in the Mediterranean, Φεβρουάριος 2011

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]