Κανούν (Αλβανία)

Το Κανούν είναι σύνολο εθιμικών κανόνων στην Αλβανία. Το Κανούν παρέμενε κυρίως άγραφο μέχρι τον 20ό αιώνα, όταν δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά.[1] Το παλαιότερο γνωστό κανούν είναι γνωστό ως το Κανούν του Λεκ, το οποίο κωδικοποιήθηκε περίπου τον 15ο αιώνα, από το οποίο προέρχονται και έχουν εξελιχθεί έξι εκδοχές, οι οποίες έχουν πάρει το όνομά τους από την περιοχή, την προσωπικότητα και την εποχή δημιουργίας τους. Ετυμολογικά, η λέξη Κανούν προέρχεται από την ελληνική λέξη «κανών» ή «κανόνας», η οποία μέσω των αραβικών και των τουρκικών μεταφέρθηκε στα αλβανικά.[2]

Ιστορία

Η προέλευση των προφορικών νόμων που κωδικοποίησε ο Λεκ Ντουκαγκίνι τον 15ο αιώνα δεν έχει προσδιοριστεί. Ο Έντιθ Ντέρχαμ προτείνει ότι χρονολογούνται από την εποχή του Ορείχαλκου,[3] ενώ άλλοι συγγραφείς αναφέρουν ότι μπορεί να προέρχεται από τους νόμους των αρχαίων Ιλλυρίων[4] ή περιέχουν στοιχεία από προϊστορικές φυλές.[5] Επίσης έχουν παρατηρηθεί ομοιότητες με το Μανούσμρτι, τμήμα των γραπτών παραδόσεων του Ινδουισμού, πιθανό σημάδι κοινής καταγωγής.[3] Οι Σέρβοι συγγραφείς Οράοβατς[6] και Ντιούριτς αναφέρουν ότι βασίζεται στον Κώδικα του Ντούσαν, το σύνταγμα της Σερβικής Αυτοκρατορίας, η οποία περιλάμβανε την Αλβανία, που τέθηκε σε ισχύ το 1349.[7] Ο Νόελ Μάλκολμ θεωρεί ότι αυτό ήταν μια πρώτη προσπάθεια να παταχθούν οι εθιμικοί νόμοι των ορεσίβιων, όπως αυτοί καταγράφηκαν αργότερα στο Κανούν του Λεκ Ντουκαγκίνι, και ως τέτοια θα ήταν το παλαιότερο στοιχείο ύπαρξης αυτών των νόμων.[8] Όταν οι Οθωμανοί Τούρκοι κατέκτησαν τη μεσαιωνική Σερβία, πολλοί από τους εθιμικούς κανόνες των λαών των Βαλκανίων, συμπεριλαμβανομένων των εθιμικών κανόνων των Αλβανών,[9] τέθηκαν ξανά σε χρήση, ως προσπάθεια αντίστασης στην πολιτική των Οθωμανών. Το κανούν επεκτάθηκε σιγά σιγά από τη βόρεια Αλβανία σε άλλες περιοχές.[10]

Ο Λεκ Ντουκαγκίνι θεωρείται ο πρώτος ο οποίος κωδικοποίησε το Κανούν, τον 15ο αιώνα. Ο κώδικας γράφηκε για πρώτη φορά τον 19ο αιώνα από τον Στεφάν Γκιέτσοβι και δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά εν μέρη το 1913. Η πρώτη ολοκληρωμένη έκδοση δημοσιεύθηκε το 1933. Το 1989 δημοσιεύθηκε μια αγγλική-αλβανική εκδοχή.[1][11]

Περιεχόμενο

Οχυρωμένο σπίτι (Κούλες), καταφύγιο των εμπλεκόμενων στη Τζακμάρια

Το Κανούν χωρίζεται σε 12 τμήματα[12] και η εκδοχή του Γκιέτσοβι έχει 1262 άρθρα τα οποία ρυθμίζουν κάθε πτυχή της ζωής του ορεσίβιου: οικογένεια, θρησκεία, οικιακή οικονομία, φιλοξενία, ιδιοκτησία κ.τ.λ. Η μπέσα (τιμή) είναι κυρίαρχης σημασίας στον κώδικα ως ακρογωνιαίος λίθος της προσωπικής και κοινωνικής ζωής.[1] Το Κανούν αφορά τόσο τους Χριστιανούς όσο και τους Μουσουλμάνους Αλβανούς.[1]

Ένας από τους πιο αμφιλεγόμενους κανόνες του Κανούν (και συγκεκριμένα στο βιβλίο 10, τμήμα 3) έχει να κάνει με την αντιμετώπιση του φόνου, η οποία στο παρελθόν και σε μερικές φορές ακόμη οδηγεί σε βεντέτες αίματος, γνωστές στα αλβανικά ως Τζακμάρια, οι οποίες διαρκούν μέχρι όλοι οι άντρες μιας από τις εμπλεκόμενες οικογένειες να σκοτωθούν. Οι γυναίκες θεωρούνται μόνο ως παραγωγοί απογόνων και δεν θεωρούνται άξιοι στόχοι.[13] Υπάρχουν οργανισμοί με στόχο τη συμφιλίωση των δύο οικογενειών και προσπαθούν να δώσουν συγχώρεση, όμως οι περισσότερες οικογένειες προτιμούν οι ενήλικοι άντρες να παραμένουν στο σπίτι τους, το οποίο θεωρείται ασφαλές καταφύγιο σύμφωνα με το Κανούν, ή να εγκαταλείψουν τη χώρα. Υπολογίζεται ότι περισσότεροι από 5.000 άνθρωποι στην βόρεια Αλβανία παραμένουν εγκλωβισμένοι στα σπίτια τους ώστε να γλυτώσουν από τη Τζακμάρια.[10]

Ο Εμβέρ Χότζα, πρώην ηγέτης της κομμουνιστικής Αλβανίας, είχε καταφέρει να σταματήσει την εφαρμογή του Κανούν με έντονη καταστολή και ισχυρή κρατική αστυνόμευση, αλλά μετά την πτώση του κομμουνισμού άρχισε ξανά να εφαρμόζεται. Από την πτώση του κομμουνισμού έως το 2014 περίπου 3.000 οικογένειες ενεπλάκησαν στη τζακμάρια με αποτέλεσμα το θάνατο περίπου 10.000 ανθρώπων.[13] Στην απόδοση του φόρου αίματος έχει εμπλακεί και η αλβανική μαφία.[10]

Παραπομπές

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Cook, Bernard (2001). Europe since 1945 an encyclopedia. Garland Publishing. σελ. 22. ISBN 0-8153-4057-5. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2010. 
  2. ↑ Marii͡a Nikolaeva Todorova (2004). Balkan Identities Nation and Memory. NYU Press. σελ. 111. ISBN 978-0-8147-8279-8. 
  3. ↑ 3,0 3,1 Foyer-Merib, the (2006). Kolor. Journal on moving communities. Garant. σελ. 10. ISBN 90-441-2008-5. 
  4. ↑ Dukagjini, L., Gjecov, S., Fox, L. Kanuni i Lekë Dukagjinit. Gjonlekaj Publishing Co., 1989. p. xvi.
  5. ↑ Cancik, Hubert· Schneider, Helmuth (2002). Brill's New Pauly Encyclopaedia of the Ancient World. Classical Tradition. Brill. σελ. 92. ISBN 90-04-14221-5. 
  6. ↑ T. O. Oraovac, Albansko pitanje i srpsko pravo, Beograd, 1913, p. 22
  7. ↑ Wilhelm-Stempin, Nikolaus (2009). Das albanische Gewohnheitsrecht aus der Perspektive der rechtlichen Volkskunde. GRIN Verlag. σελ. 5. ISBN 3-640-40128-X. 
  8. ↑ Malcolm, Noel (1998). Kosovo A short history. New York: New York University Press. σελ. 54. ISBN 0-8147-5598-4. 
  9. ↑ Trnavci, Professor Genc. «Dr Genc Trnavci - The Code of Leke Dukajgini» (PDF). www.design.kyushu-u.ac.jp/~hoken/Kazuhiko/2008Customarylaw.pdf. σελ. 13. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 15 Ιουνίου 2016. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2016. 
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Σταύρος Τζίμας (26 Απριλίου 2008). ««Κανούν», τα ισόβια τρόμου και αίματος». Η Καθημερινή. http://www.kathimerini.gr/320721/article/epikairothta/kosmos/kanoyn-ta-isovia-tromoy-kai-aimatos. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2016. 
  11. ↑ Dukagjini, Lekë· Gjeçov, Shtjefën· Fox, Leonard (1989). Kanuni i Lekë Dukagjinit. Gjonlekaj Pub. Co. ISBN 978-0-9622141-0-3. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2010.  Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (βοήθεια)
  12. ↑ Religion and Society in Present-Day Albania by Antonia Young
  13. ↑ 13,0 13,1 «'We'll Get You': An Albanian Boy's Life Ruined by Blood Feuds». Spiegel (Spiegel Online GmbH). June 6, 2014. http://www.spiegel.de/international/world/blood-feuds-still-prevalent-in-albania-a-973498.html. Ανακτήθηκε στις 12 June 2014.