Κολοφώνιο

Πάστα κολοφωνίου ειδική για επαγγελματίες βιολιστές

Η ροζίνη, ευρέως πιο γνωστή ως κολοφώνιο, ή ελληνική πίσσα, είναι η στερεή μορφή της ρητίνης -δηλ. του ρετσινιού- που λαμβάνεται κυρίως από πεύκα και άλλα κωνοφόρα δέντρα. Παράγεται με θέρμανση της νωπής υγρής ρητίνης, ώστε να εξατμιστούν τα πτητικά, υγρά μονοτερπένια και σεσκιτερπένια.

Είναι ημιδιαφανής ένωση και μπορεί να έχει χρώμα που κυμαίνεται από κίτρινο έως μαύρο. Σε θερμοκρασία δωματίου είναι εύθραυστη, αλλά λιώνει σε υψηλότερες θερμοκρασίες. Το κύριο συστατικό του κολοφώνιου είναι τα ρητινικά οξέα, με κυριότερο το αβιετικό οξύ. Ο όρος κολοφώνιο προέρχεται από τη λατινική φράση colophonia resina, που σημαίνει "ρητίνη από την Κολοφώνα" (Κολοφώνιος ῥητίνη), αναφερόμενος στην αρχαία Ιωνική πόλη της Κολοφώνας.  

Το κολοφώνιο έχει ευρεία χρήση και είναι εγκεκριμένο από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των Ηνωμένων Πολιτειών (FDA) ως πρόσθετο τροφίμων.[1][2]I[3]

Ιδιότητες

Φαρμακευτικό κολοφώνιο

Το κολοφώνιο είναι εύθριπτο στερεό, με μια ελαφριά πευκώδη - ρητινώδη οσμή. Συνήθως εμφανίζεται ως γυαλιστερό, υαλώδες στερεό, αν και ορισμένα είδη του μπορεί να σχηματίσουν κρυστάλλους, ιδιαίτερα όταν διαλύονται σε κάποιο υγρό.  

Πρακτικά, το σημείο τήξης του ποικίλλει ανάλογα με το δείγμα, καθώς ορισμένα γίνονται ημι-υγρά σε θερμοκρασία βρασμού του νερού, ενώ άλλα λιώνουν σε θερμοκρασίες μεταξύ 100°C και 120°C (210°F έως 250°F). Είναι ιδιαίτερα εύφλεκτο και καίγεται με φλόγα που παράγει έντονο καπνό, οπότε απαιτείται προσοχή κατά την τήξη του. Διαλύεται εύκολα σε αιθυλική αλκοόλη, αιθέρα, βενζόλιο και χλωροφόρμιο.[4]

Δείγμα κολοφωνίου από την παραθαλασσία πεύκη.

Χημικώς, αποτελείται κυρίως από αβιετικό οξύ και σχηματίζει άλατα όταν αντιδρά με καυστικά αλκάλια, γνωστά ως κολοφωνικοί σάπωνες.  

Έκθεση

Η παρατεταμένη έκθεση σε ατμούς ροζίνης που απελευθερώνονται κατά τη διάρκεια της συγκόλλησης μπορεί να προκαλέσει επαγγελματικό άσθμα (που ονομάζεται ασθένεια κολοφονίας[5]) σε ευαίσθητους ανθρώπους, αν και δεν είναι γνωστό ποιο συστατικό των ατμών του προκαλεί το πρόβλημα.

Χρήσεις

Χημική δομή του αβιετικού οξέος - το κύριο χημικό συστατικό του κολοφώνιου.

Έχει πολυάριθμες χρήσεις.[6][7] [8][9] Η ροζίνη είναι συστατικό σε μελάνια εκτύπωσης, χαρτί φωτοτυπίας και χαρτί εκτύπωσης με λέιζερ, βερνίκια, κολλητικά είδη, σαπούνια, και σε κηρούς. Η ροζίνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως παράγων επιφανείας σε φάρμακα και τσίχλες. Σημαίνεται με τον αριθμό Ε915. Ένα συναφές εστέρας γλυκερόλης (ο E445) μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εκμελυτής σε αναψυκτικά. Στα φαρμακευτικά προϊόντα, η ροζίνη αποτελεί συστατικό σε διάφορα πλαστικά και αλοιφές.

Το κολοφώνιο αξιοποιείται εκτεταμένα στα τυπογραφεία, στη μεταλλουργία, στην υφαντουργία,στην κατασκευή εμπλάστρων, αρωματικών κεριών, αδιάβροχων υλικων, συντηρητικών, προσθετικών γεύσης σε τρόφιμα, ποτα και είδη ζαχαροπλαστικής, καταλυτών, επιβραδυντικών φωτιάς, τεχνητών δερμάτων, δαπέδων και ταπετσαριών, εντομοκτόνων, παρκετίνης, χρωμάτων, τσιχλών, στην οδοντιατρική (σφραγίσματα δοντιών – τεχνητά δόντια), ακόμα και στην επένδυση για θωρακισμένα προϊόντα.

Επίσης μετά απο χημική επεξεργασία μπορούν να παραχθούν άλλα χημικά προϊοντα όπως:

  • Από την ένωση του με καυστική σόδα οι κολοφωνιοσάπωνες που αποτελούν  βάση παραγωγής του χαρτιού.
  • Μετά τη στερεοποίηση του παράγονται διάφορες συνθετικές ρητίνες που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή πλαστικών υλών.
  • Με περαιτέρω χημική επεξεργασία του κολοφωνίου παράγονται συνθετικές κόλλες.

Την ποιότητα του κολοφωνίου την καθορίζουμε απο το χρώμα του. Στο εμπόριο διατίθεται και χρησιμοποιούνται δυο τύποι, ο Γαλλικός και ο Αγγλικός.

Παραπομπές

  1. ↑ Fiebach, Klemens· Grimm, Dieter (2000). «Resins, Natural». Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. ISBN 978-3-527-30673-2. 
  2. ↑ Colophon. Charlton T. Lewis και Charles Short. A Latin Dictionary στο Perseus Project.
  3. ↑ Nutrition, Center for Food Safety and Applied (2022-08-25). «Food Additive Status List» (στα αγγλικά). FDA. https://www.fda.gov/food/food-additives-petitions/food-additive-status-list. 
  4. ↑ Palkin, S.; Smith, W. C. (1938). «A new non-crystallizing gum rosin». Oil & Soap 15 (5): 120–122. doi:10.1007/BF02639482. 
  5. ↑ «"colophony disease", Archaic Medical Terms List, Occupational, on Antiquus Morbus website». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Σεπτεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 13 Μαρτίου 2007. 
  6. ↑ Hoiberg, Dale H., επιμ. (2010). «abietic acid». Encyclopædia Britannica. I: A-ak Bayes (15th έκδοση). Chicago, Illinois: Encyclopædia Britannica Inc., σσ. 32. ISBN 978-1-59339-837-8. https://archive.org/details/newencyclopaedia2009ency/page/32. 
  7. ↑ Nutrition, Center for Food Safety and Applied (2022-08-25). «Food Additive Status List» (στα αγγλικά). FDA. https://www.fda.gov/food/food-additives-petitions/food-additive-status-list. 
  8. ↑ Peter Laackmann, Marcus Janke (28 Δεκεμβρίου 2014). «Peter Laackmann, Marcus Janke: Uncaging Microchips (from 30:18-32:15)». YouTube. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Δεκεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 2016. 
  9. ↑ «The Almost Lost Art of Rosin Potatoes». 6 Δεκεμβρίου 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2019. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι