Φρίσιοι

Οι Φρίσιοι είναι γερμανικός λαός. Τον 1ο μ.Χ. αιώνα, μαθαίνουμε από τους Ρωμαίους ότι κατοικούσαν την παράλια χώρα μεταξύ των ποταμών Σκάλδιου και Έμς. Το πιθανότερο είναι ότι ήταν πολύ περισσότερο εξαπλωμένοι και κατοικούσαν τους ολλανδικούς νομούς Ζηλανδίας, Βορείου και Νοτίου Ολλανδίας και την Πρωσική ανατολική Φρισία, καθώς και σειρά νησιών κατά μήκος των ακτών της Βόρειας Θάλασσας.

Ιστορία

Μεταξύ το 400 π.Χ και το 200 π.Χ. ξεκίνησε να υφίσταται ένας πρωτοφρισικός πολιτισμός. Όταν ήρθαν οι Ρωμαίοι στα εδάφη τους, στις ακτές της Βόρειας Θάλασσας, τους συνάντησαν και τους αποκάλεσαν Frisii (Φρίσιους). Στις αρχές του 1ου αι. μ.Χ. οι Ρωμαίοι ήρθαν σε επαφή με τους Φρίσιους και περίμεναν γρήγορα να τους υποτάξουν. Οι Φρίσιοι αποτελούσαν όμως γερμανικό λαό ο οποίος αγαπούσε πολύ την ελευθερία του και έτσι αντιστάθηκαν σφοδρά. Ωστόσο, το 12 μ.Χ. κατέφεραν να τους νικήσουν και τους υπέταξαν στο Ρωμαἱκό ζυγό. Οι Φρίσιοι έμειναν υπό τη διαταγή τους μέχρι το 28 μ.Χ., οπότε κι επαναστάτησαν, επειδή εξεγέρθηκαν ενάντια στις πιέσεις Ρωμαίου αξιωματικού. Οι Ρωμαίοι κατάφεραν να τους υποτάξουν και πάλι, αλλά οι Φρίσιοι επαναστάτησαν εκ νέου και τελικά κέρδισαν την αυτονομία τους. Αργότερα αναφέρονται σαν πειρατές και έμποροι. Είναι πιθανό ότι μερικοί από αυτούς ακολούθησαν τους Άγγλους κατά την εισβολή τους στη Μεγάλη Βρετανία.

Είναι σημαντικό να διαφοροποιήσουμε τους σημερινούς Φρίσιους από τους Frisii. Οι αρχαίοι Frisii αναμείχθηκαν με άλλους συγγενείς και κοντινούς λαούς (όπως οι Άγγλοι και οι Σάξονες) και έτσι έγινε ο σημερινός πληθυσμός των Φρισίων. Ωστόσο έχουν (κρατήσει) μια ξεχωριστή γλώσσα και ταυτότητα, η οποία τους διαφοροποιεί στις σημερινές χώρες στις οποίες βρίσκεται το φρίσικο έδαφος.

Εκχριστιανισμός

Οι κάτοικοι της δυτικής Φρισίας δέχθηκαν τον 6ο αιώνα μ.Χ. τον χριστιανισμό, ενώ της ανατολικής πολύ αργότερα. Το 716, ο Άγιος Βονιφάτιος (672 – 754), άγιος προστάτης της Γερμανίας, στάλθηκε από τους Γερμανούς σε αποστολή στην Φρισία, προκειμένου να εκχριστιανίσει τους κατοίκους της. Το έργο του ήταν δύσκολο γιατί έπρεπε να συνεννοηθεί μαζί τους με την παλιά Αγγλική τους διάλεκτο. Εκείνοι λάτρευαν την αιωνόβια βελανιδιά, ιερό δέντρο του θεού Θωρ, πάνω στην οποία έκαναν θυσίες.

Θέλοντας να ορίσει στους κατοίκους το τέλος μιας εποχής, ο Βονιφάτιος άρχισε να την πριονίζει. Τότε φύσηξε ένας δυνατός άνεμος και την ξερίζωσε. Αυτό οι Φρίσιοι το θεώρησαν σαν θαύμα και μεταστράφηκαν ομαδικά στον χριστιανισμό. Στην θέση της βελανιδιάς φύτρωσε αργότερα ένα έλατο, το οποίο οι χριστιανοί καθόρισαν σαν το ευλογημένο δέντρο, με αποτέλεσμα να το τιμούν στην εορτή γέννησης του Χριστού. Αργότερα, σε μια από τις αποστολές του στην Φρισία, ο Βονιφάτιος συνελήφθη από εναπομείναντες Φρίσιους παγανιστές και θανατώθηκε με βασανιστήρια στο Ντόκουμ.

Κατάκτηση

Ο Κάρολος Μαρτέλος τους υπέταξε και ο Καρλομάγνος ολοκλήρωσε την κατάκτηση τους. Παρ' όλα αυτά, οι Φρίσιοι διατήρησαν κάποιες ελευθερίες, καθώς και τα ήθη και έθιμά τους. Πολλά από τα έθιμά τους διατηρούνται και σήμερα, αν και σε ορισμένα μέρη έχουν αναμειχθεί με άλλους γερμανικούς λαούς.

Από τον 14ο αιώνα και μετά, η χώρα περιήλθε διαδοχικά στην Πρωσία, στην Ολλανδία, στη Γαλλία, στο Ανόβερο και τέλος πάλι στην Πρωσία (1866 μ.Χ.).

Φρισική γλώσσα

Η φρισική γλώσσα ανήκει στην ομάδα των δυτικογερμανικών γλωσσών και είναι συγγενής με την αγγλική γλώσσα. Πιο συγκεκριμένα, αποτελεί διάμεσο μεταξύ της αγγλικής και της παλαιοσαξονικής. Κύριο χαρακτηριστικό της είναι η μετατροπή του k ή q και του g σε «τς» πριν το e και το i. Έχουν βρεθεί κείμενα γραμμένα στη γλώσσα αυτή από τον 10ο αιώνα μ.Χ. Τα πρώτα μνημεία της ανήκουν στον 14ο και 15ο αιώνα και αποτελούν επίσημα έγγραφα και μεταφράσεις νόμων. Τον 15ο αιώνα άρχισε μια κίνηση για την αναζωογόνηση της γλώσσας και σχηματίστηκε μια εταιρεία γλωσσικών και ιστορικών μελετών. Παρόλο που η φρισική παλαιότερα μιλιόταν από μια πολυπληθή φυλή, σήμερα δεν είναι παρά μια διάλεκτος που τείνει μάλιστα να εκλείψει.

Σήμερα, στην επαρχία Φρίσλαντ της Ολλανδίας, περίπου 440.000 άτομα μιλούν τη φρισική. Από αυτούς, περίπου 350.000 την δηλώνουν ως μητρική τους γλώσσα. Επίσης γράφεται από μερικούς ποιητές και λογογράφους.

Πηγές

Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό «Ελευθερουδάκης», έκδοση 1931, τ. 12ος, σ. 709.