Ĉimpanzo

Kiel legi la taksonomion

Ĉimpanzo

Ĉimpanzo
en la Suda Provinco de Kameruno

Biologia klasado

Regno:	Bestoj Animalia
Filumo:	Ĥorduloj Chordata
Klaso:	Mamuloj Mammalia
Ordo:	Primatoj Primates
Familio:	Homedoj Hominidae
Subfamilio:	Homenoj Homininae
Tribo:	Hominioj Hominini
Subtribo:	Panina
Genro:	Pan Oken, 1816
Specio:	Pan troglodytes Blumenbach, 1775

Konserva statuso

Konserva statuso: En danĝero^[1]

Distribuo de la ordinara ĉimpanzo - subspecio:

(1) Pan troglodytes verus
(2) Pan troglodytes ellioti
(3) Pan troglodytes troglodytes

(4) Pan troglodytes schweinfurthii

Aliaj Vikimediaj projektoj

Sistematiko en Vikispecioj

Komunejo pri Ĉimpanzo

v • d • r

La ĉimpanzo (science: Pan troglodytes)^[2] estas primato kiu estas membro de la familio homedoj. Ĉimpanzoj kaj bonoboj estas la du specioj de la ĉimpanza genro, kiun oni konsideras la plej proksima kuzo al homo inter la bestoj (vidu la artikolon pri homedoj). La konga formado povus esti kondukinta al alopatria speciiĝo de la bonobo kaj de la ĉimpanzo el ties Plej ĵusa komuna praulo.^[3]

Nomo de la specio

Linnaeus nomis ilin Homo troglodytes - "homo de la kaverno". La unua parto de la nomo estis korektita, sed ne la dua, kvankam ĉimpanzoj ne loĝas en kavernoj.

Klopodoj instrui lingvon al ĉimpanzoj

En la 1960-aj kaj poste, Jane Goodall loĝis en la ĝangalo por studi la ĉimpanzojn. Ŝi trovis, inter alie, ke ili estas pli agresemaj ol ni supozis kaj povas inventi simplajn ilojn.
Kvankam al afrotropisa specio oni ne povas instrui paroli, pro la formiĝo de la laringo, kiun posedas nur la homoj, oni ekde 1966 (projekto Washoe, fare de Allen kaj Beatrix Gardner) sukcsesis lernigi al ili certagrade gestolingvon de la surduloj (Ameslan). En tiuj eksperimentoj, pluigitaj de Roger Fouts, montriĝis, ke ili kapablas kombini spontane signojn, simile al tio, kion faras homoj (ekzemple "frukto-trinkaĵo" por akvomelono aŭ "frukto-dolorigi-plori" por akra rafano), kaj derivi figurajn sencojn el konkretaj (ekzemple ili spontane kreis insultojn per konkreta vorto: "malpura") Aliaj eksperimentoj evidentigis la samajn lingvokapablojn per uzo de komputiloj (Ĉimpazino Lana) aŭ de simbolaj pecoj el plasto (vidu Yerkish). Unu jaron post la komenco de tiuj eksperimentoj nederlanda esploristo montris, ke ankaŭ en la naturo ili komunikas per gestoj, kaj ke tiuj malsamas laŭ la komunumoj, kiel iaj "dialektoj". Por pli da detaloj vidu artikolon: Lingvokapabloj de simioj.