Pola Armeo en Sovetunio
| Pola Armeo en Sovetunio | ||
|---|---|---|
| ||
|
| ||
| korpuso • armearo | ||
| Komenco | 1941 | |
| Lando(j) | Sovetunio • Unuiĝinta Reĝlando (Britio) vd | |
| Sidejo | [[]], Sovetunio | |
| Retejo | [http:// Oficiala retejo] | |
Polaj Armitaj Fortoj en Sovetunio – populara nomo: Armeo de Anders (kreita laŭ nomo de ties komandanto – generalo Władysław Anders) – taĉmentoj de Pola Soldataro subordigita al laŭleĝa registaro de Pollando en ekzilo kaj kreita post eksplodo de la milito inter Nazia Germanio kaj Sovetunio, t.e. post subskribo de interkonsento Sikorski-Majski kaj tiel nomata amnestio por polaj civitanoj de la Dua Pola Respubliko: deportitaj, enkarcerigitaj en la enketaj malliberejoj de NKVD kaj senditaj al sovetiaj koncentrejoj - gulagoj.
La 10-an de aŭgusto 1941 Ĉefa Komandanto Władysław Sikorski komisiis gvidi la armeon al generalo Władysław Anders, enkarcerigita de NKVD en Lubjanka, kiu kiel grave malsana (kvarfoje vundita dum la germana-sovetunia invadoj en Pollandon) iĝis malliberigita ĉe la pola-hungara limo de la Ruĝa Armeo dum bataliro al Hungario la 23-an de septembro 1939.
La 14-an de aŭgusto 1941 oni subskribis militistan kontrakton, kiu donis fundamenton por komenci formigon de la Pola Armeo en Sovetunio.
La unua etapo de evakuo komenciĝis de Buzuluk la 24-an de marto 1942. Ĝis novembro, malgraŭ malhelpado de sovetoj, oni sendis al Irano pli ol 115 miloj de poloj, en tio ĉ. 78,5 miloj de soldatoj kaj 37 miloj de civiloj, inter kiuj estis preskaŭ 18 mil infanoj.
Komandantoj de la formiĝanta armeo
En la pola ambasadejo en Moskvo la 27-an de aŭgusto 1941 okazis ofica kunveno de oficiroj por laboro en la komandantaro. Generalo Anders informis 21 ĉeestantojn pri persona disdivido de postenoj kaj konsisto de la stabo.
- ĉefkomandanto de la armeo – divizia generalo Władysław Anders
- ĉefo de la stabo – diplomita kolonelo Leopold Okulicki
- komandanto de la 6-a Lvova Divizio de Infanterio - brigada generalo Michał Tokarzewski-Karaszewicz; la 10-an de oktobro la divizio ricevis 615 ĉevalojn, 343 parojn da jungaĵo kaj 343 veturilojn, 200 pafilojn, destinitaj por gardado kaj parte uzataj en ekzercado. Duone de oktobro ĝi nombris: 393 oficiroj, 11 344 suboficiroj kaj soldatoj kaj 69 virinoj.
- komandanto de la 5-a Vilna Divizio de Infanterio – brigada generalo Mieczysław Boruta-Spiechowicz; la 22-an de septembro 1941 la divizio atingis organizan staton, kiu ebligis komenci batal-instruon, la 15-an de oktobro persona konsisto de la divizio estis: 475 oficiroj kaj 8617 soldatoj.
12.09.1941: Generalo Władysław Anders kaj stabestro Leopold Okulicki flugas de Moskvo al Buzuluk, la sidejo de la formiĝanta Pola Armeo en Sovetunio - antaŭ forflugo la generalo petas pri kreo de la 3-a kaj pluaj divizioj de pola infanterio kaj ordonas establi en apuda Tockoje junularan formacion.
Alveno de volontuloj al rezerva centro en Tockoje permesis formigi la 7-an Divizion de Infanterio, kies komandanto iĝis kolonelo Leopold Okulicki. Pluan formigadon oni daŭrigis en aliaj aziaj respublikoj de Sovetunio.
Infanoj ĉe la armeo de Anders
Apud la soldataro amasiĝis pluraj miloj de infanoj, plejofte ekstreme mizeriĝintaj, kun multegaj oroj. La soldatoj zorge okupiĝis pri ili. Oni tuj komencis organizi malsanulejojn, orfejojn kaj lernejojn.
Elektitaj eventoj
- 8.10. Pola ambasadoro el Moskvo en letero al generalo Władysław Sikorski priskribas komunikajn malfacilaĵojn inter polaj militistejoj en Sovetunio, ekz. rapidega telegramo al Buzuluk migras 30 horojn, telefono ne funkcias, per trajno oni veturas 5 tagojn kaj aviadile 9 horojn, sed ne dum la sama tago.
- 10.10. Pola ambasadejo en Sovetunio postulis de soveta registaro konsenton por enigi al la Pola Armeo ankaŭ ukrainojn, belorusojn kaj judojn, kiuj loĝis sur Orientaj Limregionoj de la Dua Respubliko
- 25.10. Al la armeo anonciĝis ĝis tiu ĉi tago 41 561 soldatoj kaj 2630 oficiroj; interparolo de ĉefministro Władysław Sikorski kun soveta ambasadoro Aleksandr Bogomolov pri organizado de la Pola Armeo
- 11.11. Soldatoj de Pola Armeo en Sovetunio festis en Buzuluk datrevenon de sendependiĝo de Pollando post la unua mondmilito
- 7.12. En Buzuluk aperis revuo "Orzeł Biały" (Blanka Aglo. Pollando batalanta Oriente) - la tria porsoldata revuo, post Francio (kies redakcio transiris al Britio) kaj Kanado.
- 11.12. Armea generalo Władysław Sikorski komencis 4-tagan inspekton de polaj militistaj tendaroj kun akompano de soveta komisaro pri eksterlandaj aferoj
- 15.03. Pola Armeo en Sovetunio nombris 62 101 soldatojn kaj 1 724 volontulinojn de Helpa Virin-Servo
- 3.05. Evakuo de la unua parto de la Pola Armeo en Sovetunio finiĝis - ĝi ampleksis 1 603 oficirojn, 24 427 suboficirojn kun soldatoj, 1 159 volontulinojn kaj 1880 junulojn; Sovetunion forlasis ankaŭ 10 789 civiluloj
- 30.10. Interparolo de pola ambasadoro Tadeusz Romer kun popolkomisaro pri eksteraj aferoj Vjaĉeslav Molotov koncerne polajn-sovetajn rilatojn
Vidu ankaŭ
- NKVD-ordono n-ro 00485
- Pakto Ribbentrop-Molotov
- Soveta invado en Pollandon
- Masakro de Katin
- Józef Czapski
- Augustów-traserĉo
Bibliografio
- Władysław Anders Bez ostatniego rozdziału (Sen la lasta ĉapitro), Lublin 1995, ISBN 83-7038-168-5
- Józef Czapski Na nieludzkiej ziemi (Sur malhoma tero), Varsovio 1990,ISBN 83-07-02092-1
- Stanisław Swianiewicz W cieniu Katynia (Ombre de Katin) Warszawa 1990, ISBN 83-07-02093-X
- Aleksander Wat Mój wiek (Mia jarcento), Warszawa 1990, ISBN 83-07-02054-9
- Menaĥem Begin Białe noce (Blankaj noktoj), Warszawa 1989 , wyd. CDN
- Anatol Krakowiecki Książka o Kołymie (Libro pri gulagoj ĉe Kolima) 2-a eldono, Londono 1987, eldonaĵo Veritas ISBN 0-948202-05-X ; elektronika versio de la libro Arkivigite je 2008-01-06 per la retarkivo Wayback Machine
- Anne Applebaum Gułag (Gulago), Warszawa 2005, ISBN 83-7391-304-1
- Dziennik Polski, Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza (Pola Ĵurnalo kaj Ĵurnalo de Soldato), speciala eldono, Lonono, la 14-an de aŭgusto 2011: 70-a datreveno de kreo de la Pola Armeo en Sovetunio ([1] Dziennik Polski)