Adar eta orrien diagrama
Estatistikan, adar eta orrien diagrama aldagai bakarreko datuak azaltzeko datu diagrama bat da, histogramaren antzekoa, baina abantaila moduan datu guztien banako balioak modu ordenatuan atxikitzen dituena, histograma ez bezala. Maiztasun-banaketa moduan ere erabil daiteke, datuak modu trinkoago batez adierazteko. Datuen azterketa esploratzailean maiz erabiltzen da, baina datu kopurua txikia denean soilik gomendatzen da. Bi zutabe ditu, marra bertikal batez bereizita: ezkerreko zutabean adarra dago eta eskuinekoan orriak ezartzen dira: adarrean, datuek partekatzen duten zifraren arabera biltzen dira datuak; orri bakoitzak datu bakoitzaren azken zifrak biltzen ditu, irudian ikusten denez.
Eraketa
Adibide moduan, ia ordenaturik azaltzen diren datu hauek hartu behar dira, kirol-froga batean izandako denborak (segundotan) jasotzen dituztenak:
- 117.56 - 124.74 - 134.37 - 128.51 - 142.53 - 151.94 - 138.62 - 147.62 - 158.33 - 137.64
- 129.11 - 132.79 - 132.59 - 130.07 - 136.99 - 140.68 - 122.43 - 148.66 - 141.22 - 162.53
Lehenik eta behin, datu bakoitzeko lehenengo zifra adierazgarrienak aukeratu behar dira (bat, bi edo hiru izaten dira), adarra osatuko dutenak; adibidez, kasu honetan segundo ehunenak adierazgarriak ez direla pentsa daiteke. Horrela, zifra adierazgarri hauek suertatzen dira:
- 117 - 124 - 134 - 128 - 142 - 151 - 138 - 147 - 158 - 137
- 129 - 132 - 132 - 130 - 136 - 140 - 122 - 148 - 141 - 162
Ordenaturik:
- 117 - 122 - 124 - 128 - 129 - 130 - 132 - 132 - 134 - 136
- 137 - 138 - 140 - 141 - 142 - 147 - 148 - 151 - 158 - 162
Oro har adar-zati hauek errepikatzen ez direnez, moztu eta lehenengo bi zifra adierazgarriak soilik hartzen dira:
- 11 - 12 - 12 - 12 - 12 - 13 - 13 - 13 - 13 - 13
- 13 - 13 - 14 - 14 - 14 - 14 - 14 - 15 - 15 - 16
Adar-zati bakoitzean datu zenbait (hosto izango direnak) errepikatzen dira eta beraz, zurtoin egokia da. Zurtoin-eta-hosto diagrama osatzeko, zurtoin zati hauek goitik behera jartzen dira eta marra baten ondoren datu bakoitzaren hurrengo zifra adierazgarria:
- 11 | 7
- 12 | 2 4 8 9
- 13 | 0 2 2 4 6 7 8
- 14 | 0 1 2 7 8
- 15 | 1 8
- 16 | 2
Unitatea:1 seg
Datuen hurrengo zifra adierazgarria atxikitzea komeni dela irizten bada, horrela geratuko litzateke diagrama:
- 11 | 75
- 12 | 24, 47, 85, 91
- 13 | 00, 25, 27, 43, 69, 76, 86
- 14 | 06, 12, 25, 76, 86
- 15 | 19, 83
- 16 | 25
Unitatea:1.1 seg
Ezker aldean adar bakoitzeko maiztasun absolutuak ere jar daitezke parentesien artean, adar bakoitzeko orrien zenbaketa eginez; datu nabarmenak identifikatu ere egiten dira:
- (1) 11 | 75 (Laura Sarasola)
- (4) 12 | 24, 47, 85, 91
- (7) 13 | 00, 25, 27, 43, 69, 76, 86
- (5) 14 | 06, 12, 25, 76, 86
- (2) 15 | 19, 83
- (1) 16 | 25
Unitatea:1.1 seg
Erabilera
Adar eta orrien diagramak aldi berean datuak gorde eta datuei buruzko informazioa lortzeko erabil daitezke. Zentroari eta sakabanatzeari buruzko ondorioak atera daitezke beraren bitartez. Esan behar da dena den, egokiak direla bakarrik datu kopurua ertaina denean (15-150). Datu kopuru txikien kasuan, diagramak erabilgarritasun txikia izango du; datu kopuru handia denean berriz, diagrama datuz gainezka azalduko da, ulergarritasuna galduz.
