Kuku
- Beste esanahi batzuen berri izateko, ikus: «Kuku (argipena)»
| Kuku | |
|---|---|
| Iraute egoera | |
 Arrisku txikia (IUCN 3.1) | |
| Sailkapen zientifikoa | |
| Erreinua | Animalia |
| Filuma | Chordata |
| Klasea | Aves |
| Ordena | Cuculiformes |
| Familia | Cuculidae |
| Generoa | Cuculus |
| Espeziea | Cuculus canorus |
| Banaketa mapa | |
 eta  | |
| Datu orokorrak | |
| Elikadura iturri nagusia | Intsektua, Beldarra, arrautza eta chick (en)  |
| Masa | 3,22 g (pisua jaiotzean) arra: 117 g (helduen pisua) emea: 106 g (helduen pisua) |
| Zabalera | 58 cm |
| Kumaldiaren tamaina | 9,2 |
| Eguneko zikloa | eguneko |
| Errute denbora | 12 egun |
Kukua edo kuku arrunta (Cuculus canorus) Cuculidae familiako hegazti espezie bat da. Arrautzak hegazti txikiagoen habietan jartzen ditu (hala nola kaskabeltz edo txantxangorriak). Kukuak, zeuden arrautzak habiatik kanpo bota ondoren berea jartzen du (kolorez eta tamainaz, hautatzen dituen espezieetakoen antzerakoak); horrela, hegazti txikiek berea bezala erruten eta elikatzek dute kuku txita.
Kukua 32 cm inguru izaten da luze. Gorputzaren gaineko aldea eta paparra gris urdinxka du, azpikoa aldiz zurixka eta zerrenda ilunak dituena. Izaeraz bizia eta izutu erraza da. Udaberrian hasi eta uda ondo aurreratu arte kanta berbera errepikatzen du. Lezka-txoriaren eta txantxangorriaren habietan erruten du arrautza eta haiek ateratzen eta hazten diote umea, eta berenik ez dute hazi ahal izaten gainera, honen umeak beste arrautzak habiatik kanpora botatzen dituelako. Europan, Asian eta Afrikan bizi da, eta intsektuak jaten ditu.
Espezie honen beste ezaugarri nagusiena bere kantua da, nondik hegazti honen izena dator.
Kultura herrikoian
Euskal Herrian kukuaren kantua eta udaberria aspaldidanik lotu izan da. Kukua udaberriaren iragarle. Hainbat sineskeria zegoen kukuaren inguruan[1]eta horietako batzuk idatzizko literaturara[2][3]iritsi ziren.
Atsotitzetan
Kukua, euskal kultura herrikoian, udaberriaren sinboloa izanda, hainbat esapide eta atsotitzetan erabili izan da. Gotzon Garateren Atsotitzak bilduman 50 esaera zaharretik gora ikus daitezke "kuku" hitzari lotuta.
"Urliak ez du hurrengo kukua entzungo" bezalako esamoldeak erabiltzen ziren pertsona batek negua amaitu baino lehenago hilko zela iragartzeko.
Erreferentziak
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
Ikus, gainera
Kanpo estekak
- (Ingelesez) Kuku ezberdinen bideoak.
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q18845
Multimedia: Cuculus canorus / Q18845
Espezieak: Cuculus canorus