Lisa Randall

Lisa Randall
	; (2006) Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Queens, 1962ko ekainaren 18a (62 urte)
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Bizilekua	Massachusetts
Familia
Haurrideak	ikusi Dana Randall;
Hezkuntza
Heziketa	Harvard Unibertsitatea 1987) Doktoretza ; Stuyvesant High School (en)
Tesi zuzendaria	Howard Georgi (en)
Doktorego ikaslea(k)	Csaba Csáki (en) ; Witold Skiba (en) ; Shufang Su (en) ; Matthew D Schwartz (en)
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	idazlea, unibertsitateko irakaslea, fisikari teorikoa eta fisikaria
Enplegatzailea(k)	Princetongo Unibertsitatea ; Kaliforniako Unibertsitatea Berkeleyn ; Massachusettseko Teknologia Institutua ; Harvard Unibertsitatea ; Lawrence Berkeley National Laboratory
Jasotako sariak	ikusi Presidential Young Investigator Award (1992) ; Julius Wess Prize (2015) ; Fellow of the American Physical Society ; Lilienfeld Prize (2007) ; Fellow of the American Academy of Arts and Sciences ; Sakurai Saria (2019) ; John Simon Guggenheim Memorial Foundation beka (2018) ; Erna Hamburger Prize (2010) ; Andrew Gemant Award (2012) ;
Kidetza	Ameriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala; Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	ateismoa

Lisa Joy Randall (New York, AEB, 1962ko ekainaren 18a) estatubatuar fisikari teorikoa da, partikulen fisikan eta kosmologian espezializatua. Unibertsoaren barne-funtzionamendua azaltzen saiatzen diren harien teoriaren zenbait eredutan lan egin du. Randall-Sundrum-en eredua edo 1999an Raman Sundrumekin batera argitaratutako RS eredua da eremu honrretan egin duen ekarpen ezagunena.^[1] Princetongo Unibertsitateko fisika-sailean postu bat betetzen zuen lehen emakumea izan zen, eta MITeko eta Harvardeko Unibertsitateko lehen emakume fisikari teorikoa.^[2]^[3]^[4]

Biografia

Hezkuntza

New Yorkeko Queens auzoan jaio zen, eta 18 urte zituela, lehen saria lortu zuen 1980ko Westinghouse talentu zientifikoen lehiaketan. 1983an Harvardeko lizentziaduna (BA) eta 1987an partikula-fisikako doktoregoa osatu zuen, Howard Georgiren zuzendaritzapean. 2004an sartu zen Arte eta Zientzien Akademia Amerikarrean. Newsweek aldizkariak 2006ko urtarrileko "Who's next" zenbakian izendatu zuen "bere belaunaldiko etorkizuneko fisiko teoriko handienetako bat".

Dana Randall ingeniari, informatikaria eta zientzia konputazional teorikoko irakaslea du ahizpa.

Lana

2010ean, Lisa Randall partikulen fisikari eta kosmologiari buruz ikertzen hasi zen Harvard Unibertsitatean. Fisika teorikoko irakaslea zen unibertsitatean. Haren ikerketa oinarrizko partikuletan eta oinarrizko indarretan oinarritu zen, eta hainbat dimentsio gehigarriko espazioak sortzen zituzten eredu ugari bildu zituen; Randall-Sundrum eredua da ezagunena. Supersimetria, eredu estandarra, inflazio kosmikoa edo erlatibitate orokorra ere landu zituen. New York Timesek 2005. urteko 100 liburu aipagarrienen zerrendan sartu zuen bere "Warped Passages" izenburudun liburua, "Unibertsoaren dimentsio ezkutuen misterioak argitzen" azpititulua duena.

Harvard-en doktoretza lortu ondoren, MITen eta Princetongo Unibertsitatean irakasle aritu zen 2001ean Harvardera itzuli aurretik.

American Physical Society eta Acadèmia Americana de les Arts i les Ciències kidea da.

Sariak eta aintzatespenak

1992an Presidential Young Investigator saria
2003an, Erromako Unibertsitateko Caterina Tomassoni eta Felice Pietro Chiesesi saria jaso zuen.
2004an, aurreko bost urteetako fisikari teoriko aipatuena izan zen.
2006an Amerikako Fisika Irakasleen Elkartearen (AAPT) Klopsted saria jaso zuen.
2007an Lilienfeld saria
2007an, Time aldizkariak "Zientzialariak eta pentsalariak" atalean eragin handiena zuten 100 pertsonetako bat izendatu zuen.^[5]
2010ean Erna Hamburger saria
2012an Andrew Gemant saria
2015ean Julius Wess saria
2018an Guggenheim Beka
2019ko martxoaren 25ean honoris causa doktore izendatu zuen Bartzelonako Unibertsitate Autonomoak.

2019an Sakurai saria

Erreferentziak

↑ Randall, Lisa; Sundrum, Raman. (1999). «Large Mass Hierarchy from a Small Extra Dimension» Physical Review Letters 83 (17): 3370–3373. doi:10.1103/PhysRevLett.83.3370..
↑ (Ingelesez) «Lisa Randall» www.physics.harvard.edu (Noiz kontsultatua: 2024-05-22).
↑ (Ingelesez) Magazine, Smithsonian; Rosenbaum, Ron. «Lisa Randall’s Guide to the Galaxy» Smithsonian Magazine (Noiz kontsultatua: 2024-05-22).
↑ www.aps.org (Noiz kontsultatua: 2024-05-22).
↑ Rawe, Julie. "Time 100." Time Magazine May 14, 2007: 108.

Bibliografia

Warped Passages: Unraveling the Universe's Hidden Dimensions. Ecco. 2005. ISBN 0-06-053108-8. Carroll, Sean. (2005). «Dimensions Demystified» American Scientist 93 (6): 550–552..
Universos ocultos: Un viaje a las dimensiones extras del cosmos. Editorial Acantilado, 2011. ISBN 978-84-15277-38-5
El descubrimiento del Higgs. Editorial Acantilado, 2012. ISBN 978-84-15689-16-4
Llamando a las puertas del cielo. Editorial Acantilado, 2013. ISBN 978-84-15689-91-1
La materia oscura y los dinosaurios: La sorprendente interconectividad del universo. Editorial Acantilado, 2016. ISBN 978-84-16748-11-2 La materia oscura y los dinosaurios - ACANTILADO. .

Kanpo estekak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Lisa Randall

Datuak: Q450404
Multimedia: Lisa Randall / Q450404

[1] Randall, Lisa; Sundrum, Raman. (1999). «Large Mass Hierarchy from a Small Extra Dimension» Physical Review Letters 83 (17): 3370–3373. doi:10.1103/PhysRevLett.83.3370..

[2] (Ingelesez) «Lisa Randall» www.physics.harvard.edu (Noiz kontsultatua: 2024-05-22).

[3] (Ingelesez) Magazine, Smithsonian; Rosenbaum, Ron. «Lisa Randall’s Guide to the Galaxy» Smithsonian Magazine (Noiz kontsultatua: 2024-05-22).

[4] www.aps.org (Noiz kontsultatua: 2024-05-22).

[5] Rawe, Julie. "Time 100." Time Magazine May 14, 2007: 108.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]