دریاچه پریشان
| دریاچه پریشان | |
|---|---|
 دریاچه پریشان | |
| موقعیت | استان فارس، شهرستان کازرون، بخش جره و بالاده |
| مختصات | ۲۹°۳۰′ شمالی ۵۱°۴۷′ شرقی / ۲۹٫۵۰۰°شمالی ۵۱٫۷۸۳°شرقی |
| گونه | آب شیرین |
| حوضهٔ آبریز | ۲۶۶٫۵ کیلومتر مربع |
| کشورهای حوضه | ایران |
| مساحتِ رو | ۴۳ کیلومتر مربع |
| ارتفاع سطح | ۸۲۰ متر (۲٬۶۹۰ فوت) |
| جزیره‌ها | جزیره ندارد |
| جاهای مسکونی | پل آبگینه |
دریاچه پریشان یکی از بزرگ‌ترین دریاچه‌های آب شیرین ایران و خاورمیانه می‌باشد که در بخش جره و بالاده شهرستان کازرون و در نزدیکی پل آبگینه قرار گرفته است.[۲] در بخش مرکزی جره و بالاده از توابع شهرستان کازرون در استان فارس قرار گرفته است.
این دریاچه با مساحتی نزدیک به ۴۳۰۰ هکتار و با ارتفاع ۸۲۰ متری از آب‌های آزاد در کنوانسیون رامسر به عنوان تالاب بین‌المللی ثبت و در تقسیم‌بندی مناطق جز مناطق حفاظت شده محسوب می‌شود و به نام‌های مور، فامور و پریشان شناخته می‌شود و میلیون‌ها سال زیستگاه انواع ماهی‌ها، آبزیان و پرندگان بومی و غیربومی بوده است. برداشت بی‌رویه از منابع آبی و عدم اختصاص حقابه، تالاب پریشان را در وضعیت نامناسبی قرار داده است.
این دریاچه مقدار کمی آب از رودخانه‌های تغذیه‌کننده دریافت می‌کند و تمام منطقه به عنوان یک اکوسیستم تالابی با اهمیت جهانی حفاظت‌شده محسوب می‌شود.[۳] در نزدیکی این دریاچه، دریاچه ارژن نیز قرار دارد و کل این منطقه تحت عنوان «پارک ملی ارژن» شناخته می‌شود.[۴] این منطقه پناهگاهی مهم برای پرندگان است.[۵][۳]
جغرافیا
این دریاچه بین طول‌های جغرافیایی ۵۱ درجه و ۴۴ دقیقه تا ۵۱ درجه و ۵۱ دقیقه شرقی و عرض‌های ۲۹ درجه و ۳۲ دقیقه تا ۳۰ ثانیه شمالی قرار دارد. مساحت آن ۴۳۰۰ هکتار است و ارتفاع آن از سطح آب‌های آزاد ۸۲۰ متر می‌باشد. حوزه آبریز این دریاچه ۲۶۶٫۵ کیلومتر مربع است و بیشترین مساحت آن در اردیبهشت ماه دیده می‌شود.[۶]
دور تا دور این دریاچه را کوه احاطه کرده است فاصله دریاچه نسبت به کوه از طرف شمال حدوداً ۴ الی ۵ کیلومتر می‌باشد و از طرف جنوب حدوداً ۵۰۰ متر می‌باشد. در فاصله بین دریا تا کوه از طرف شمال روستای مالکی (قلات نیلو، دهپاگاه، هلک، پریشان)، روستای عرب فامور، روستای سی سخت و در قسمت شرق قلعه نارنجی، جروق و در سمت جنوب روستای نرگس‌زار و در غرب دریاچه روستای شهرنجان قرار دارد.
این دریاچه در کنوانسیون رامسر به عنوان تالاب بین‌المللی ثبت گردیده است و در تقسیم‌بندی مناطق جزء منطقه حفاظت شده محسوب می‌گردد.
گذشته و حیات وحش
دریاچه پریشان از جمله اکوسیستم‌های پایداری است که در اثر عوامل تکتونیک به وجود آمده میلیون‌ها سال است که شرایط خود را حفظ نموده است و دارای ۴ گونه ماهی بومی به نام‌های ماهی زردک، ماهی سرخه، ماهی پرک و مار ماهی آب شیرین و همچنین چند گونه ماهی وارداتی نظیر ماهی کپور، ماهی فیتوفالک و آمور می‌باشد که در سال ۱۳۶۸ به دریاچه وارده شده است. تنها کپور معمولی با شرایط تالاب سازش پیدا کرده و دوگونه دیگر مشکلات عدیده‌ای را در تالاب به وجود آورده‌اند.[۲] دریاچه پریشان یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های پرندگان مهاجر بوده است از جمله پرنده‌های مانند لک لک، فلامینگو، درنا و پلیکان بوده است که در سال ۱۳۸۷ پس از خشک شدن دریاچه زیستگاه پرندگان به‌طور کامل از بین رفت.
در این دریاچه انواع مختلفی از جلبک‌های درشت و ریز و جلبک‌های غوطه‌ور از جمله جلبک‌های سبز مانند فیتوپلانکتون، ابریشم آبی، Nitzschia, Lemanea, Gomphosphaeria و Gymnodinium زندگی می‌کنند.[۷]
گیاهان غوطه‌ور در دریاچه پریشان که به‌طور کامل در آب قرار دارند، شامل انواعی از خانواده تیزک (سرده) و Ceratophyllaceae هستند که تنها گل‌های آن‌ها ممکن است روی سطح یا خارج از آب دیده شود.[۷] انواع مختلفی از گیاهان مانند نی قلم، Typhaceae، جگنیان و سوسنیان در این اکوسیستم زندگی می‌کنند.[۷]
در گذشته، شیر ایرانی در این منطقه و دیگر نقاط ایران زندگی می‌کرد. اما امروزه این گونه تنها در پارک ملی جنگل گیر در هند یافت می‌شود.[۸]
تلاش‌هایی برای بازگرداندن این گونه به زیستگاه طبیعی خود در ایران انجام شده است. در سال ۲۰۱۹، ایران یک شیر نر به نام «کامران» را از باغ وحش بریستول انگلستان و یک شیر ماده به نام «ایلد» را از باغ وحش دوبلین ایرلند به باغ‌وحش ارم منتقل کرد تا در راستای بازتولید این گونه و بازگرداندن آن به طبیعت اقدام کند.[۹]
در دریاچه پریشان ۱۰ گونه ماهی زندگی می‌کنند که به ترتیب میزان فراوانی شامل: Capoeta barroisi، ماهی برگ بیدی، ماهی حمری، کپور، ماهی لجن‌خوار، کاراس، مارماهی مهاجر، Liza abu و شیربت می‌باشند.[۱۰]
خشک‌شدن دریاچه
دوره خشکی دریاچه پریشان از سال ۱۳۸۸ به دلیل کمبود بارندگی و حفر صدها چاه مجاز و غیرمجاز در اطراف آن برای استفاده در امور کشاورزی آغاز شد و این دریاچه هنوز احیا نشده است.
به عقیده محلیان آن روستاهای اطراف نیروگاه برق واقع در مهرنجان یکی دیگر از علل خشک شدن دریاچه پریشان می‌باشد[۱۱][۱۲]
این دریاچه همچنین بر اثر سوزاندن بخشی بزرگی از نیزارهای اطرافش به علت عملیات راهسازی در معرض خطر است. در طی این آتش‌سوزی‌ها هزاران لاک‌پشت و پرنده مهاجر از بین رفته‌اند. همچنین بخش اعظم این دریاچه به علت خشکسالی‌های اخیر خشک شده است.[۱۳]
در سال‌های گذشته بستر خشک دریاچه پریشان با معضل‌های مختلفی دست و پنجه نرم کرده است که از مهم‌ترین آن می‌توان به فرونشست زمین و فرسایش خاک بستر، تخریب و تصرف اراضی ملی، چرای غیرمجاز دام و چاه‌های غیرمجاز و انتقال آب‌های خارج از محدوده اشاره کرد.
منابع
- ↑ "UNESCO Biosphere Reserve Directory".
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ دریاچه پریشان دیگر آرامش ندارد
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ "Iranian Wetlands Conservation Project – Lake Urmia and Lake Parishan – Wildfowl & Wetlands Trust (WWT)". WWT. Archived from the original on 2010-12-05. Retrieved 2010-09-08.
- ↑ FARS Geography and History[usurped!]
- ↑ هشدار یادکرد: برچسب
<ref>با نامbirdlife1قابل پیش‌نمایش نیست چرا که خارج از این بخش کنونی تعریف شده است یا کلاً تعریف نشده است. - ↑ "از زندگی تا مرگ دریاچه پریشان شهرستان کازرون". دلگرم. 2015-04-21. Retrieved 2024-09-13.
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ ایران, گروه کویرها و بیابان‌های (2011-12-08). "پوشش گیاهی و جانوری تالاب پریشان". کویرها و بیابان‌های ایران. Retrieved 2024-09-20.
- ↑ Heptner, V. G.; Sludskii, A. A. (1992) [1972]. "Lion". Mlekopitajuščie Sovetskogo Soiuza. Moskva: Vysšaia Škola [Mammals of the Soviet Union, Volume II, Part 2]. Washington DC: Smithsonian Institution and the National Science Foundation. pp. 83–95. ISBN 978-90-04-08876-4.
- ↑ "From Dublin to Tehran: Persian Lioness Joins Male Companion". Iran Front Page. 4 June 2019. Retrieved 2019-10-14.
- ↑ "ماهی‌های بومی و معرفی شده دریاچه پریشان".
- ↑ قلب «پریشان» از کار افتاد/ آخرین چشمه تالاب خشک شد
- ↑ «Lahzehnama.ir | علت خشک شدن دریاچه پریشان - لحظه نما». lahzehnama.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ مارس ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۳-۱۲.
- ↑ دریاچه پریشان دیگر آرامش ندارد جام جم آنلاین
- بانک اطلاعات گردشگری
- «پریشان»، پریشان‌تر از دیروز
- خبرگزاری تسنیم | Tasnim. «خشکی تالاب پریشان ۱۵ ساله شد.» خبرگزاری تسنیم | Tasnim , January 5, 2025. https://www.tasnimnews.com/fa/news/1403/10/16/3232323/خشکی-تالاب-پریشان-15-ساله-شد.
