Buddhismus
 Tekst üüb Fering
|
A Buddhismus as ian faan dön grat wäältreligioonen. Det wurd faan Siddhartha Gautama (563 f.Kr.-483 f.Kr.) uun a nuurd faan Inje grünlaanjen. Uun a jinsats tu a Hinduismus an dön abrahamiitisk religioonen (d. h. Krastendoom, Juudendoom, Islam an ölern) betji a gluuwsatser faan dön miast buddhistisk liaren jo üüb amfangrik filosoofisk-loogisk auerleiingen, hü det uk uun de schineesk Daoismus an Konfutsianismus a faal as. Uk as a Buddhismus nian eebenbaringsreligioon, betjocht ham do ei üüb en götelk skraft an hee uk nian sentraal liarinstans, wat dogmen feestsaat; at beteekning Buddhismus hee en widj spektrum faan apdaagingsfuarmen, wat faan filosoofisk liar auer kluasterweesen tu't folksfroomighaid ling.
At jaft trii hoodrachtingen faan Buddhismus:
- Hinayana („Letj faartjüch“), diarütj daaling at form faan a Theravada („Liar faan a Äälern“) bestäänt. Det as wichtig uun Mjanmaar, Sri Lanka, Thailun, Kambodscha an Lao.
- Mahayana („Grat faartjüch“), wat uun Schiina, Republiik Schiina, Korea, Jaapaan an Vietnam wichtig as.
- an Vajrayana (uun a waast miast üüs Tibeetisk Buddhismus bekäänd). Det as wichtig uun Schiina (Tibeet, Baner Mongolei an naibüürgebiiten), Nepaal, Bhuutaan, at Mongolei an Rüslun (Kalmükien, Tuwa an Burjaatien).
A grünjlaagen faan Buddhismus san:
- Dharma - at liar.
- Dön fjauer eedel woorhaiden an de aachtfach stegelk.
- Det ufhengig enstunen.
- Karma - uursaag an wirking.
- Samsara - a kreisluup faan't leewent.
- Ei-salew an welergebuurt.
- Bodhi - wreeken wurden.
- Nirwaana - ütjgungen.
- Meditatschuun an aachtsoomhaid.
En wichtig buddhistisk tekst, de Paali-Kaanon (of a Tipiṭaka) wurd uursprüngelk üüb Paali skrewen.
Luke uk diar
Commons: Buddhismus – Saamling faan biljen of filmer