Macbeth (dráma)

Macbeth

Cineál	saothar drámaíochta
Údar	William Shakespeare
Teanga	Nua-Bhéarla Moch agus Béarla
Dáta a bunaíodh	1606
Seánra	traigéide
Gníomh	5
Dáta foilsithe	1623
Personatges
Carachtair	King Duncan (en) , Macbeth (en) , Lady Macbeth (en) , Banquo (en) , Macduff (en) , Lady Macduff (en) , Macduff's son (en) , Siward, Earl of Northumbria (en) , Young Siward (en) , Fleance (en) , Three Witches (en) , Malcolm (en) , Donalbain (en) , Ross (en) , Lennox (en) , Angus (en) , Menteith (en) , Caithness (en) , Seyton (en) , Hecate (en) , Captain (en) , Murderer Ι (en) , Murderer ΙΙ (en) , Murderer ΙΙΙ (en) , Porter (en) , Doctor Ι (en) , Doctor ΙI (en) agus Gentlewoman (en)
Eile
Aitheantóir Theatricalia	c0k agus t

Is dráma traigéide leis an ndrámadóir clúiteach Sasanach, William Shakespeare, é Macbeth. Is é an traigéide is giorra agus is fuiltí dá chuid. Bhunaigh Shakespeare plota Macbeth go garbh ar rí stairiúil na hAlban, de réir an chuntais a thug Raphael Holinshed ar a shaol. Aithnítear go forleathan, áfach, go scinneann scéal an dráma i bhfad ón bhfírinne stairiúil.

Ní féidir a rá cén t-am go beacht a scríobhadh Macbeth, ós rud é gurb iomaí athrú agus leasú a rinne Shakespeare ar an téacs i ndiaidh an chéad leagan. Is iomaí saineolaí a shíleann gur chum an t-údar sna blianta 1603-1606 é, a bheag nó a mhór. Tá an chuma ar an scéal go raibh an dráma ceaptha le corónú an Rí Séamus a hAon a cheiliúradh, sa bhliain 1603 - ba de shliocht Banquo an Rí Séamus, de réir mar a chreid sé féin, ar a laghad - agus mar sin, is dócha nár cumadh an dráma roimh an mbliain sin. Tá siad ann freisin ar dóigh leo gur sa bhliain 1605 nó 1606 a tháinig Macbeth ar pár, ó aithníonn siad tagairtí do Chomhcheilg an Phúdair agus do na próiseanna dlí ina diaidh.

• Duncan - Rí na hAlban.

• Malcolm - an mac is sine ag Duncan.

• Donalbain - an mac is óige ag Duncan.

• Macbeth - ginearál in arm an Rí Duncan. Tá sé ina thaen ar Glamis.

• Lady Macbeth - bean chéile Macbeth.

• Banquo - cara le Macbeth, ginearál eile in arm an Rí Duncan.

• Fleance - mac Banquo.

• Macduff - an Taen ar Fhìobh.

• Lady Macduff - bean chéile Macduff.

• Mac Macduff.

• Lennox - tiarna Albanach.

• Ross - tiarna Albanach.

• Angus - tiarna Albanach.

• Mentieth - tiarna Albanach.

• Caithness - tiarna Albanach.

• Siward - Iarla Northumberland, ginearál na bhfórsaí Sasanacha.

• Siward Óg - mac Siward.

• Seyton - searbhónta.

• Hecate - príomh-bhandraoi, bandia na draíodóireachta.

• Triúr bandraoithe

• Triúr dúnmharfóirí

• Timire, nó Teachtaire

• Dochtúir Sasanach

• Dochtúir Albanach

Sa bhliain 1925, d'fhoilsigh an Gúm leagan Gaeilge den dráma seo. S. Labhrás Ó Súilleabháin a d'aistrigh go Gaeilge é. Ní raibh an t-aistriúchán seo ar fáil le fada, ach sa bhliain 2007, tháinig leagan nua i gcló ó Choiscéim faoin teideal Traigéide Mhic Bheatha, agus é réitithe don fhoilsiú ag Nicholas Williams (féach thíos). D'fhéach Williams le hainmneacha na gcarachtar a Ghaelú, nó i ndiaidh an iomláin, tá an scéal suite in Albain nuair a bhí i bhfad níos mó Gaeilge (nó Gàidhlig) á labhairt sa tír sin ná Béarla (nó Albainis). Ainmneacha ab ea na bunleaganacha féin ar féidir an bunús Gaelach a aithint orthu faoi bhréagriocht an Bhéarla. Seo mar a d'ath-Ghaelaigh Williams cuid de na hainmneacha:

• Macbeth -> Mac Bheatha
• Duncan -> Donnchadh
• Malcolm -> Calum
• Macduff -> Mac Duibh
• Lennox -> Leamhanach
• Banquo -> Bánchú

• Nasc leis an leagan Gaelach athfhoilsithe Curtha i gcartlann 2012-03-08 ar an Wayback Machine
• Téacs an dráma Macbeth as Béarla