Buiríos Umhaill

'S e Baranachd air an àirde an iar-thuath Chontae Maigh Eo ann an Èirinn a th' ann am Buiríos Umhaill. Tha Baile Uí Fhiacháin na phrìomh-bhaile. Tha Gaeltacht ann cuideachd. 'S e tè dhe naoi baranachdan ann an Contae Mhaigh Eo a th' innte.

Anns an 13mh Linn bhuineadh an talamh air gach taobh a' Chuan Mó do rìoghachd bheag air an robh Umaill. Tha an talamh seo a-nis air a roinn eadar Buiríos Umhaill fhèin - ainmeachadh an dèidh na rìoghachd bhige sin - agus Muraisc.^[1] B' ann leis an teaghlach Ó Máille a bha làmh an uachdar ann an Umaill. Thogadh manachainn cudromach an seo ann an 1470 leis a' mhorair MacUilleim Ochtair, a chuir seachad na bliadhnaichean mu dheireadh aige sa Mhainistir. Dhùnadh am Mainistir aig àm An Ath-Leasachaidh san 16mh Linn. Tha an togalach na thobhta a-nis.^[2]

• Cathair na Mart, Baile Uí Fhiacháin

• An Ascaill, Ardach, Áth Saileach
• Bun a' Churraigh, Béal Feirste, Bun na nAeú, Buaile an Ghleanna, Ball Dumha Cinn Aille, Béal an Átha Salaigh , Bun na hAbhna, An Bheartrach, An Bhrocach, Béal Átha hÉin
• An Caiseal, An Caol, Cois Leice, An Cartún, Coill an Locháin, An Cheathrú Gharbh, An Chloch Mhóir, Cill Damhnait, Ceann Acla, An Caol Thiar, An Cloigeann, Cnoc Mhánais, Cnoc na Gainimhe, Coirthín Breac, An Cheathrú Bheag Thuaidh, Cnoc Luachra, An Cnoc Iarthach, An Cheathrú Bán, Cnoc an Mhíle, Cill Bhríde, Carraig an Éadaigh Cnoc an Tine Aoil, Craobhachán, An Cheathrú Mhór, Ceathrú Bheag Fheargasa, An Ceathrú Salach, Cnoc Bréige, An Cheathrú Bheag Thuaidh, Carraig an Chabhlaigh, An Cnoc Glas, Na Caológa, An Cnoc Buí, An Cheathrú Chaol, An Cheathrú Bheag, Cnoc an Liagáin, An Chorrán Buí, Coill Tairseacháin
• Dumha Éige, Dumha Acha, Dún Ibhir, An Dumhach Bheag, Dumha Goirt Thiar, Dumha Goirt Thoir, Dumha Goirt, Dumha Cinn Aille, An Doirín, Droim Forban, Dúchoill, Droim Long, Doire Cúldroma, Dún Troisc, Doire Fhada, Doire Bhroc, Doire Chluais
• Eochaillí
• An Fhoirnéis
• Gob an Choire, Gob an hAirde, Gort Fhaiche, Gleann Dá Thorc, Leitir Machaire Thuaidh, An Gort Bán
• Loch Bhun na Mhuice, Leitir Machaire Theas, Lios Dubh, An Leithcheathrú
• An Mhala Raithní, Maigh Mhuileann, Mám na mBan, An Mhaoilinn, Min na Cloiche Finne, Muirbheach, An Mullán
• Oileán Éadaí
• An Pollach, Poll Rathnaí, An Pháirc Nua
• Ros Toirc, Ros na Gaillimhe, Ros Caoin Thuaidh, An Ráith, Ros na Bráthar, An Ros Mór, Ros an Riobaill, Ros Cléibhe, Ros Uí Bhéara, Ros Caoin Theas, Na Roisiní, Ros Gibilín, Na Ráithíní
• Sáile, An Srath Mór, Na Srathiní, Srath an Chomhraic
• Tóin an tSeanbhaile, Tóin Ré Gaoith, Tóin Ré Gaoith Thoir, Tóin Ré Gaoith Thiar, Taobh Mór, Traoil, An Trian Láir, Taobh an Lochá

• Oileán Acla, Acaill Bheag, An Abhainn Dubh
• An Bhinn Ghorm, An Bheartrach, Bocach
• An Corrán, Cruachán, Cuan na Cuime, Cuan Mó
• An Glas Oileán, Gleann na Madadh , Gleann Tomáis
• Inis Bigil, Inis Caol, Inis Cua, Inis Earcáin
• Loch Fíoch
• An Mionnán, Mainis Mór
• Oileán Fraoigh, Oileán an Eanaigh
• An Sliabh Mór, Sliabh an Chloigín

1. ↑ The History of Mayo, 303, Hubert T. Knox, 1908.
2. ↑ About Mayo