Economía da República Dominicana

A economía da República Dominicana dependeu durante moitos anos da exportación de azucre, café e tabaco, pero nos últimos anos o sector de servizos superou a agricultura como a principal fonte de empregos do país^[1]. O turismo converteuse nunha fonte importante de ingresos desde mediados dos anos noventa. No ano 2000 o turismo representou ingresos de máis de 1000 millóns de dólares, mentres que o envío de remesas de parte dos dominicanos residentes nos Estados Unidos de América, Europa e Porto Rico representa máis de 2000 millóns de dólares. O país é moi dependente dos Estados Unidos: case 40% das importacións e 60% das exportacións ten como cliente aquel país.

Logo da recesión económica durante a segunda metade dos 80 e principios dos 90, durante a cal o PIB contraeuse un 5% e a inflación alcanzou un 100%, a República Dominicana entrou nun período de crecemento moderado e diminuínte inflación ata 2002, logo do cal, a economía entrou en recesión. O PIB contraeuse un 1% en 2003, mentres a inflación disparouse por encima do 27%.

A pesar dun crecente déficit comercial, o turismo e as remesas axudaron a obter reservas en moeda estranxeira. Na actualidade, as remesas provenientes dos Estados Unidos, Europa e outros países, constitúen parte da economía nacional.

Segundo o Informe Nacional de Desenvolvemento Humano do Programa de Nacións Unidas para o Desenvolvemento, PNUD, República Dominicana 2005,[1]establece que este país inseriuse na economía mundial de xeito social e politicamente excluínte, coñecendo taxas de crecemento económico media anual nos últimos anos por encima do 5%. Con todo, o carácter excluínte do modelo económico que se impuxo, non reverteu este crecemento ao benestar da poboación. Ante o contrario, sinala o Informe, República Dominicana, ao ano 2002 era o país número 13 (dun total de 177 no mundo) que menos aproveitara para mellorar o posicionamento no Índice de Desenvolvemento Humano (IDH). Con isto pódese falar dun fracaso das elites políticas dos últimos 50 anos en conducir á súa poboación a estadios de benestar e seguridade. Por igual, o Informe deixa claramente establecido, que o problema da economía dominicana non é de inserción en mercados, senón de estratexias de competitividade que debesen estar asociados ao benestar da súa poboación.

En decembro de 1996, o entón entrante presidente Leonel Fernández, presentou un paquete de reformas - incluíndo a depreciación do peso, redución nas tarifas de importación e incremento no prezo dos combustibles - nun intento de crear unha economía orientada ao mercado que poida competir internacionalmente.

Entre 2000 e 2004, o goberno de Hipólito Mejía co PRD á cabeza, introduciu cambios que impactaron á economía dominicana. Relegación de reformas que estaban en curso, desaceleración da oferta exportable (algo que xa comezara no anterior goberno de Fernández), e sobre todo, a crise cambiaria e bancaria (o terceiro banco e grupo financeiro do país: o BANINTER; e dous grupos financeiros bancos máis, coñeceron unha quebra que ascendeu a cerca do 15-20% do PIB anual), unido á corrupción administrativa xeneralizada e asociada a estas quebras, e debido á acentuación da crise do sector eléctrico, compendian un cambio de natureza nunca vista na economía dominicana. A magnitude da crise fixo colapsar sectores completos da economía, e estímase, que entre un 12 a un 15% da poboación pasou de ser pobre a moi pobre ou indixente. Isto significa preto de 2 millóns de persoas.

Aínda que a economía comezou a crecer baixo a nova administración de Fernández que se iniciou en agosto de 2004, construción, turismo e telecomunicacións son os sectores que están á vangarda.

Con todo, non hai que esquecer o sostido polo Informe Nacional de Desenvolvemento Humano 2005 do PNUD/RD, cando sinala que o modelo actual de turismo non constitúe, a pesar do seu vigor, unha proposta sostible, e que se o mesmo "non se modifica, esgótase". Polo cal, queda como materia pendente no país, que o liderado nacional discuta a fondo cal será esa modificación que hai que facerlle a este sector puxante da economía dominicana.

Segundo o citado Informe, as externalidades negativas relacionadas con: a inseguridade cidadá, a deterioración ambiental (que vai desde desmonte de áreas protexidas, destrución de hábitats de especies endémicas, ata o uso de fontes de auga para propósito de refugallos e destrución de mangleiros e de ámbitos mariños), a especulación inmobiliaria, e sobre todo, a exclusión da poboación dominicana e o seu valor agregado ao contexto da actividade turística, son factores de mediano e longo prazo que "farán insostible no tempo esta actividade". Máis aínda, coa forte competencia que o mesmo entraña no ámbito caribeño.

Resultou paradoxal, irónico e sorprendente no ámbito nacional e internacional, que apenas a dous meses de publicado o Informe do PNUD, no que se demostraba tecnicamente a inviabilidade deste modelo de turismo a longo ou mediano prazo, baixo o subtítulo no capítulo III de "O Turismo: Se Non se Modifica, Esgótase" o propio Ministerio de Turismo (Secretaría de Estado), lanzase unha campaña internacional de promoción turística na cal, o seu slogan principal di: "República Dominicana: Inesgotable".

A actual administración está traballando para incrementar a capacidade de produción de enerxía eléctrica, peza clave para o crecemento económico continuado, aínda que o seu problema principal non é de xeración senón de financiamento. A compañía eléctrica estatal, foi privatizada, logo de numerosos atrasos. Proceso que se iniciou na pasada Administración de Fernández, e que na de Mejía, tomou forma e executouse, non sen infundirle o seu particular selo a devandita execución.

Con todo, logo de múltiples atrasos, pospóndose solucións, de préstamos internacionais (Banco Mundial e outros), a superación do déficit da subministración enerxética, parece estar aínda moi afastada. O Acordo de Madrid, mediante o cal, o país re-comprou as empresas distribuidoras de enerxía, e expúxose a longo prazo o pago das débedas no sector eléctrico (ao 2015), non deixan mentir respecto ao feito de que as medidas actuais, son apenas un paliativo á difícil situación do sector.

O PIB nominal da República Dominicana no 2005 foi de 29.333 millóns de dólares e (3247 dólares per cápita). Posúe unha economía sumamente estadounidentizada (norteamericanizada). O salario mínimo achégase aos 240 dólares mensuais. A República Dominicana é un territorio dedicado á colleita de produtos agrícolas, explotación de xacementos xeolóxicos mineiros, turismo, gandería e industria cervexeira.

A economía dominicana é particularmente dependente dos fluxos de capital desde os Estados Unidos, representando este o primeiro rubro de intercambio comercial (87.5% nas exportacións 2000 e preto dun 61% nas importacións), e co próximo RD-CAFTA prevese que ambos os índices increméntense aínda máis entre ambos (98% en exportacións e preto dun 75% nas importacións) e expresando unha cifra de aproximadamente 32.000 millóns de dólares. Outra fonte moi importante de ingresos son as remesas recibidas dos familiares de dominicanos residentes no estranxeiro, principalmente en Nova York, Boston, Rhode Island e España.

A República Dominicana experimentou un gran crecemento económico na última década do século XX e primeiros anos do século XXI, chegando ata a ser considerada estatisticamente unha das catro nacións máis prósperas de Latinoamérica. No entanto, unha recesión económica que se presentou en 2003, produciu un freo do mesmo por mor de fraudes bancarias (máis de 89.000 millóns de pesos, equivalentes a 4900 millóns de dólares), destacándose a fraude do Banco Intercontinental (BANINTER), (RD$ 55.000 millóns, equivalentes a 3100 millóns de dólares), máis unha fuga de capitais. O déficit total chegou preto dos 7000 millóns de dólares (125.000 millóns de RD$); representando pouco máis dun terzo do produto interno bruto do 2002. Engadíndose a isto xurdiu unha especulación respecto dos índices reais, que excedeu un 130% no 2003 con respecto á moeda nacional, debéndose esta a unha fuga de máis de 1500 millóns de dólares (aumentando o déficit de medio circulante a preto de 5500 millóns), e unha inflación cerca do 42%; comprimindo máis aínda o PIB do 2003, que finalmente decreceu un 1%.

Realizáronse numerosos esforzos ata lograr un acordo co Fondo Monetario Internacional para superar a recesión. As negociacións co FMI e o BID foron iniciadas polo goberno de Hipólito Mejía, cuxas concesións finais termináronse no seguinte período de goberno, o cal encabeza o actual presidente Leonel Fernández.

A partir de mediados de 2004, os indicadores económicos mostran maior estabilidade, destacándose a apreciación do peso dominicano fronte ao dólar estadounidense e a diminución da inflación. Aínda que a finais do terceiro trimestre do 2005 estanse manifestando posibles alzas nos indicadores financeiros. O dólar estadounidense (US$), sufriu flutuacións entre os 28,75 e 32,80 RD$ por US$ (previamente e durante un semestre mantívose entre 27,50 e 28,30 RD$ por US$), así como un incremento progresivo dos prezos dos hidrocarburos (os cales ascenderon un 20% en dúas semanas levándoos a niveis antes nunca vistos e especúlanse maiores alzas para unha terceira semana) e por primeira vez desde o ano 2004 prevese unha inflación positiva.

Estímase que o Produto Interno Bruto nominal exceda os RD$ 800.000 millóns (ou 28.000 millóns de dólares) en 2005, e un Poder de Paridade Adquisitiva con auxe dun 5%, afianzándolle como a primeira economía da zona centroamericana (inmediata logo de Porto Rico, 38.000 millóns de dólares) e unha das economías máis activas de Latinoamérica. E adxunto a este índice, sobresae un factor que determinará o futuro do PIB de RD, e este é o actual CAFTA-RD, que é un tratado de libre comercio que o goberno dominicano xestionou cos Estados Unidos e América Central.

A Cámara de Representantes do Congreso dos Estados Unidos aprobou o 28 de xullo do 2005 o CAFTA-RD, asinado logo polo presidente dos Estados Unidos o 2 de agosto de 2005. Este acordo xerou opinións divididas na poboación con respecto a se beneficiará ou prexudicará a produtores locais e á poboación en xeral.

Notas