Wjewjerčki
| |
| Wjewjerčka | |
| systematika | |
|---|---|
| domena | Eukaryoty |
| swět | Zwěrina |
| rjadownja: | cycaki (Mammalia) |
| rjad: | hrymzaki (Rodentia) |
| podrjad: | (Sciuromorpha) |
| swójba: | wjewjerčkojte (Sciuridae) |
| podswójba: | (Sciurinae) |
| tribus: | (Sciurini) |
| wědomostne mjeno | |
| Sciurus | |
| Linnaeus (1758) | |
Wjewjerčki (Sciurus) su ród małych cycakow, hrymzakow z hustokosmatym wopušom, kotryž słuša do swójby sciuridae. W srjedźnej Europje najznaćiša družina je poprawna wjewjerčka.
Wšě wjewjerčki su lěsne zwěrjata. Wjetšina družinow je na ameriskim dwójnym kontinenće žiwa; jenož tři wot 28 družinow so w starym swěće namakaja. Tute rozšěrja so přez Europu, prědnju, sewjernu a wuchodnu Aziju.
Cyroba wjewjerčkow su štomowe symjenja a płody, hriby a insekty, ale tež ptače jejka a młode ptački. W cyrobnym rjećazu su wjewjerčki popadne zwěrjata za pazoraki a mjeńše rubježne zwěrjata kaž kuny. Žiwjenski čas jednotliwych družinow wučinja hač do 12 lět.
Wědomostne mjeno roda wobsteji ze starogrjekskeju słowow skia („sćin“) a oura („wopuš“).
Systematika
Rozeznawaja so 28 družinow, kotrež so do sydom podrodow rozdźěla:
- podród Tenes
- podród Sciurus
- Allenowa wjewjerčka (S. alleni), sewjerowuchod Mexika
- Arizonska šěra wjewjerčka (S. arizonensis), Arizona, New Mexico
- Čerwjenobrjuchata wjewjerčka (S. aureogaster), južne Mexiko, Guatemala
- Šěra wjewjerčka (S. carolinensis), wuchod Sewjerneje Ameriki, zdomjene we Wulkobritaniskej, Irskej a Italskej
- Colliejowa wjewjerčka (S. colliaei), zapadne Mexiko
- Deppowa wjewjerčka (S. deppei), na sewjeru Srjedźneje Ameriki
- Japanska wjewjerčka (S. lis), Japanska
- Mexiska liškojta wjewjerčka (S. nayaritensis), zapadne Mexiko
- Liškojta wjewjerčka (S. niger), centralne a wuchodne dźěle Zjednoćenych statow, sewjerowuchodne Mexiko
- Petersowa wjewjerčka (S. oculatus), centralne Mexiko
- Pisana wjewjerčka (S. variegatoides), Srjedźna Amerika
- Europska wjewjerčka (S. vulgaris), Europa, sewjerna Azija
- Yucatanska wjewjerčka (S. yucatanensis), Yucatán
- podród Hesperosciurus
- Zapadna šěra wjewjerčka (S. griseus), zapad Sewjerneje Ameriki
- podród Otosciurus
- Abertowa wjewjerčka (S. aberti; z poddružinu Kaibabowa wjewjerčka S. a. kaibabensis), juhozapad Zjednoćenych statow, sewjerozapadne Mexiko
- podród Guerlinguetus
- Guyanska wjewjerčka (S. aestuans), Venezuela, Guyana, Surinamska, Francoska Guyana, Brazilska
- Žołtokyrkojta wjewjerčka (S. gilvigularis), Venezuela, sewjerna Brazilska
- Čerwjenowopušata wjewjerčka (S. granatensis), Kosta Rika, Panama, Kolumbiska, Venezuela, Ekwador, Trinidad
- Boliwiska wjewjerčka (S. ignitus), na zapadźe Južneje Ameriki
- Kolumbiska wjewjerčka (S. pucheranii), kolumbiske Andy
- Richmondowa wjewjerčka (S. richmondi), Nikaragua
- Sanbornowa wjewjerčka (S. sanborni), Peru
- Guayaquilska wjewjerčka (S. stramineus), Peru, Ekwador
- podród Hadrosciurus
- Venezuelska wjewjerčka (S. flammifer), Venezuela
- Juninska wjewjerčka (S. pyrrhinus), Peru
- podród Urosciurus
- Sewjeroamaconiska čerwjena wjewjerčka (S. igniventris), na sewjeru Južneje Ameriki
- Južnoamaconiska čerwjena wjewjerčka (S. spadiceus), centralna Južna Amerika
