Ալան ՄակԴիարմիդ
Ալան ՄակԴիարմիդ անգլ.՝ Alan Graham MacDiarmid | |
---|---|
Ծնվել է | ապրիլի 14, 1927[1][2][3] |
Ծննդավայր | Masterton, Masterton District, Վելինգթոն, Նոր Զելանդիա |
Մահացել է | փետրվարի 7, 2007[1][2][3] (79 տարեկան) |
Մահվան վայր | Drexel Hill, Դելավեր շրջան, Փենսիլվանիա, ԱՄՆ[4] |
Գերեզման | Arlington Cemetery[5] |
Քաղաքացիություն | Նոր Զելանդիա և ԱՄՆ |
Մայրենի լեզու | անգլերեն |
Կրթություն | Վիկտորիա թագուհու համալսարան, Վիսկոնսինի համալսարան Մեդիսոնում, Սիդնի Սասեքս քոլեջ, Քեմբրիջի համալսարան, Hutt Valley High School? և Weir House? |
Մասնագիտություն | քիմիկոս, ճարտարագետ և համալսարանի դասախոս |
Աշխատավայր | Փենսիլվանիայի համալսարան, Սենթ Էնդրյու համալսարան, Վիսկոնսինի համալսարան Մեդիսոնում և Տեխասի համալսարանը Դալասում |
Պարգևներ և մրցանակներ | |
Անդամություն | Լոնդոնի թագավորական ընկերություն և ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա[16] |
Alan MacDiarmid Վիքիպահեստում |
Ալան Գրեհեմ ՄակԴիարմիդ, (ապրիլի 14, 1927[1][2][3], Masterton, Masterton District, Վելինգթոն, Նոր Զելանդիա - փետրվարի 7, 2007[1][2][3], Drexel Hill, Դելավեր շրջան, Փենսիլվանիա, ԱՄՆ[4]) Նոր Զելանդիայում ծնված ամերիկացի քիմիկոս էր և 2000 թվականին քիմիայի Նոբելյան մրցանակի երեք դափնեկիրներից մեկը։[17][18][19][20]
Վաղ կյանք և կրթություն
ՄաքԴիարմիդը ծնվել է Նոր Զելանդիայի Մասթերթոն քաղաքում։ Նրանց ընտանիքում հինգ երեխաներ էին՝ երեք եղբայր և երկու քույր: Նրա ընտանիքը համեմատաբար աղքատ էր, և Մեծ դեպրեսիան դժվարացրեց կյանքը Մասթերթոնում, որի պատճառով նրա ընտանիքը տեղափոխվեց Լոուեր Հաթ, Վելինգթոնից մի քանի մղոն հեռավորության վրա: Մոտ տասը տարեկանում նա հոր հին դասագրքերը կարդալով հետաքրքրվեց քիմիայով, և սկսեց ինքնուրույն սովորել այդ և գրադարանի գրքերից:
ՄակԴիարմիդը կրթություն է ստացել Հաթթ Վելի ավագ դպրոցում և Վելինգթոնի Վիկտորիա համալսարանում։[21]
1943 թվականին ՄակԴիարմիդը հանձնեց Նոր Զելանդիայի համալսարանի ընդունելության քննությունը և նրա բժշկական նախնական քննությունը։[22] Այնուհետև, բակալավրիատի տարիներին նա կես դրույքով աշխատանքի անցավ որպես «լաբորատոր տղա» կամ դռնապան Վելինգթոնի Վիկտորիա համալսարանում, որն ավարտեց 1947 թվականին։[22] Քիմիայի մագիստրատուրան ավարտելուց հետո նա նույն համալսարանում աշխատել է ասիստենտ քիմիայի ամբիոնում։[21] 1949 թվականին նա իրիր առաջին հոդվածը հրապարակեց Nature գիտական ամսագրում։[22] 1951 թվականին նա առաջին կարգի գերազանցությամբ ավարտել է համալսարանը և ստացել Ֆուլբրայթի անվանական կրթաթոշակ Վիսկոնսին-Մեդիսոնի համալսարանում: Նա մասնագիտացել է անօրգանական քիմիայում։ 1952 թվականին ստացել է մագիստրոսի կոչում, իսկ 1953 թվականին պաշտպանել է PhD-ն: Այնուհետև նա շահել է Shell-ի շրջանավարտների կրթաթոշակ, որը նրան հնարավորություն է տվել գնալ Քեմբրիջի Սիդնի Սասեքսի քոլեջ, որտեղ և 1955 թվականին պաշտպանել է երկրորդ PhD-ն։[21][23]
Կարիերա և հետազոտություն
ՄակԴիարմիդը մեկ տարի դասախոսել է Շոտլանդիայի Սենտ Էնդրյուսի համալսարանի քիմիայի դպրոցում։ Այնուհետև նա դարձել է Փենսիլվանիայի համալսարանի քիմիայի ֆակուլտետի դասախոս, որտեղ նա 1964 թվականին դարձավ լրիվ պրոֆեսոր, որտեղ նա աշխատել է 45 տարի:[21] Նրա հետազոտության առաջին քսան տարիները կենտրոնացած էին սիլիցիումի քիմիայի վրա։[24]
Հաղորդող պոլիմերներ
Նրա ամենահայտնի հետազոտությունը հաղորդիչ պոլիմերների՝ էլեկտրական հոսանք հաղորդող պլաստիկ նյութերի հայտնաբերումն ու զարգացումն էր։ Այս հետազոտության մեջ նա համագործակցեց ճապոնացի քիմիկոս Հիդեկի Շիրակավայի և ամերիկացի ֆիզիկոս Ալան Հեգերի հետ և 1977 թվականին նրանք առաջին արդյունքները հրապարակեցին։[25] Այս աշխատանքի համար նրանք արժանացան 2000 թվականի Քիմիայի Նոբելյան մրցանակին։[26][27][28][29]
Նոբելյան մրցանակը շնորհվել է բացահայտման համար, որ պլաստմասսաները որոշակի փոփոխություններից հետո կարող են էլեկտրական հաղորդիչ դառնալ։[30] Նրանց աշխատանքը կարևոր գործնական կիրառություններ է ունեցել։ Հաղորդող պլաստմասսան կարող է օգտագործվել հակաստատիկ նյութերի համար, լուսանկարչական ֆիլմերի և «խելացի» պատուհանների համար, որոնք կարող են բացառել արևի լույսը: Կիսահաղորդիչ պոլիմերները կիրառվել են լուսարձակող դիոդներում, արևային մարտկոցներում և բջջային հեռախոսների էկրաններում: Կանխատեսվում է, որ մոլեկուլային էլեկտրոնիկայի ապագա զարգացումները կտրուկ կբարձրացնեն համակարգիչների արագությունը՝ միաժամանակ նվազեցնելով դրանց չափը:
Ծանոթագրություններ
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Alan G. MacDiarmid — 2020.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Munzinger Personen (գերմ.)
- ↑ 4,0 4,1 4,2 https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/2000/macdiarmid/facts/
- ↑ Find A Grave — 1996.
- ↑ The Nobel Prize in Chemistry 2000 — Nobel Foundation.
- ↑ Table showing prize amounts — Nobel Foundation, 2019.
- ↑ New Year Honours List 2002 — Department of the Prime Minister and Cabinet.
- ↑ https://www.theaic.org/award_winners/chem_pioneer.html
- ↑ http://newyorkacs.online/nichols_medal/
- ↑ https://www.artsci.uc.edu/departments/chemistry/alumni-and-community/the-oesper-award-program-and-symposium/previous-recipients-of-the-oesper-award.html
- ↑ https://www.royalsociety.org.nz/who-we-are/our-people/our-fellows/all-honorary-fellows/
- ↑ https://thejohnscottaward.github.io/jsc/1951-2010.html
- ↑ https://fi.edu/en/awards/laureates/alan-g-macdiarmid
- ↑ https://www.wgtn.ac.nz/about/our-story/history/honorary-graduates
- ↑ Notable Names Database — 2002.
- ↑ Holmes, Andrew (2007). «Obituary: Alan Graham MacDiarmid (1927–2007) Pioneer of conducting polymers, and proud Antipodean». Nature. 446 (7134): 390. doi:10.1038/446390a. PMID 17377574. S2CID 4400048.
- ↑ «Alan G. MacDiarmid». Memorial Tributes: National Academy of Engineering. 15: 296. 2011.
- ↑ Center for Oral History. «Alan G. MacDiarmid». Science History Institute.
- ↑ Mody, Cyrus (19 December 2005). Alan G. MacDiarmid, Transcript of an Interview Conducted by Cyrus Mody at University of Pennsylvania Philadelphia, Pennsylvania on 19 December 2005 (PDF). Philadelphia, PA: Chemical Heritage Foundation.
- ↑ 21,0 21,1 21,2 21,3 «Alan G. MacDiarmid – Autobiography». Nobelprize.org. Արխիվացված օրիգինալից 10 July 2007-ին. Վերցված է 3 July 2007-ին.
- ↑ 22,0 22,1 22,2 «Alan MacDiarmid – PLASTIC FANTASTIC». NZEdge.com. Արխիվացված է օրիգինալից 1 July 2007-ին. Վերցված է 3 July 2007-ին.
- ↑ MacDiarmid, Alan Graham (1955). The chemistry of some new derivatives of the silyl radical (PhD thesis). University of Cambridge.
- ↑ Bellama, J.M.; MacDiarmid, A.G. (1969). «Synthesis and proton nuclear magnetic resonance spectra of silylmethyl halides». Journal of Organometallic Chemistry. 18 (2): 275–284. doi:10.1016/S0022-328X(00)85395-4. S2CID 95219241.
- ↑ Shirakawa, Hideki; Louis, Edwin J.; MacDiarmid, Alan G.; Chiang, Chwan K.; Heeger, Alan J. (1977). «Synthesis of electrically conducting organic polymers: Halogen derivatives of polyacetylene, (CH) x» (PDF). Journal of the Chemical Society, Chemical Communications (16): 578. doi:10.1039/C39770000578. Արխիվացված օրիգինալից 25 September 2017-ին. Վերցված է 29 April 2018-ին.
- ↑ "The Long and Winding Road to the Nobel Prize for Alan MacDiarmid". Almanac (University of Pennsylvania newsletter), 47(8), 17 October 2000.
- ↑ Sandy Smith, "Alan MacDiarmid". The Penn Current, 26 October 2000. Արխիվացված 31 Դեկտեմբեր 2006 Wayback Machine
- ↑ Joan P. Capuzzi Giresi, "The Boy Chemist at 75." Pennsylvania Gazette, March 2002.
- ↑ «The Nobel Prize in Chemistry 2000: Alan Heeger, Alan G. MacDiarmid, Hideki Shirakawa».
- ↑ Cite warning:
<ref>
tag with nameNZ_Herald_10423031
cannot be previewed because it is defined outside the current section or not defined at all.