Ալեքսանդր Նեսմեյանով

Ալեքսանդր Նեսմեյանով
ռուս.՝ Александр Николаевич Несмеянов
Ծնվել էօգոստոսի 28 (սեպտեմբերի 9), 1899 կամ սեպտեմբերի 9, 1899(1899-09-09)[1]
Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն[2]
Մահացել էհունվարի 17, 1980(1980-01-17)[3][1] (80 տարեկան)
Մոսկվա, ԽՍՀՄ
ԳերեզմանՆովոդեվիչյան գերեզմանոց
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն և  ԽՍՀՄ
Մասնագիտությունքիմիկոս
Հաստատություն(ներ)Մոսկվայի պետական համալսարան[4], Տարրօրգանական միացությունների ինստիտուտ, Մոսկվայի Մ․ Լոմոնոսովի անվան պետական նուրբ քիմիական տեխնոլոգիաների համալսարան, Ն. Չելինսկու անվան օրգանական քիմիայի ինստիտուտ և Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա[4][5]
Գործունեության ոլորտօրգանական քիմիա
Պաշտոն(ներ)Մոսկվայի պետական համալսարանի ռեկտոր, ԽՍՀՄ գերագույն խորհրդի պատգամավոր և president of the Russian Academy of Sciences?
ԱնդամակցությունԼոնդոնի թագավորական ընկերություն, ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիա, Լեոպոլդինա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Հնդկաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիա, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա[4] և Լեհական գիտությունների ակադեմիա
Ալմա մատերՄոսկվայի պետական համալսարան (1922)
Գիտական աստիճանքիմիական գիտությունների դոկտոր (1934)
Տիրապետում է լեզուներինռուսերեն և անգլերեն[6]
Գիտական ղեկավարՆիկոլայ Զելինսկի
Եղել է գիտական ղեկավարՆիկոլայ Կոչետկով, Օլեգ Ռեուտով, Ռաքել Ֆրեյդլինա, Վլադիմիր Ֆեդին, Ալեքսանդր Կազանցև և Georgiy B. Shul'pin?
Հայտնի աշակերտներՆիկոլայ Կոչետկով և Օլեգ Ռեուտով
Պարգևներ
ԿուսակցությունԽՄԿԿ
Ստորագրություն
 Aleksandr Nesmeyanov Վիքիպահեստում

Ալեքսանդր Նիկոլաևիչ Նեսմեյանով (ռուս.՝ Александр Николаевич Несмеянов, օգոստոսի 28 (սեպտեմբերի 9), 1899 կամ սեպտեմբերի 9, 1899(1899-09-09)[1], Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն[2] - հունվարի 17, 1980(1980-01-17)[3][1], Մոսկվա, ԽՍՀՄ), խորհրդային քիմիկոս-օրգանիկ, հասարակական գործիչ, ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս (1943)։ ՀԽՍՀ ԳԱ պատվավոր ակադեմիկոս (1952)։ Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս (1969)։ ԽՄԿԿ անդամ 1944 թվականից։

Ավարտել է Մոսկվայի համալսարանը (1922) և աշխատել տեղում՝ պրոֆեսոր (1935 թվականից), ամբիոնի վարիչ (1944 թվականից), քիմիայի ֆակուլտետի դեկան (1944-1948), ռեկտոր (1948—1951)։ Միաժամանակ եղել է ԽՍՀՄ ԳԱ օրգանական քիմիայի (1939—1954) և տարրօրգանական քիմիայի (1954 թվականից) ինստիտուտների տնօրեն, ԽՍՀՄ ԳԱ պրեզիդենտ (1951—1961), ԽՍՀՄ ԳԱ քիմիայի բաժանմունքի ակադեմիկոս քարտուղար (1946—1951 և 1961 թվականից), գիտության ու տեխնիկայի գծով լենինյան և պետական մրցանակների կոմիտեի նախագահ (1947—1961)։

Աշխատանքները նվիրված են հիմնականում մետաղօրգանական միացությունների քիմիային։ Առաջարկել է արոմատիկ շարքի մետաղօրգանական միացությունների սինթեզի դիազոեղանակ (1929, Նեսմեյանովի ռեակցիա)։ Հայտնաբերել է մետաղատրոպիայի երևույթը։ Պարզել է «քվազիկոմպլեքսային միացությունների» բնույթը, ածխածնի հագեցած ատոմի էլեկտրաֆիլ տեղակալման մեխանիզմը, տաուտոմերային համակարգերի մետաղական ածանցյալների երկակի ռեակցիոնունակության պատճառը։ Զարգացրել է պարզ զուգորդված կապերի, ռեակցիոնակտիվ կենտրոնների տեղաշարժով ընթացող ռեակցիաների մասին պատկերացումները, ֆեռոցենի և այլ Նեսմեյանով «սանդվիչային» միացությունների քիմիան։ Առաջինն է սինթեզել հալոգենոնային և եռարիլօքսոնային միացությունները։ Նեսմեյանովը արտասահմանյան մի շարք ակադեմիաների անդամ էր, ԽՍՀՄ 3-րդ, 4-րդ և 5-րդ գումարումների Գերագույն սովետի դեպուտատ։ Պետական (1943) և լենինյան (1966) մրցանակներ։ Պարգևատրվել է Լենինի 6, Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշաններով։

Ծանոթագրություններ

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Педагоги и психологи мира (ռուս.) — 2012.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Несмеянов Александр Николаевич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 «Я был рад и ошеломлён находкой сокровищницы материалов по российской генетике», “I Was Delighted and Aghast at the Treasure Trove of Materials on Russian Genetics” // Историко-биологические исследования — 2018. — Vol. 10, Iss. 1. — P. 52—80. — ISSN 2076-8176; 2500-1221
  5. ↑ Ichikawa H. Against the Lysenkoites’ Hegemony: On the Establishment of the Institute of Cytology and Genetics at the Siberian Branch of the USSR Academy of Sciences, Против гегемонии лысенкоистов: Создание Института цитологии и генетики в Сибирском отделении Академии наук СССР // Историко-биологические исследования — 2017. — Vol. 9, Iss. 2. — P. 7—21. — ISSN 2076-8176; 2500-1221
  6. ↑ CONOR.Sl
  7. ↑ http://www.ras.ru/win/db/award_dsc.asp?P=id-1.ln-ru
  8. ↑ List of Royal Society Fellows 1660-2007 — Royal Society. — P. 259.
  9. ↑ Le Monde (ֆր.) / J. Fenoglio — Paris: Société éditrice du Monde, 1980. — ISSN 0395-2037; 1284-1250; 2262-4694
  10. ↑ https://www.legifrance.gouv.fr/jorf/jo/id/JORFCONT000000018524
  11. ↑ https://1886.u-bordeaux-montaigne.fr/s/1886/item/297005
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալեքսանդր Նեսմեյանով» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 8, էջ 238)։