Այգեգործական արվեստ

Այգեգործական արվեստ, այգիներ, պուրակներ, կանաչ տարածություններ ձևավորելու արվեստ։ Այն ենթադրում է այգու պլանավորումը, այգու, պուրակի հիմնումը, բույսերի, ծառատեսակների ընտրությունը` ըստ կլիմայի և հողի, բույսերի ու ծառերի համադրումը ճարտարապետական համալիրի, ճանապարհների, ջրանցքների, քանդակների հետ։

Այգեգործական արվեստի բազմազան տեսակները ենթարկվում են հիմնական երկու սկզբունքների` կանոնավոր (երկրաչափական) կամ բնապատկերային (բնական լանդշաֆտ)։

Պատմություն

Այգեգործական արվեստը ծագել է դեռևս ստրկատիրական դարաշրջանում, երբ հատուկ ուշադրություն էր հատկացվում տարբեր շինությունների` տաճարների, պալատների, կալվածքների հարևանությամբ գտնվող այգիներին։ Հին Եգիպտոսում այգիների պլանավորումը խիստ կանոնակարգված բնույթ էր կրում։ Հին Հունաստանի այգիներում առաջին անգամ ի հայտ են եկել քանդակներ և ճարտարապետական տարրեր` սյունաշարեր, տարաբնույթ միջոցառումների համար խորաններ։ Հին հռոմեական այգիներում օգտագործվել են ոռոգման բարդ համակարգեր, արհեստական ջրանցքներ, շատրվաններ։

Միջնադարում արաբական երկրներում կանոնավոր այգիները երկու մասից էին բաղկացած` ծաղկային և պտղատու։ Պիրենեյան թերակղզում արաաբական նվաճումներից հետո ձևավորվել է ապարանքին առընթեր ոչ մեծ այգու հատուկ տեսակ։ Ի տարբերություն եվրոպական այգիների` Ճապոնիայում, Չինաստանում և Կորեայում դրանք բնանկարային կոմպոզիցիայի սկզբունքով էին ձևավորվում` խորհրդանշելով հավերժ նորացող բնության գաղափարը։

Անգլիական բնապատկերային այգի Մյունխենում

Կանոնավոր այգու սկզբունքները մշակվել են Վերածննդի դարաշրջանում իտալացի ճարտարապետ Ջակոմո դա Վինյոլայի կողմից։ Այգեգործական արվեստի զարգացումը համընկնում է բարոկկոյի և հատկապես կլասիցիզմի շրջաններին։ Հենց այդ ժամանակ էլ ձևավորվել են այգեգործական արվեստի հիմնական սկզբունքները։ 16-րդ դարի այգիներում և 17-18-րդ դարերի կանոնավոր այգիներում շինություններն ու ծառերը առանձնանում էին հավասար մշակված ծառերի ֆոնին։

Հետագայում դրանց հիմքի վրա ձևավորվեցին այգիների հիմնական տեսակները.

Հարթակային - հավասար մասերի բաժանված հատվածներով, աստիճաններով, կասկադով։
Կանոնավոր ֆրանսիական - ծառուղիներով, խիտ տնկված դեկորատիվ ծառերով ու թփերով, ծաղկանոցներով։
Անգլիական բնապատկերային - բնական շանդշաֆտին մոտ ձևավորումով, մարգագետնով։
Փոքր այգիներ - բույսերով, քարերով ու ջրով ձևավորած խորհրդանշական կոմպոզիցիաներով։

Տես նաև

Գրականություն

Այգեգործական արվեստի խնդիրները / Խմբագիր Մ. Պ. Կորժև։ Քաղաքների ծրագման ճարտարապետական միություն. — Մ.: Ճարտարապետների միութենական ակադեմիայի հրատարակչություն, 1936. — 348 с.
Ս. Ի. Վանին, Ս. Ե. Վանինա Այգիների ու պարկերի տեսակներ / Ս. Ի. Վանին, Ս. Ե. Վանինա Լենինգրադի` Կիրովի անվան ակադեմիա. — Լ.: ԼՏԱ, 1947. — 48 с.
Լ. Ի. Ռուբցով Այգեգործական լանդշաֆտ. — Կիև, 1956. — 212 с.
Զ. Ա. Նիկոլաևսկայա Ջրատարները պարկի լանդշաֆտում / Նկարիչ` Ա. Ս. Ալեքսանդրով. — Մ.: Գոսստրոյիզդատ, 1963. — 196 с. (в пер.)
Ի. Ա. կոսարևսկի Այգեգործական բնանկարի արվեստ. — Մ.: Ստրոյիզդատ, 1977. — 248 с. (обл.)
Լ. Ի. Ռուբցով Այգիների և պարկերի նախագծում. — Մ.: Ստրոյիզդատ, 1979. — 188 с.
Մ. Ռադնխավա Այգիները դարերի միջից = Mohinder Singh Randhawa. Gardens Through the Ages. — Մ., 1981. — 320 с.
Ն. Ա. իլյինսկայա Լանդշաֆտային ճարտարապետության պատմական օբյեկտների վերականգնում. — Լ.: Ստրոյիզդատ, 1984. — 152 с.
Զ. Ա. նիկոլաևսկայա Այգեգործական լանդշաֆտ. — Մ.: Ստրոյիզդատ, 1989. — 344 с.
Վ. Ս. Թեոդորոնսկի Ուսուցի'չ, քո անվան առաջ...Ս. Նիկոլաևնայի 100-ամյակին ընդառաջ/ Վ. Ս. Թեոդորոնսկի // Ծաղկագործություն։ 2001. № 2. — С. 22. — ISSN 0041-4905.
Վ. Ս. Թեոդորոնսկի Այգեգործական արվեստ / Անտառագործության Մոսկվայի պետական համալսարան. — Մ.: ՄԳՈՒԼ, 2003. — 336 с.
Վ. Յա. Կուրբատով Լանդշաֆտային արվեստի համընդհանուր պատմություն։ Աշխարհի այգիներ և պարկեր. — Մ.: ԷԿՍՄՕ, 2007. — 736 с. — ISBN 978-5-699-19502-2 (в пер.)

Արտաքին հղումներ

Այգեգործական արվեստի նորություններ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Այգեգործական արվեստ» հոդվածին։