Ատամի արմատախողովակ

Ատամի արմատախողովակ (լատին․՝ canalis radicis dentis), ատամի արմատի մեջ գտնվող անատոմիական տարածություն։ Մեկ կամ մի քանի արմատախողովակները ատամի վզիկային հատվածում միանում և առաջացնում են կակղանային տարածությունը։

Անատոմիա

Ատամի խոռոչը կազմված է երկու մասից՝ կակղանային և արմատային։ Արմատային հատվածի գագաթային (ապիկալ) շրջանում կա անցք, որի միջով ատամը անոթավորվում է և նյարդավորվում։ Արմատախողովակների քանակը կախված է ատամի տեսակից, ձևից, չափից և տեղակայումից բերանի խոռոչում։ Կտրիչները և ժանիքները հիմնականում ունեն մեկ արմատախողովակ, պրեմոլյարները (փոքր աղորիք) մեկ կամ երկու, մոլյարները (մեծ աղորիք) երեք կամ չորս։ Իմաստության ատամները շատ հազվադեպ կարող են ունենալ հինգ արմատախողովակ^[1]։ Արմատախողովակների քանակները շատ հաճախ չեն համապատասխանում արմատների թվին։ Օրինակ ժանիքները ունեն մեկ արմատ, երկու արմատախողովակ, շատ հազվադեպ՝ մեկ։ Ստորին կենտրոնական կտրիչը հիմնականում ունենում է երկու արմատախողովակ։ Արմատախողովակները ունեն շատ նեղ խոռոչ, որը բարդացնում է պլոմբավորման պրոցեսը^[2]^[3]։

Դասակարգում

1984 թվականին «Vertucci»-ին դասակարգել է արմատախողովակները ութ տեսակների^[3]․

I տեսակին պատկանում են այն արմատները, որոնք ունեն մեկ արմատախողովակ և մեկ ապիկալ բացվածք,
II-III տեսակին պատկանում են հիմնականում վերին և ստորին պրեմոլյարները, որոնց արմատախողովակները ունեն սեղմվածքներ տարբեր մակարդակներում և գագաթային շրջանում վերջանում են բացվածքով,
IV տեսակի դեպքում արմատները ունեն երկու արմատախողովակ, որոնցից յուրաքանչյուրը ունեն ապիկալ անցք,
V, VI և VII տեսակին հիմնականում պատկանում են ստորին կտրիչները, որոնց արմատների արմատախողովակները կարող են ունենալ թեքվածություն, սեղմված են երկու կողմից և ունեն ակոսներ,
VIII տեսակի ատամների արմատներն ունեն երեք և ավելի արմատախողովակներ, որոնցից յուրաքանչյուրն ունի ապիկալ բացվածք։

Այս դասակարգումը բնութագրում է արմատը յուրովի, որի հետևանքով բազմարմատանի ատամները կարող են պատկանել մի քանի տեսակներին միաժամանակ։ Այս դասակարգումը միանշանակ չէ^[3]։ Դրա համար բժիշկ ստոմատոլոգները ատամի բուժումը սկսելուց առաջ կատարում են ռենտգենագրություն և ճշգրտում են արմատների, արմատախողովակների և ապիկալ անցքերի քանակը^[2]։

Բուժում

Կակղանի վնասման հիմնական պատճառը ատամի կարծր հյուսվածքների քայքայումն է^[4]։ Կակղանաբորբի էնդոդոնտիկ բուժման ժամանակ իրականացնում են մի շարք պրոցեդուրաներ։ Մասնավորապես՝ կակղանի հեռացում կամ բուժիչ տակդիրների միջոցով վերականգնում։ Եթե հեռացվում է կակղանը (դեպուլպացիա), ապա պետք է կատարել նաև արմատախողովակների լվացում, մաքրում և լցավորում։ Արմատախողովակների լցավորումից հետո իրականացնում են ատամի լցավորում (պլոմբավորում)։

Տվյալ եղանակը հիմնականում կիրառվում է տեղային անզգայացման կիրառման անհնարինության պայմաններում։

Դեպուլպացիան լինում է երկու տեսակ․

Դեվիտալ էքստիրպացիա, այս մեթոդը ենթադրում է կակղանի ամբողջական հեռացում հատուկ նյութերի միջոցով նախապես մեռուկացնելուց հետո, կիրառվում է տեղային անզգայացման անցկացման անհնարինության դեպքում։
Վիտալ էքստիրպացիա, պարոդոնտում բորբոքային պրոցեսների բացակայության ժամանակ իրականացնում են վիտալ դեպուլպացիա։ Անզգայացնում են ատամը, և խոռոչում տեղադրում են հատուկ դեղանյութեր, որոնք ունեն հակաբորբոքային և հականեխիչ հատկություններ։ Բուժման ընթացում կատարում են երկու ռենտգենագրություն, մեկը բուժումից առաջ, մյուսը՝ հետո։

Դեպուլպացիայից հետո ատամը դառնում է մահացած, չի սնուցվում և նյարդավորվում։ Քանի որ դժվար է ապահովել գերազանց հերմետիկություն հաճախ կակղանի հեռացումից հետո առաջանում են մի շարէ բորբոքային պրոցեսներ, քանի որ ստեղծվում է բարենպաստ միջավայր միկրոօրգանիզմների ապրելու և բազմանալու համար^[5]։

Ըստ ցուցումների դեպուլպացված ատամը կարող են վերականգնել պլոմբանյութերով, արհեստական պսակներո, ներդիրներով և գամիկներով։

Հնարավոր բարդություններ


Արմատի թափածակում․ ձախից՝ ռենգտենագրություն, աջից՝ հեռացված ատամ

Բուժման ընթացքում կամ բուժումից հետո կարող են առաջանալ մի շարք բարդություններ․

արմատախողովակների անանցանելիություն, որը պայմանավորված է անատոմիական առանձնահատկությամբ,
Իմունակայուն միկրոօրգանիզմների (լատին․՝ Enterococcus faecalis) առկայություն, կամ միկրոօրգանիզմների թափանցում դենտինային խողովակներից,
ապիկալ պերիօդոնտիտ,
պերիօստիտ (վերնոսկրի բորբոքում),
յաթրոգեն սխալներ (սխալներ բժշկի կողմից), (օրինակ՝ արմատի թափածակում^[6]^[7]),
ատամի արմատի կոտրվածք։

Բորբոքային պրոցեսները քայքայում են ատամի կարծր և փափուկ հյուսվածքները՝ առաջացնելով սաստիկ ցավեր և բարդ հետևանքներ։

Շատ հաճախ անհրաժեշտ է լինում կատարել արմատախողովակի ռեզեկցիա կամ վերալցավորում։ Այնուամենայնիվ բժիշկ-ստոմագոլոգի հիմնական գործառույթը արմատախողովակի հերմետիկ լցավորումն է, որը կանխում է հետագա բորբոքային պրոցեսների առաջացումը։ Որպես լցանյութ օգտագործվում են մի շարք դեաղնյութեր, որոնք պարունակում են հականեխիչ, հակաբորբոքային, բուժիչ բաղադրամասեր։

Մինչև լցավորումը անհրաժեշտ է մաքրել և լայնացնել արմատախողովակը, դա կատարում են հատուկ գործիքների օգնությամբ^[8]։

Տես նաև

Ծանոթագրություններ

↑ «Полость моляров верхней челюсти». Արխիվացված է օրիգինալից 2015-04-11-ին. Վերցված է 2015-04-05-ին. {cite web}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ ^2,0 ^2,1 «Сколько в зубе каналов». Արխիվացված է օրիգինալից 2015-04-11-ին. Վերցված է 2015-04-05-ին. {cite web}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 «Корневые каналы зубов». Արխիվացված է օրիգինալից 2015-04-11-ին. Վերցված է 2015-04-05-ին. {cite web}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ ^4,0 ^4,1 «Что такое корневой канал?». Արխիվացված է օրիգինալից 2015-04-11-ին. Վերցված է 2015-04-05-ին. {cite web}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ «Root Canals Contain Toxic Bacterium» (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2015-02-20-ին. Վերցված է 2015-04-05-ին. {cite web}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ Reinhard Marxkors: Lehrbuch der zahnärztlichen Prothetik. 4., überarbeitete Auflage. Deutscher Zahnärzte-Verlag, Köln 2007, ISBN 978-3-7691-3353-0, S. 69 Արխիվացված է Ապրիլ 14, 2015 Wayback Machine-ի միջոցով: (գերմ.)
↑ Michael Georgieff, Uwe Schirmer (Hrsg.): Klinische Anästhesiologie. Praxisorientierter Leitfaden unter besonderer Berücksichtigung des operativen Vorgehens. Springer, Berlin u. a. 1995, ISBN 3-540-57355-0, S. 613 Արխիվացված է Ապրիլ 14, 2015 Wayback Machine-ի միջոցով: (գերմ.)
↑ Алан Х. Глускин. Анатомия перепломбировок корневых каналов: размышления о процессе // Эндодонтия. — М.: Апекс Медиа, 2010. — № 3—4. — С. 11—28. — ISSN 2218-189X.

Գրականություն

И.В. Гайворонский, Т.Б. Петрова Анатомия зубов человека: Учебное пособие. — СПб.: ЭЛБИ-СПб, 2005. — 56 с. — ISBN 5-93979-137-9
Алан Х. Глускин. Анатомия перепломбировок корневых каналов: размышления о процессе // Эндодонтия. — М.: Апекс Медиа, 2010. — № 3—4. — С. 11—28. — ISSN 2218-189X.

Արտաքին հղումներ

Root Canals at WebMD (անգլ.)
Video on Direct Pulp Capping, an alternative to Root Canal therapy (անգլ.)
Onçağ O., Hoşgör M., Hilmioğlu S., Zekioğlu O., Eronat C., Burhanoğlu D. Comparison of antibacterial and toxic effects of various root canal irrigants(անգլ.) // International Endodontic Journal : journal. — 2003. — Т. 36. — № 6. — С. 423—432. — doi:10.1046/j.1365-2591.2003.00673.x — PMID 12801290. (անգլ.)

[zubik.com.ua-1] «Полость моляров верхней челюсти». Արխիվացված է օրիգինալից 2015-04-11-ին. Վերցված է 2015-04-05-ին. {cite web}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[mirzubov-2] 2,0 ^2,1 «Сколько в зубе каналов». Արխիվացված է օրիգինալից 2015-04-11-ին. Վերցված է 2015-04-05-ին. {cite web}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[stomat-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 «Корневые каналы зубов». Արխիվացված է օրիգինալից 2015-04-11-ին. Վերցված է 2015-04-05-ին. {cite web}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[colgate-4] 4,0 ^4,1 «Что такое корневой канал?». Արխիվացված է օրիգինալից 2015-04-11-ին. Վերցված է 2015-04-05-ին. {cite web}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[5] «Root Canals Contain Toxic Bacterium» (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2015-02-20-ին. Վերցված է 2015-04-05-ին. {cite web}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[6] Reinhard Marxkors: Lehrbuch der zahnärztlichen Prothetik. 4., überarbeitete Auflage. Deutscher Zahnärzte-Verlag, Köln 2007, ISBN 978-3-7691-3353-0, S. 69 Արխիվացված է Ապրիլ 14, 2015 Wayback Machine-ի միջոցով: (գերմ.)

[7] Michael Georgieff, Uwe Schirmer (Hrsg.): Klinische Anästhesiologie. Praxisorientierter Leitfaden unter besonderer Berücksichtigung des operativen Vorgehens. Springer, Berlin u. a. 1995, ISBN 3-540-57355-0, S. 613 Արխիվացված է Ապրիլ 14, 2015 Wayback Machine-ի միջոցով: (գերմ.)

[8] Алан Х. Глускин. Анатомия перепломбировок корневых каналов: размышления о процессе // Эндодонтия. — М.: Апекс Медиа, 2010. — № 3—4. — С. 11—28. — ISSN 2218-189X.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]