Արադ (Ռումինիա)

Արադ
Քաղաք
	Արադ
	Arad
Դրոշ	Զինանշան
	; ; ;
Երկիր	Ռումինիա
Համայնք	Arad County?
Քաղաքապետ	Քալին Բիբարթս
Առաջին հիշատակում	1078
Մակերես	46․18 քառ․ կմ կմ²
ԲԾՄ	117±1 մետր
Խոսվող լեզուներ	Ռումիներեն
Բնակչություն	159․074 մարդ (2011)
Խտություն	3400 մարդ/ քառ․կմ մարդ/կմ²
Ժամային գոտի	UTC+2 և UTC+3
Հեռախոսային կոդ	(+40) 0257
Փոստային ինդեքս	31xxx
Փոստային դասիչ	310001–310508
Ավտոմոբիլային կոդ	AR
Պաշտոնական կայք	primariaarad.ro/index.php?op=modload&name=fpg&file=index&newlang=eng&theme=th1-eng
	Արադ (Ռումինիա) (Ռումինիա)
	Արադ (Ռումինիա) (Ռումինիա)
	Արադ Վիքիպահեստում

Արադ (ռումիներեն՝ Arad, հունգ.՝ Arad), քաղաք Ռումինիայում՝ պատմական Կրիշանայի շրջանում։ Տեղեկայված է Մարոշ գետի ափին, Հունգարիայի սահմանից ոչ հեռու, հանդիսանում է համանուն ժուդեցի վարչական կենտրոնը։

Պատմություն

Արադի մասին առաջին հիշատակությունները վերագրվում են 11-րդ դարին։ 1241թ․ մոնղոլների՝ Հունգարիա ներխուժումից հետո Արադը վերածվեց ամրոցի՝ Հունգարիայի թագավորության սահմանները պաշտպանելու համար։ Օսմանյան կայսրությունը հետ վերցրեց ռեգիոնը 1551թ․։ Օսմանյան տիրապետության ժամանակ Արադը առանձին սանջակ էր։ 1699թ․ Կարլովյան խաղաղության պայմանագրի ստորագրումից հետո Արադը, Հունգարիայի հետ միասին, անցավ Ավստրիային։ Համաձայն 1720թ․ կատարված մարդահամարի՝ քաղաքում բնակվում էին 177 ռումինացի, 162 սերբ և 35 հունգարացի ընտանիքներ։ 1742թ․ քաղաքում հաստատվեցին առաջին հրեաները։ Առաջին աշխարհամարտից առաջ այստեղ կային արդեն 10000 հրեաներ, որոնք կազմում էին բնակչության 10%-ը^[1]։

1763-ից 1783 թվականները Արադում նոր պաշտպանական կառույցներ հիմնվեցին։ Դրանք մեծ ազդեցություն ունեցան 1848-ից 1849 թվականների Հունգարական հեղափոխության ժամանակ։ 1849թ․ հուլիսին Արադը նվաճվեց հունգար հեղափոխականների կողմից, որից հետո քաղաքում հեղափոխականները հաստատեցին նոր կառավարություն։ Հեղափոխության պարտությունից հետո, 1849թ․ հոկտեմբերի 6-ին, ավստրիացիները Արադում մահապատժի ենթարկեցին 13 հունգարացի գեներալների, որոնք արդյունքում հայտնի դարձան որպես Արադի նահատակներ։

Տրիանոնսյան պայմանագրով 1920թ․ Արադը մտավ Ռումինիայի կազմի մեջ։

Բնակչություն

2011թ․ մարդահամարի տվյալներով քաղաքում կա 159074 բնակիչ, նրանցից 85,8%՝ ռումինացի, 10.5%` հունգար, 1,7%՝ գնչու և 2%՝ այլ^[2]։

Գերիշխող կրոնական ճյուղերն են՝ Ռումինական ուղղափառ (72.7%), Ռոման Կաթոլիկ (12.1%), Բապտիստ (4.5%), Պենտեկոստալ (Հոգեգալստական, 4.4%), Ռեֆորմացիայի (3.1%) և Հույն Կաթոլիկ (1.1%) եկեղեցիները։

Տնտեսություն

Քաղաքը հանդիսանում է Ռումինիայի կարևոր տրանսպորտային և արդյունաբերական կենտրոն։ Հիմնական ճյուղերն են մեքենաշինությունը, տեքստիլ և սննդի արդյունաբերությունը։ Կա նաև կոշկեղենի, կահույքի, քիմիական նյութերի և շինարարական ապրանքների արտադրություն։

Քույր-քաղաքներ

Զրենյանին, Սերբիա
Ատլիտ, Իսրայել
Ֆուշուն, ԿԺՀ
Դյուլա, Հունգարիա
Խոդմեզյովաշարհել, Հունգարիա
Գիվատայիմ, Իսրայել
Պեչ, Հունգարիա

Հայտնի բնակիչներ

Վալեր բարնա-Սաբադուս — գերմանացի կոնտրտենոր

Ծանոթագրություններ

↑ «Arad, Romania» (անգլերեն). 2020 թ․ մարտի 20. {cite journal}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
↑ «Arad (Arad, Romania) - Population Statistics, Charts, Map, Location, Weather and Web Information». www.citypopulation.de. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 22-ին.

Արտաքին հղումներ

«Арад». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{cite book}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 683)։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Արադ (Ռումինիա)» հոդվածին։

[1] «Arad, Romania» (անգլերեն). 2020 թ․ մարտի 20. {cite journal}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)

[2] «Arad (Arad, Romania) - Population Statistics, Charts, Map, Location, Weather and Web Information». www.citypopulation.de. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 22-ին.

[1]

[2]