Իգուանոդոնտներ (լատին․՝ Iguanodontia), նախայուրային և վաղ կավճային դարաշրջանի օրնիտապոնդների խմբի դինոզավրեր, որոնք ապրել են մայրցամաքներում մոտ 164—65,5 միլիոն տարի առաջ։
Էվոլյուցիա
Իգուանոդոնտների քարացածության վիճակը հայտնի է յուրային դարաշրջանից, սակայն կավճային դարաշրջանի ժամանակ նրանք միանգամից, հաջողությամբ մերվեցին խոտակերությանը և ցրվեցին ամբողջ աշխարհով։ Ներկայումս, արդեն գույություն ունի երկար տաքսոնների ցուցակ «առաջադեմ» իգուանոդոնտների մասին, որը վերաբերում է վաղ Ասիայում տարածված կավճային դարաշրջանի այս խմբերին։ Այդ խմբերի բազմազանությունը և առատությունը հնարավորություն է տալիս ենթադրել, որ իգուանոդոնտները առաջին անգամ հայտնվել են Ասիայում, այնուհետև տարածվել են ամբողջ աշխարհում[1]։
Չնայած նրանց այդ տարածումը ամբողջ աշխարհում, նրանց մնացորդները հազվադեպ են հանդիպում Հյուսիսային Ամերիկայում։ Նրանք հիմնականում կենտրոնացված են Յուտայի նահանգում, որն ընդգրկում է 40 մլն տարվա էվոլյուցիա (օրինակ՝Hippodraco scutodens և Iguanacolossus fortis)[2]:
Տաքսոնոմիա
Iguanodontia-ների առաջին տաքսոնը առաջարկել է Dollo-ն 1888 թվականին։ Մինչև հիմա բոլորի կողմից ընդունված տաքսոն չկա։ Իգուանոդոնտները հաճախ նշված են Ornithopoda-ների ամենատարածված ինֆրակարգում, թեև Բենտոնի (2004) ցուցակում դրա մասին նշված չէ։ Ավանդաբար, իգուանոդոնտները խմբավորված են եղել Iguanodontoidea-ների ենթաընտանիքի և Iguanodontidae-ների ընտանիքի մեջ։ Այնուամենայնիվ, ֆիլոգենետիկական ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ արդեն ավանդական դարձած «Իգուանոդոնտներ»-ները հանդես են գալիս պարաֆիլետական խումբ, որոնք հանդրազավիդների առաջնային խումբն է («Բադակտուց դինոզավրեր»)։ Այսպիսի խմբերը, ինչպիսին է իգուանոդոնտները, դեռ երբեմն օգտագործվում են գիտական հանրագիտարանում որպես անաստիճան գանձեր[3], թեկուզ և ավանդական «իգուանոդոնտները» ընդգրկվել են ավելի ընդգրկուն Hadrosauroidea-ների խմբի մեջ։
Այն ներառում է մի քանի խմբեր.
Ankylopollexia, «Iguanodontia» խմբի ներկայացուցիչներից մեկը, որը ներառում է երկու տեսակի դինոզավրեր՝
Styracosterna, թռչնակոնքավորների խմբի դինոզավր, որն ապրել է յուրային չ կավճային դարաշրջաններում բոլոր մայրցամաքներում, բացառությամբ Անտարկտիդայից, ինչպես նաև Camptosauridae-ները։
Dryomorpha, Iguanodontia խմբի ներկայացուցիչ, որը ներառվում է Dryosauridae-ների ընտանիքին։
Տաքսոնոմիա
A simplified cladogram of Iguanodontia, drawn after Norman (2004)[4]
↑Buffetaut, E. & Suteethorn, V., 2011, «A new iguanodontian dinosaur from the Khok Kruat Formation (Early Cretaceous, Aptian) of northeastern Thailand», Annales de Paléontologie.
↑J. I. Ruiz-Omeñaca. (2011) «Delapparentia turolensis nov. gen et sp., un nuevo dinosaurio iguanodontoideo (Ornithischia: Ornithopoda) en el Cretácico Inferior de Galve.» Estudios Geológicos (advance online publication) doi:10.3989/egeol.40276.124
↑Norman, David B. (2004). «Basal Iguanodontia». In Weishampel, D.B., Osmólska, H., and Dodson, P. (eds.) (ed.). The Dinosauria. Berkeley: University of California Press. էջեր 413–437. ISBN0-520-24209-2. {cite book}: |editor= has generic name (օգնություն)CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: editors list (link)
