Հուեյ ցզուն
Հուեյ ցզուն (չինարեն՝ 徽宗, փինյին՝ Huīzōng, W. S. - Hui-tsung, նոյեմբերի 2, 1082, Կայֆին, Kaifeng Fu, Jingji, Northern Song dynasty - հունիսի 4, 1135, Իլան շրջան, Չինաստան), Սուն արքայատոհմի ութերորդ կայսրը, նկարիչ, գեղագիր, երաժիշտ, թեյի արարողության վարպետ։ Արվեստի հանդեպ նրա կիրքը հանգեցրել է պետական գործերի անտեսեման ու աղետի. կայսրությունը կորցրել էր իր հյուսիսային տիրույթները, Կայֆինը՝ աշխարհի ամենամեծ մայրաքաղաքներից մեկը, թալանվել է, իսկ կայսերական ընտանիքի գերեվարումը վերջ էր դրել Հյուսիսային Սուն արքայատոհմի պատմությանը։
Կենսագրություն
Իշխել է 1100-1126 թվականներին։ Արգելել է բուդդիզմը և հովանավորել դաոսականության տարածումը։ Գրել է աշխատություններ բժշկության և փիլիսոփայության վերաբերյալ։
1126-ի սկզբին Յուրչեն տոհմի զորքերը, անցնելով Դեղին գետը, պաշարել են Կայֆինը։ Սարսափած կայսրը 1126 թվականի հունվարի 18-ին հրաժարվել է գահից հօգուտ իր որդու։ Պաշարվածները կատաղի դիմադրություն էին ցույց տալիս, և քաղաքը պահպանվեց, չնայած որ Ցզինի հեծելազորային բանակը հարմարեցված չէր պաշարմանը։ 1127 թվականի հունվարի 9-ին Յուրչենները վերադարձան, Կայֆենգը գրավվել էր և թալանվել։ Հուեյ ցզունը, երիտասարդ կայսեր հետ միասին, որը ստացել էր Ցին-ցզուն (欽宗) անունը, ամբողջ պալատով և հարեմով ընկել էր զավթիչների ձեռքը։ Մայիսի 10-ին Հուեյ ցզունը, 14,000 նախկին հպատակների հետ միասին, ուղարկվել է հյուսիսային Մանչուրիա, որտեղ նա անց է կացրել իր կյանքի վերջին 8 տարիները՝ իբրև բանտարկյալ։
Նրա տղաներից մեկին հաջեղվել էր փախչել Չինաստանի հարավային մասը։ Այնտեղ նա դարձել է Հարավային Սուն արքայատոհմի հիմնադիրը (այժմ Հանչժոու)։ Նոր կայսրը ընդունել է Գաո-ցզունը անունը (գահակալել է 1127 թվականից 1162-ը).
Արտաքին կապեր
Կապեր է պահպանել Կորյոյի կայսերական արքունիքի հետ։ 1114 թվականին և 1116-ին նա չինական երաժշտական գործիքների խմբաքանակ է ուղարկել Կորեայի կայսրին ՝ խթան հանդիսանալով կորեական երաժշտության զարգացմանը։
Գործունեությունը արվեստում
Կայսրը խաղում էր ցիսյանցին, նկարում էր ծաղիկներ և թռչուններ, գեղագրության վարպետ էր և ստեղծագործում էր բանաստեղծություններ։ Հայտնի «Թեյի մասին տրակտատի» (չին. ՝ 大观 茶 论, 1107) հեղինակն է։ Նրան են վերագրվում նաև Չժան Սուանյա ստեղծագործության երկու հայտնի օրինակները`« Մետաքսի պատրաստում » (Բոստոնի կերպարվեստի թանգարան) և տիկին Հյուգոյի «Գարնանային զբոսանք»-ը (Լյաոնինգի նահանգային թանգարան, Շենյան)։
Ծանոթագրություններ
- ↑ Ebrey P. B. Emperor Huizong — 1 — Harvard University Press, 2013. — P. xiv. — 696 p. — ISBN 978-0-674-72525-6
- ↑ Ebrey P. B. Emperor Huizong — 1 — Harvard University Press, 2013. — P. 8. — 696 p. — ISBN 978-0-674-72525-6
- ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 3,15 3,16 3,17 3,18 3,19 3,20 3,21 3,22 3,23 3,24 3,25 3,26 3,27 3,28 3,29 3,30 3,31 3,32 3,33 3,34 3,35 3,36 3,37 3,38 3,39 3,40 3,41 3,42 3,43 3,44 3,45 3,46 3,47 3,48 3,49 3,50 3,51 3,52 Կենսագրական տվյալների չինական բազա
- ↑ Ebrey P. B. Emperor Huizong — 1 — Harvard University Press, 2013. — P. 10. — 696 p. — ISBN 978-0-674-72525-6
- ↑ Ebrey P. B. Emperor Huizong — 1 — Harvard University Press, 2013. — P. 302. — 696 p. — ISBN 978-0-674-72525-6
- ↑ Ebrey P. B. Emperor Huizong — 1 — Harvard University Press, 2013. — P. 297. — 696 p. — ISBN 978-0-674-72525-6
- ↑ Ebrey P. B. Emperor Huizong — 1 — Harvard University Press, 2013. — P. 224. — 696 p. — ISBN 978-0-674-72525-6
- ↑ Ebrey P. B. Emperor Huizong — 1 — Harvard University Press, 2013. — P. 496. — 696 p. — ISBN 978-0-674-72525-6
Գրականություն
- Ebrey, Patricia Buckley. (2013). Emperor Huizong (Harvard University Press; 2013) 661 pages; scholarly biography online review
- Ebrey, Patricia Buckley. (1999). The Cambridge Illustrated History of China. Cambridge: Cambridge University Press. 0-521-66991-X (paperback).
- Ebrey, Walthall, and Palais (2006). East Asia: A Cultural, Social, and Political History. Boston: Houghton and Mifflin.
- Jing-shen Tao (1976) The Jurchen in Twelfth-Century China. University of Washington Press. 0-295-95514-7.
- Herbert Franke, Denis Twitchett. Alien Regimes and Border States, 907–1368 (Cambridge History of China, vol. 6). Cambridge University Press, 1994. 0-521-24331-9. Partial text on Google Books.
- Huiping Pang (2009), "Strange Weather: Art, Politics, and Climate Change at the Court of Northern Song Emperor Huizong," Journal of Song-Yuan Studies, Volume 39, 2009, pp. 1–41. ISSN 1059-3152.
- Levine, Ari Daniel (2009). «The Reigns of Hui-tsung (1100–1126) and Ch'in-tsung (1126–1127) and the Fall of the Northern Sung». In Paul Jakov Smith; Denis C. Twitchett (eds.). The Cambridge History of China: Volume 5, The Sung dynasty and Its Precursors, 907–1279. Cambridge University Press. էջեր 556–643. ISBN 978-0-521-81248-1.
- Buckley Ebrey P., Bickford M. Emperor Huizong and late Northern Song China: the politics of culture and the culture of politics. Cambridge: Harvard UP, 2006
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հուեյ ցզուն» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||
