Ճանար (լատին․՝ Barbus capito), ծածանազգիների ընտանիքի ձուկ։
Նկարագիր
Հայաստանում տարածված է Արաքս, Ախուրյան, Մեծամոր, Հրազդան, Արփա, Որոտան գետերում։ Հանդիպում է նաև Ախուրյանի ջրամբարում, Արարատյան դաշտի ջրանցքներում։ Մարմինը գլանաձև է, մեջքը (ծոծրակից մինչև մեջքային լողակը)՝ կողքերից սեղմված։ Խոշոր է։ Երկարությունը 40-50 (երբեմն՝ 90 և ավելի) սմ է, զանգվածը՝ 10 կգ և ավելի։ Բերանը ստորին է կամ կիսաստորին։ Բերանի անկյուններում և վերին շրթունքի վրա կան մեկական զույգ կարճ բեղիկներ։ Պոչային լողակը մկրատաձև է՝ սրացած բլթերով։ Կողագծում թեփուկները 58-64 հատ են։ Մեջքային լողակում կա 11 ճառագայթ, հետնալողակում՝ 8: Մեջքային լողակի վերջին՝ չճյուղավորված ճառագայթը հաստացած է և ունի դեպի ներքև կորացած մանր ատամիկներ։ Խոշոր առանձնյակների մոտ այդ ատամիկներն արտահայտված չեն։ Կլանային ատամները եռաշարք են, հազվադեպ՝ երկշարք։ Մեջքը և կողքերի վերին մասը մոխրագույն են, մոխրականաչավուն կամ պողպատագույն՝ կապտավուն կամ ոսկեգույն նրբերանգով։ Կողագծից ներքև կողքերը դեղնաոսկեգույն են, փորիկը՝ արծաթասպիտակ։ Կողքերի թեփուկներից յուրաքանչյուրն իր արտաքին մասում ունի սև եզրաշերտ։ Մեջքային, կրծքային և պոչային լողակները մոխրագույն են կամ նարնջամոխրագույն, փորային լողակները և հետնալողակը՝ նարնջագույն կամ դեղնավուն։ Աչքի ծիածանաթաղանթը ոսկեգույն է կամ դեղին։
Բազմացում
Սեռահասուն է դառնում 3-5 տարեկանում։ Բազմանում է ապրիլ-հունիսին։ Այդ ընթացքում արուների դնչի վրա հայտնվում են մաշկային բշտիկներ։ Բեղունությունը կարող է հասնել մի քանի տասնյակ հազար ձկնկիթի։ Ձվադրումը կատարվում է գետի խոշոր ավազահատիկներով կամ մանր քարերով պատված հատակին, երբեմն՝ բույսերի մեջ՝ ջրի արագ հոսքի պայմաններում։
Բնակության միջավայր
Հիմնականում բնակվում է դանդաղահոս ջրերում։ Հանդիպում է սակավաթիվ առանձնյակներից կազմված խմբերով։ Վարում է մերձհատակային կենսակերպ։ Սնվում է միջատներով ու նրանց թրթուրներով, որդերով, խեցգետնակերպներով, փափկամարմիններով, մանրաձկներով, երբեմն՝ ջրային բույսերով։ Չնայած համային բարձր արժանիքներին և խոշոր չափերին՝ փոքրաթվության պատճառով արդ․ նշանակություն չունի։ Սիրող, ձկնորսության ցանկալի օբյեկտ է։
Գրականություն
- Eschmeyer, William N., ed. 1998. Catalog of Fishes. Special Publication of the Center for Biodiversity Research and Information, núm. 1, vol. 1-3. California Academy of Sciences. San Francisco (Califòrnia), Estats Units. 2905. ISBN 0-940228-47-5.
- Helfman, G., B. Collette i D. Facey: The diversity of fishes. Blackwell Science, Malden, Massachusetts (Estats Units), 1997.
- McAllister, D.E., 1990. A working list of fishes of the world. Copies available from D.E. McAllister, Canadian Museum of Nature, P.O. Box 3443, Ottawa, Ontàrio K1P 6P4, Canadà. 2661 p. plus 1270 p. Index
- Moyle, P. i J. Cech.: Fishes: An Introduction to Ichthyology, 4a. edició, Upper Saddle River, Nova Jersey, Estats Units: Prentice-Hall. Any 2000.
- Nelson, J.: Fishes of the World, 3a. edició. Nova York, Estats Units: John Wiley and Sons. Any 1994.
- Wheeler, A.: The World Encyclopedia of Fishes, 2a. edició, Londres: Macdonald. Any 1985.
Արտաքին հղումներ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ 
|
